ԱՐԱՔՍ ՊՈՂՈՍՅԱՆ | Սպասում

ՍՊԱՍՈՒՄ

-Ի՞նչ է Սպասումը,-հարցրեց Օտարականը:

-Վայրի խոլորձն է, որ նվաղում է մեր թարթիչների տակ
Ու ձև անում՝ թե չի գալու պահը թոշնումի:

-Ակոսի մեջ սերմերի պահմտոցին է մինչև ծլարձակում:

-Տերևների լռությունն է քամու հետ ժամադրությունից առաջ:

-Սևահողն է ձմռան մրափից արթնացած՝ մինչև առաջին հերկը:

-Կտուրներին քաղցրացող չրերն են սկուտեղների մեջ մինչև ձմեռնամուտ:

-Լեռներում բուրդը շատացնող մակաղացուն է,
Որ որոճում է կաթնահունց խոտը մինչև առաջին հունձը
և նախքան սպանդանոց քշվելը:

-Դեռահասն է, որ արգելված պտղի պես
ծանոթանում է իր մարմնի անդամներին
նախքան դրանց անուններ տալը:

-Աղջիկն է չհամբուրված շուրթերով,
որ խլել է տղայի աչքերի նինջը մինչև առաջին համբույրը:

-Ժայռն է չնվաճված, որ ծեծում է մենավոր գլուխը նախքան լեռնագնացի խիզախումը:

-Կանանց կոշտացած անրակներն են
և մատները, որ հունցում են խմորը
մինչև թոնրի շուրթին լավաշների ուռչելը և հացատուն տարվելը:

-Առաջին կնոջ հանդիպումն է օձի հետ մինչև արգելված պտղի համտեսը:

-Եվ առաջին տղամարդու փախուստն իր ներսում
Նախքան կհնչեր հարցը՝ ու՞ր ես, Ադամ:

Եվ Արտաքսումն է մերկ ու անթև
Նախքան Վերադարձը:

Մենություն

-Ի՞նչ է մենությունը,- հարցրեց Օտարականը:

-Պտուղներից հաղթված ծառն է, որ ծնկել է ու անքաղ է:

-Ռազմի դաշտը ռունգերով պահող ձիու վրնջյունն է, որ մնացել է անհեծյալ:

-Ձկների վտառն է,
որ նախշազարդ գորգի պես, միամիտ՝ ջրի ընթացքին,
խճճվել է ցանցերի մեջ ու կեսօրին կմատուցվի որպես կերակուր:

-Պարսատիկով տղան է,
որ նշանառել է թռչնի թևերը,
և անխուսափելի է արնոտ անկումը նրա:

-Նավն է,
որ պոկվել է ափից, կողերը տվել աղի ջրերին՝ լիզվելու,
իսկ առջևում հանդիպումն է կետերի ու շնաձկների մենության հետ:

-Մենությունը դիարանում համարակալված մարմիններն են՝
խնամքով հարդարված՝ պճնանքի աստիճան,
որ սպասում են իրենց վերջին փեսացուին՝
որդերի շքախմբով:

-Մենությունը մատներն են,
որ փակում են ականջները մինչև խլանալը,
աչքերը՝ մինչև չտեսնելը,
շուրթերը՝ մինչև ջրազրկվելու պես բառից դատարկվելը:

-Մենությունը իմ ու քո միջև տարածությունն է,
որ ժամ առ ժամ մեծանում է մեր հաշվին՝
չնայած թվում է, թե լողում ենք իրար համընթաց, ավելին՝ ընդառաջ:

-Մենությունը երկուսն են,
որ կիսում են նույն տարածությունը,
նույն ժամանակը,
նույն անկողինը,
նույն հացը,
բայց ոչ՝ նույն սիրտը;

-Մենությունը խոստումներն են,
որ տրվում են,
երբ այլևս չկա տալու բան.
իսկ իրենք անկշիռ են, անձև՝ կեղծիքի պես,
և արագ ընդունում են հագնողի մարմինը:

-Մենությունը մանուկներն են,
որոնց ծնեցինք մեզ համար,
մինչդեռ նրանք Աստծո զավակներն էին,
որ մեզ պահ էին տրվել,
ու նրանց հրեշտակները երկնքում տեսնում են Հայր Աստծո երեսը:

-Մենությունը Երկիրն է,
որ այսօր էլ հերթական խոստովանությանն է ելնելու Արևի շուրջ,
Եվ Արևը, որ լուսեղեն
լվալու է չսպառվելու պես
Երկրից իրեն հասնող գարշահոտը:

-Մենությունը Կայենն է մեր ներսում,
Ում շարունակ ուղղված է լինելու հարցը՝ ու՞ր է քո եղբայր Աբելը:
Եվ պատասխանը դրսի լսարանի համար՝
Ես նրա պահակը չեմ:

-Մենությունը Աստված է,
որ բարձրացավ խաչին,
որ Շնորհ արեց, որ հաճեցավ,

-և մարդը,
որ մնաց դրախտի ու դժոխքի դռների արանքում,

-և Լացը,
որ առաջին Դրախտի կարոտից է:

ՆԵՐԿԱՅՈՒԹՅՈՒՆ

-Ի՞նչ է մահը,-հարցրեց Օտարականը:

-Դեպի ներս կծկումն է,
երբ աճումիդ սաղարթն էլ չի ծավալվում դեպի ուրիշը
ու դառնում նրան դրախտի արահետ:

-Աշնան անթերի ոսկին է,
երբ փակում ես աչքերդ, որպեսզի հիշես:

-Անթերի ճերմակը ձմռան,
երբ թողել ես վրան արդեն ոտնահետքդ:

-Մայրուղին է,
որով քիչ առաջ անցավ բեռնատարը՝ հորթերի բառաչով,
որ դեպի սպանդանոց միակ վայելուչ կատարումն է՝
պահի հանդիսավորությունից ազդված:

-Մահը մահիճն է,
որտեղ վերջին անգամ պառկեց քեզ հետ Սերը,
ու այն նեղ եկավ երկուսիդ:

-Մահը սպասում է նորածնի ճիչի մեջ,
արբունքի հասած պատանու բեղ-մորուքում,
հարսանեկան առագաստի տակ պահմտոցի է խաղում մահը:

-Գաղտագողի իր ժամին սպասման ծես է մահը,
որ ատում է ամեն մեռած բան.
նա սնվում է ապրողների կենսահյութով՝
կում-կում՝ զգաստ չափաբաժիններով՝
հավասար կիսած բոլոր օրերի մեջ:

-Նա ամենուր է, ուր չկա Սերը,
և ամեն ինչն է, ինչ Սերը չէ:

Գերեզմանոցում նա չէ այլևս, այլ նրա ավարը.
փնտրեք նրան գերեզմանատուն տանող բոլոր ճանապարհների վրա,
ուր դեռ Տևումն է:

ԻՆՁ ԱՆՈՒՆ ՏՈՒՐ

Ես անուն չունեմ,
Ինձ անուն տուր.

Ինձ անուն տուր արևածագից առաջ,
Երբ դեռ ոչինչ չի նշմարվում,
Ու ամեն ինչ հնարել է պետք ասես առաջին անգամ:

Ինձ անուն տուր արևածագին,
Երբ լույսը միակ տարրն է տարերքի,
Ու անկանգ է հոսքը նրա մինչև վերջին ակոսն ու բիբը:

Ինձ անուն տուր կեսօրին,
Երբ ստվերները կարոտել են սկսում իրենց կոնտուրները,
Երբ եռաչափ աշխարհը տափակում է ծառերի ուշաթափված ստվերների տակ,

Երբ շներն ու կատուները շպրտում են իրենց մորթը տձև
Շոգից հալչող ասֆալտե կաթսայի մեջ:

Ինձ անուն տուր մայրամուտին,
Երբ բոլոր շնչավորներն ու անշունչներն արդեն
Հասցրել են մկրտվել լույսի ավազանում,
Ու նրանց դիպչելն այդուհետ պարտավորեցնող է.
Նրանք թրթռուն ասքեր են՝
Ժամերի ու րոպեների ծիսակարգի մեջ կանոնակարգված,
Ու հիմա նրանք համբուրվում են լույսի հետ վերջին անգամ,
Ու ճաք է տալիս շուրթը հողի՝
Սնուցելով իր մեջ պահ տված մեռյալներին,
Որ հետո դուրս կարտաշնչի դեպի կենդանիների աշխարհը.

Կենդանին ու մեռյալը Գոյի պայմանական անուններն են:

Ինձ անուն տուր մայրամուտից հետո,
Երբ այլևս սարսափելի չէ ոչ մի Հատնում,
Ոչ մի Սպառում ու ոչ մի Ավարտ:

Ինձ անուն տուր կեսգիշերին,
Երբ մերկությունն ամոթ չէ,
Եվ անշուք են զգեցածները բոլոր,
Երբ մարմիններն իրար գտնում են հոտոտելով,
Եվ մատներն են միակ զգայարանները լինելիության:

Մինչև արևածագ,
Քանի դեռ աշխարհը չի մատնել իրեն
Ու քանի դեռ նրան հնարել է պետք ասես առաջին անգամ,
Շտապիր ինձ անուն տալ,
Ու թող դա լինի առաջին արտաբերված բառը
Արարչության սկզբից ի վեր:

ԱՐՏԱԳԱՂԹ

Եվ եղավ այնպես, որ չքացա,
որ չկայի:

Երկիրը չհայտնաբերեց մարմնիս արտագաղթը,
մինչդեռ

Ես տեսա Անծանոթին,
որ դողում էր մենության ցրտից.
աննկատ սողացի ներս,
հագցրի նրան իմ բարեհաճ ներկայությամբ
և զգայարաններիս մատներով շոյեցի վճիռը Արտաքսվածի:

Երկիրը չհայտնաբերեց մարմնիս արտագաղթը,
մինչդեռ

ես տեսա Հուսահատին,
որ աշնան տերևաթափից բզկտված ծառի տակ
իրեն ավելի յուրային էր զգում, քան մարդկանց մեջ:

Մերկացա անտարբերության հանդերձից
և բոբիկ ոտքերիս անձայն երկյուղով մտա նրա մեջ,
պառկեցի սրտի սառույցների վրա մորեմերկ
ու դողացի նրան հավասար, նրա չափ անհույս,
ու նա հասկացավ, որ մենակ չէ:

Երկիրը չհայտնաբերեց մարմնիս արտագաղթը,
մինչդեռ

ես տեսա կնոջը, որ հղի էր, ինչպես ծառը՝ պտուղներով.
աննկատ սողացի որովայնը,
կծկվեցի, հարմար տեղավորվեցի որպես սաղմ արգանդում
և կյանքի ռիթմերը նոտագրեցի նրա սրտի զարկերի ռիթմով:

Երկիրը չհայտնաբերեց մարմնիս արտագաղթը,
Մինչդեռ

Ես տեսա դեմքեր, որ անշարժ էին որպես դիմակ.
աննկատ սողացի դիմակներից ներս,
ժպիտի երևակայությամբ լայնաշուրթ տարածվեցի,
անկեղծության անբռնազբոս ծավալով մեկնվեցի:

Երկիրը չհայտնաբերեց մարմնիս արտագաղթը,
մինչդեռ

ես տեսա մարդկանց, որ նյութն էին երկրպագում
ու ծիծաղում պոետների վրա.
խուժեցի նրանց մեջ քամու արտոնությամբ,
փոթորկի աղետալի ձևերով բարձրացրի ապահովության տանիքը
ու որպես անձրև շռնդալից թափվեցի նրանց բաց գլխին,
ու նրանց ոչինչ չէր մնում անել,
բացի քամու, անձրևի, փոթորկի և բանաստեղծության առաջ ծնրադրելը:

Ես տեսա թռչունների երամը.
նրանց թռիչքը սպառում էր կապույտի եզրը,
նրանց թևերի բացվածքի տակ ծալվում էր երկինքը.

թռչունների երամը…
նրանք ճեղքեցին անցան իմ միջով,
ու ես արդեն նրանցից մեկն էի:

Եվ այսպես եղավ,
որ չքացա, որ չկայի,
մինչդեռ
երկիրը չհայտնաբերեց մարմնիս արտագաղթը:

ՄԱՀԸ

Պատշաճ սևի ուղեկցությամբ թափոր,
հոգուց դատարկված մարմին
որ տանում են վերջին կացարան՝ որդերին կերակուր.

Մահվան ներկայությունը հարգված է
Պայմանով՝
որքան հնարավոր է շուտ վանեն նրան իրենցից
նրանք, ովքեր դեռ կենդանի են,
ու թաքուն հաճույքով զգան, որ կենդանի են:

Հոգեհացի սեղան,
պատշաճ սևի ուղեկցությամբ մարդիկ,
որ այլևս թափոր չեն,
քանի որ վանել են իրենցից մահը՝
ուրիշի մահը,
Մահը, որ սակայն այստեղ է
և հենց այստեղ:

Մանուկների աչքերի մեջ արցունքները ցամաքում են չհատուցված.
Մահը, ահա նա:

Մայրը փոքրիկին հրում է իր կյանքից.
-Կյանքը մի անգամ է տրված, պետք է վայելել,-
Փոքրիկը, որին հրում են, կխեղդվի հրմշտոցի մեջ,
Եթե փրկվեց, կհրի վաղն ինքը.

Մահը, նա այստեղ է:

-Էլ չեմ սիրում, ներիր,-
մեկը կասի մեկին ու կգնա մյուսի մոտ,
մեկը, որին լքեցին, կլքի վաղը մյուսին,
ով դեռ չգիտի՝ լքվելու է.

Մահը, ահա նա:

Դռներ, որ փակված են մոռացության փականներով՝ կրնկի վրա բաց,
ճանապարհներ, որոնցով քայլել է հուսահատը
վերջին դուռն իր ետևից կողպելուց առաջ,
տներ, ուր ապրում են մենավորները
պատերին խունացած սրբապատկերների պես,
մենավորներ, ում սիրտն այլևս ամուլ է սիրո համար,
սրտեր, որոնք այլևս փակ են այլ սրտերի առաջ.

Դատարկություն,
որ լցվում է կյանքի բոլոր ճեղքերից ներս.
Մահը, ահա նա:

Մահը, որ լքել է մեռյալներին
ողջերի մեջ բնակվելու համար:

ԱՇՈՒՆ

Շուտով կավարտվի դիմակահանդեսը.

քամին սիրահետում է ծառերին՝
բարձրացնում շքեղ հանդերձները, գուրգուրում բացված մերկությունը:

Օդի մեջ ոսկու փայլ կա.
այս անթերի ոսկին ծառերի ու ծաղիկների տոնական հանդերձների ծոպերին
շատ շուտով կնեխի ուշ աշնան ջրափոսերում:

Քամին թանկ գին է ուզում գգվանքների դիմաց.
տերև առ տերև մերկանալու են ծառերը շուտով
ի հատուցում:

Մերկությունը,
որ համատարած է, իմն է նաև:

Արդեն գաղտնիք չէ,
որ մարմնիս բոլոր ծակոտիներում ապրում է Սերը՝ հալածական ու անապաստան,
և աշնան մաղձոտ ակորդներով է հնչում իմ ջութակը:

Հուսահատի երգը աշնան լռության մեջ
անգիր գիտի ջրափոսերը, ուր կարելի է խեղդվել:

Այս դեղին թափորը ոսկյա ծոպերի շուրջանակով
սգո թափորն է աշնան ավարտվող դիմակահանդեսի:

Սիրտը, որ թպրտում է հուսահատի կրծքի տակ,
հետևում է մահվան թափորին՝ դեղինի անսպառ լուծումներով:

-Ամեն սկիզբ ու վերջ հնարված է նախապես,-
չի մխիթարվում սրանով սիրտը.
նա հեկեկում է աշնան ջութակի մահերգով,
և դրանք ամենաանկեղծ արցունքներն են,
որ ուղեկցում են մահվան այս դեղին թափորը մինչև վերջին ջրափոսը՝
հանգչելու ու մոռացվելու…

ՕԴԻՑ ԹԵԹԵՎ

Ես տվեցի քեզ ինչ ունեի՝
Սիրտս,
Որ երգեհոն ու ծանր արճիճ էր կրծքիս տակ.
Ու ես դարձա օդից թեթև….

Մուտք

Ինձ մի հրեք ձեր կյանքից.

անկյուն չեմ մուրա,
կսողոսկեմ
անբառ,
աննկատ,
անոտնաձայն,
անծավալ,
անժամանակ,
անբռնազբոս,
անզբաղ,
անշոշափելի,
անձանձիր,
անմնացորդ…

կնստեմ ձեր խոհի զսպանակին,
ձեր սրտի ճոճանակին՝
կճոճվեմ ուշ աշնան վերջին տերևի հնազանդությամբ
ու չեմ դատապարտի անկումը իմ՝ հրաժեշտի հանգով:

Ձեր աներազ աչքերի մեջ կլցվեմ կաթ-կաթ՝
հանց սրվակից, հեքիաթի բաղադրությամբ:

Ձեր քթանցքներից ներս կարտաշնչեմ,
ու կծաղկեն ձեր թոքերը նոր սաղարթով,
ու թթվածնի այդ տեսակը, որ կանաչ կմատակարարի,
ամենևին չի լինելու O2:

Դուք էլի առավոտը կսկսեք մի բաժակ սուրճով ու սիգարետով,
Օրվա լրահոսի ստենդները ձեր հիշողության անառաձիգ զսպանակի վրա
մի կերպ առաձգելով,
էլի գործի կգնաք
կամ գարեջրատուն
կամ բանկ կամ մոտակա մոթելը
ու չեք էլ զգա,
որ բան է փոխվել ձեր մեջ՝
բջջանյութն է փոխվել,
և զգլխիչ է կանաչ ավիշը նրա,
արյան գույնն է փոխվել, որովհետև խառնվել է իմին ու` համը,
ձեր սիրտը,
որ միշտ էիք զգում, էլ չեք զգա,
որովհետև նրան միացել է երկրորդը,
ու նրանք շունչները պահած հետևում են,
թե մյուսն ինչպես է զարկվում իր պատերին:

Անկշիռ,
անքաշ,
անծավալ,
աննյութ,
անժամանակ
դուք կսկսեք ճախրել օդում,
ու երկրագունդը ձգողականության ուժին հլու՝
ձեզ զգուշորեն կտեղափոխի իր պտույտի մեջ՝
անվնաս հանձնելով ամպերին
մինչև անձրևի տեսքով ձեր երկիր վերադառնալը:

Ու ոչ ոք չի զգա այդ ամենը,
որովհետև ձեզ կտեսնեն պարտաճանաչորեն գործի գնալիս,
ծանոթ գարեջրատուն մտնելիս
կամ բանկում վերջին կանաչ թղթադրամը մանրելիս…

ՆՈՐ ԹՎԱՐԿՈՒԹՅՈՒՆ

Ո՛չ պատվանդան,
Ո՛չ դիֆերամբ.

Կիջնեմ ու կնստեմ այնտեղ, որտեղ մանկությունն է,
որտեղ արևածաղիկներն ավելի բարձր են, քան սիզախոտերը,
բայց չափագրողը միայն Աստված է,

Այնտեղ, որտեղ լույսն է բեկվում, ինչպես Սուրբ Հաղորդության հացը,
որ բաժանվի մաս-մաս,

Այնտեղ, որտեղ ճռիկներն ավելի լսելի են,
քան պատերազմի բոթը,

Այնտեղ, որտեղով դեռ չեն քայլել՝
չնայած արդեն 6-րդ հազարամյակի կակաչն է
բացվում ու թափվում ու թաղվում հողում՝ ոչ մարդու ձեռամբ,

Այնտեղ, որտեղ քո սրտի զարկերն են.
ճշգրիտ ժամացույց,
որ թվագրում է ժամանակը հավերժությունից առաջ,

Այնտեղ, որտեղ արցունքներն են Դրախտի դռանը կանգնած մեր նախահոր՝ Արտաքսումից առաջ,
որ գլորվելով հասնում են այն քաղաքը,
ուր դու ես ու քո արցունքը,
որ կկաթի քիմքիս ու կմաքրի արյունս,

Այնտեղ, որտեղ քո բոլոր անթաղ մեռելներն են,
որոնց դու թաղել ես աչքերիդ մեջ,
որ միշտ քեզ հետ մնան,

Այնտեղ,
որտեղից սկսվում է նոր թվարկությունը քո տևումի,
սպասիր ինձ.

Ո՛չ պատվանդան,
Ո՛չ դիֆերամբ: