Համբարձում Համբարձումյան | Երիտասարդ գրողն ու մեր ժամանակները

Համբարձում Համբարձումյան

Երիտասարդ գրող Համբարձում Համբարձումյանը 2007 թվականին իր «Կատյա» պատմվածքի եւ  «Վերադարձ» վիպակի համար նախագահի մրցանակ է ստացել: Սակայն մեր օրերում երիտասարդ գրողը դժվար է պատկերացնում, թե ինչ ապագա կարող է ունենալ գրողը ու ոնց կարող է ապրել գրելով:
– Համիկ, դու ՀԳՄ անդա՞մ ես:
– Չէ:
– Չե՞ս ուզում դառնալ:
– Չէ, դրա իմաստը չեմ տեսնում: Ամբողջ աշխարհում գրողների խմբեր ձեւավորվում են, բայց դրանք գաղափարական խմբավորումներ են, գրողներն ինչ-որ գաղափարի շուրջ են հավաքվում կամ նույն գրական ուղղությանն են պատկանում: Իսկ մեր գրողների միությունը, ըստ էության, Սովետական Միությունից ժառանգված ինչ-որ մի միություն է, որի նպատակը ես չեմ հասկանում, թե ինչն է: Այսինքն, չեմ տեսնում, թե ինչ խնդիր են իրենք իրենց առջեւ դրել եւ ինչ խնդիրներ են լուծում:  Բայց քննադատել գրողների միությանը՝ նշանակում է, որ դու մտածում ես, թե ինչ-որ խնդիրներ պետք է լուծի այդ միությունը քեզ համար: Բայց դա այդքան էլ այդպես չէ:
– Այսինքն, եթե տաղանդավոր է գրողը, ինքն իր համար կգրի՞, ոչ մեկի օգնությունը նրան պետք չէ՞:
– Դա հասկանալի է, որ էդպես է: Գուցե զուտ ֆինանսական օգնություն լիներ, եթե նպատակային ծախսվեին պետությունից ՀԳՄ-ին տրվող գումարները, իսկ գուցե եւ ծախսվում է, ես այնքան էլ տեղյակ չեմ նրանց աշխատանքից: Իսկ եթե գրողների միությունը չլիներ, դաշտը բաց լիներ, հնարավոր է մի քանի խմբավորումներ ստեղծվեին, ինչ-որ շերտեր լինեին էդ դաշտում: Գրողների միությունն էդ տարածքը ծածկել է ու որակ չի տալիս: Բայց ընդհանրապես դու պետք է հետաքրքիր դառնաս ընթերցողին, որ ինքը գնի քո գիրքը, ոչ թե սպասես ինչ-որ հովանավորության, օգնության՝ պետության կամ ՀԳՄ-ի կողմից:
– Բայց գրական միջավայր կա՞ Հայաստանում, դու ո՞նց ես պատկերացնում:
– Երբ նոր էի մտել գրականություն, ինձ համար ինչ-որ հետաքրքիր բաներ կային, շփումը քո սերնդակից գրողների հետ, այդ միջավայրը կար: Հիմա կարծես թե էլ չկա:
– ՀԳՄ նախագահի մեղքը չե՞ս տեսնում դրանում, որ, փոխանակ աշխուժանալու, քնում է գրական միջավայրը:
– Երեւի թե կա նրա մեղքն էլ: Ուղղակի էդ կառույցն ա անիմաստ, ինձ թվում է՝ անձերի խնդիր չի:
– Իսկ դու որտե՞ղ ես քո ստեղծագործությունները ներկայացնում: Գրական որեւէ ամսագիր…
– Ինձ թվում է՝ չկա լուրջ գրական մամուլ: Ես ընտրության հնարավորություն չունեմ, մի երկու ամսագիր է, որտեղ հարմարվի, երբ հարմարվի՝ տպագրվում եմ:
– Իսկ դու չե՞ս ցանկանում ինքդ բացել ու ստեղծել որեւէ աշխույժ գրական ամսագիր կամ կայք:
– Դրա մասին իհարկե մտածել եմ, բայց ինչ-որ նոր հետաքրքիր գաղափար է պետք ստեղծել, նոր ներկայանալու ձեւ է պետք:
– Մեր օրերում, որ գիրք չեն կարդում, քո գրողի մասնագիտությունը պետքական համարո՞ւմ ես:
– Պատկերացում կա, թե սովետական շրջանում շատ էին կարդում, հիմա՝ քիչ, ինձ թվում է՝ ընդհանրապես հայ ժողովուրդը կարդացող ժողովուրդ չի: Երեւի թե ինչ-որ համակարգային փոփոխություններ պետք է լինեն մշակութային դաշտում: Բայց էն քաղաքական, հասարակական տենդենցները, որ հիմա են գնում եւ շարունակվում, նշույլներ չկան, որ այդ փոփոխությունը կլինի մոտակա ապագայում:
– Իսկ ո՞նց ես պատկերացնում, գրելով ինչպե՞ս ես ապրելու այս երկրում:
– Ինձ թվում է՝ մոտակա ապագայում դա հնարավոր չէ, ու կողքից պետք է ինչ-որ գործեր անես: Կամ պետք է այնքան ճանաչում ունենաս, որ կարողանաս համաշխարհային գրականության դաշտ մտնել:
– Դու ավարտել ես կինոյի սցենարական բաժինը, չէ՞:
– Հա: Ավարտել եմ, ու ամբողջ կուրսը անգործության մեջ է: Այսինքն, մասնագիտությամբ չեն աշխատում:
– Կինո չի նկարահանվում՝ դրա՞ համար:
– Շնորհքով ռեժիսորներ իհարկե կան, բայց լուրջ ֆիլմեր Հայաստանում չեն ստեղծվում: Ու դա ֆինանսական միջոցների բացակայությունից չէ, ես ֆիլմեր եմ տեսել, որ նկարահանվել են ընդամենը 50 հազար դոլարով, բայց շատ որակով ֆիլմեր են: Ինձ թվում է՝ խնդիրը էդ շնորհքով ռեժիսորների ամբիցիաների մեջ է: Չգիտես ինչու, հայ ռեժիսորները հեղինակային կինո ասելով հասկանում են, որ իրենք պետք է լինեն թե ռեժիսորը, թե սցենարի հեղինակը, թե գլխավոր դերակատարը: Լավ սցենարիստների պակաս գուցե կա Հայաստանում, եւ այդ դաշտը բաց է, բայց էդ ջանքն էլ չկա ռեժիսորների կողմից, որ շնորհալի երիտասարդներին վստահեն ու սցենարների պատվերներ տան:
– Նոր ես եկել բանակից, բանակն այդքան վախենալու տե՞ղ է, որ հայ երիտասարդները խուսափում են գնալ:
– Բանակում լուրջ խնդիրներ կան, սկսած նրանից, որ չաստերում հոգեբաններ չկան: Շամշադինում եմ ծառայել: Վերջին շրջանում ինքնասպանների թիվն  ավելացել է, էդ նրանից չի, որ բանակի պայմանները վատացել են, հակառակը՝  եւ կենցաղային պայմանները, եւ հոգեբանական իրավիճակը նորմալանում են:
– Այսինքն, հայ տղաներն այդքան խե՞ղճ են:
– Խեղճի հարցը չի: Տղաներ կան, որ դեռ լրիվ պատանեկան վիճակում են, ինտերնետային վիրտուալ աշխարհից, խաղերից դուրս են գալիս, կտրվում են ու ընկնում են մի տեղ, որտեղ կարգուկանոն կա, ուրիշ աշխարհ է, ուրիշ միջավայր, եւ անգամ թեթեւակի ճնշմանն էլ չեն դիմանում:

Հարցազրույցը վարեց` ԱՇԽԵՆ ՔԵՇԻՇՅԱՆԸ
Արտատպված է www.hraparak.am կայքից

Share Button

6 Կարծիք

  • Arqmenik Nikoghosyan says:

    Ham jan, du shat xelaci es u taxandavor, u kuzei, vor qo xosqum horetesakan sheshtadrumner chlinen. Grakan mijavayr ka, qo ynkertnery kan u qez shat sirum u gnahatum en.Mnum e, vor du krkin aktivacnes qo shpumy nranc het. Qo girn u taxandn apsos en, vor mekusacacutyan mej sharunakven.

  • H. HAYK says:

    Գրական միջավայրը առաջին հերթին գրողն է ձևավորում իր գրած լավ գործով, ոչ գրողների միությունը, ոչ էլ նախագահի մրցանակը, ինչպես մտածում է լրագրողը…իսկ ամենինչ այդքան վատ չէ, Համբարձումը մոռացել, որ եդ երկու ամսագրից բացի նաև թերթեր կան, օրինակ Գրական ու Գրեթերթ, որտեղ տպագրվելով ինքը հայտնի է դարձել: Ուրիշ բան, որ գրողները ինչ-ինչ ամբիցիաներով չեն ցանկանում գրական միջավայրի հետ շփվել. տպարվել այս կամ այն թերթում ու ամսագրում…

  • համբարձում says:

    Մեր գրական միջավայրը լուրջ չի կարող լինել, որովհետև որևե լուրջ թերթ կամ ամսագիր չկա, որը պատմվածքի համար գրողի կատարած աշղատանքին համարժեք հոնորար տա: Այդպիսի հրատարակչություն չկա, որ գրողին պատվեր տա, կամ արդեն պատրաստի գիրքը տպի ու հոնորար տա: Մտայնություն կա, թե գրողը ուրախ պիտի լինի միայն նրա համար, որ տպագրվել է: Ես դրա հետ համաձայն չեմ, ես դա սխալ եմ համարում, որովհետև դա գրական գործընթացը իջեցնում ա սիրողական մակարդակի: Հարցը ամբիցիաները չեն, գրողի արժանապատվության հարցն է: Եթե էսօր իմ արտադրանքը գին չունի, նշանակում է՝ կամ ես եմ վատ աշխատում, կամ հասարակության մեջ պրոբլեմ կա: Եթե վատ եմ աշխատում՝ հարց չկա, եթե պրոբլեմը տպագիր մամուլի կամ հասարակության մեջ ա, թող իրենց խնդիրները լուծեն ու ես էլ ինչով կարողանամ կօգնեմ:

  • համբարձում says:

    Արքո ջան, մեկուսացման խնդիր ու հոռետեսություն չկա, շփումների ու ընկերության համար միշտ կազմ ու պատրաստ եմ: Երբ ասում եմ թե գրական միջավայր չկա, նկատի չունեմ թե տաղանդավոր ջահելներ չկան որոնց հետ շփվելը հետաքրքիր է, նկատի ունեմ, որ գրական միջավայրը գնալով ավելի է ճահճանում ու ավելի անհետաքրքիր է դարձել: Օր օրի գրականությունը պակաս հետաքրքիր է դառնում հասարակության համար, ու դրա պատճառը հենց այդ գրական միջավայրն է: Պետք ա փոխել էդ միջավայրը մեկ ուրիշ ավելի կենսունակ միջավայրով: Ինչպես: Չգիտեմ:

  • Կարեն Անտաշյան says:

    Մեզ ոչ թէ գրական միջավայր է պետք ձևավորել, այլ ԳՐԱԿԱՆ ՇՈՒԿԱ, եթե կա շուկա` կա ամեն ինչ:

  • Hayk H. says:

    Ես իհարկե համաձայն եմ, որ թերթերը պատվերներ չեն տալիս ու հոնորար չեն տալիս, ու դու իրավուքն էլ ունես, որ էնտեղ չես տպագրվում, մանավանդ ասենք Գարուն ամսագրի խմբագրի պես մեկի հետ շփվելուց հետո մարդ ընդհանրապես չի ուզում տպվի, բայց էդ ամեն ինչից զատ նաեւ փոքրաթիվ ու հավատարիմ ընթերցողներ էլ կան, որ անհամբեր գրաց լավ պատմվածքի, բանաստեղծության ու տողի են սպասում: Էդ դեպքում ինձ թվում է, որ արժի ամենինչ մի կողմ դնել ու քարայրից դուրս գալ…ու օրինակ հենց էս կայքին մի նոր գործ տալ…ես անհամբերությամբ սպասում եմ….
    Ի միջիայոց, մեզ էլ հոդվածների համար գրեթե չեն վարձատրում, բայց մենք էլ սիրով կարդում, սպասում են լավ գործի ու արձագանքում, համալսարանում պրոպագանդում, հոդվածներ գրում…ու ինձ թվում է արձագանքելու ենք, անկախ նրանից թե խմբագիրներն ինչ կասեն, փող կտան, թե չէ

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *