Զահրատ | Համառօտ կենսագրություն Կիկոյի

Զահրատ

ԿԻԿՕ ԿԱՄՈՒՐՋԻՆ ՎՐԱՅ Է

Կիկօ կամուրջին վրայ է
Շոգենաւը տիւթ կ՚ ընէ կ՚ երթայ
Կիկօ բազրիքին յենած կը նայի

Ամէն շոգենաւ գալուն Կիկօ կ՚ ուրախանայ
Կամուրջին վրայ է Կիկօ
Քիթը վեր վեր կը քաշէ

Մարդիկ կու գան – մարդիկ կ՚ երթան
Կիկօ կամուրջին վրայ է

Շոգենաւը տիւթ կ՚ ընէ կ՚ երթայ

ՕՏԱՐ

Քաղաքին այդ կողմերը օտար էին Կիկոյին
Բարձր բարձր շէնքերը օտար
Մարդիկը – գեղեցիկ կիները օտար

Գոգնոց հագած աղջիկ մը եկաւ
Հինգ ղրուշ դրաւ ափին –
Օտար էին մարդիկը – օտար –
Կիկօ մուրալու չէր ելած

ԹԱՂԸ

Բոլոր տուները իրարու կը նմանին
Բոլոր տնեցիներն իրարու
Խորթ աչքով մի նայիք Կիկոյին
Ան իր թաղին մէջ ՄԻՒՍԻՒ ԿԻԿՕ է

Թաղն ըսես թաղի չի նմանիր
Տունն ըսես տունի չի նմանիր
Կիկոն ըսես Միւսիւի չի նմանիր
Ասիկա տարօրինակ աշխարհ մըն է

Ունի չունի թաղը փերեզակ մ՚ ունի
Ունի չունի հինգ վեց ճախարակ ունի
Թաղեցիներն ըսես տուն ունին տեղ չունին
Ունին չունին գէշ աղէկ գործ մը ունին

Սակայն խորթ աչքով մի նայիք Կիկոյին
Ունի չունի «Միւսիւ»ութիւն մը ունի

ՍԵՐԵՆԱՏԻ  ՊԷՍ

Բարի սիրուհիի մը նման
մառախուղը թեւերուն մէջ է առեր Կիկոն
Երբ ամենուրեք խոնաւ է գիշերանց
խոնաւ – կայմերը կամ Կիկոյի յիշատակները –
պէտք է բոլոր լամբարները մտերմաբար բարեւել
պէտք է փայփայել Կամուրջին բազրիքները
յետոյ կծկուիլ մառախուղին ծոցին

Մառախուղը – բարի մառախուղը որ թեւերուն մէջն է առեր ամէն ինչ

ամէն ինչ – կայմերը Կղզիները կամ Կիկոն
բարի սիրուհիի մը նման կ՚ ըսէ
Ի՞նչ բան կայ աւելի հաւատարիմ
Քան մեծ վիշտ մը – առանձնութեան մէջ –

-Կիկօ կ՚ երազէ –
Բարի սիրուհիի մը նման
Մառախուղը թեւերուն մէջ է առեր Կիկոն

ԱՀՄԷՏ ԷՖԷՆՏԻ ՓՈՂՈՑԸ

Կիկօ կը վախնայ Ահմէտ էֆէնտի փողոցէն անցնելու
Ահմէտ էֆենտի փողոցը մութ է
Մութին համբուրուող զոյգեր կան

Կիկօ կը վախնայ Ահմէտ էֆէնտի փողոցէն անցնելու
Իր առանձնութիւնը միտքը կ՚ իյնայ


ԲԱՐԵԿԵՆԴԱՆ

Երկինքէն մուչինաներ կ՚ իյնան
Ծառերէն մուչինաներ կ՚ իյնան
Բարձր բարձր շէնքերէն
Կիկոյի մանկութեան օրերէն
Սալահատակի քարերէն մուչինաներ  կը ցատկեն

Մուչինա մուչինա
Մուչինաները բոլորը մէկ Կիկոն կը ծափահարեն
-Գոյն գոյն կարկտան
Երկու մատ մօրուք
Կիկոն մուչինա են կարծեր –

ԴԻՄԱԿԱՒՈՐ ՊԱՐԱՀԱՆԴԷՍ
ԿԻԿՈՅԻ ԵՒ ՄԱՐԴՈՑ ՀԱՄԱՐ

Խնդացող մարդու դիմակ մ՚ է առեր
Զրկանքով բանուած դէմքին անցուցեր
Եւ ինքնավստահ
Աղուոր օրերուն գալուն սպասեր

Խլեր այնպիսի անհուն կարօտով
Դիմակն – ուժգնօրէն երեսն անցուցեր
Դիմակին ծիծաղն երեսն է ելեր

Ու Կիկօ հիմա
Ծիծղուն կեցեր իր օրերուն առջեւ
Համարձակօրէն
Եւ ուրախացեր եւ ուրախացեր

ԱՅՑԵԼՈՒԹԻՒՆ

Դուռը բացի որ Կիկոն էր – հրամմէ ըսի – նստեցանք
Կիկօ ըսաւ թէ շատ կարօտցեր էր զիս
Ես ըսի թէ շատ կարօտցեր էի զինք
Յետոյ խորհեցայ թէ զինք որքան շուտ մոռցեր էի
Յետոյ խորհեցաւ թէ զիս որքան շուտ մոռցեր էր ինք

Ըսի որ աւելի յաճախ կ՚ ուզեմ տեսնել զինք
Ըսաւ որ աւելի յաճախ կ՚ ուզէ տեսնել զիս
Որոշեցինք աւելի յաճախ տեսնել զիրար
Գնաց – դրան մէկ կողմն ես – դրան միւս կողմն ինք –
Արդէն իսկ զիրար մոռցեր էինք

ՈԽ

Միտքը դրեր է Կիկօ
Պիտի չմեռնի

Դուք բոլորդ պիտի մեռնիք
Աշխարհ Կիկոյի պիտի մնայ

Ու Կիկօ աշխարհի վրայ միսմինակ
Բոլոր հայելիները պիտի կոտրէ

ՍԴՐԻՓ – ԴԻԶ

Նախ հագուիլ պէտք է
ՅԵՏՈՅ արուեստով հանուելու  համար

Կիկօ արուեստը սորվեր է ՇԱՏՈՆՑ
ՀԻՄԱ հագուստին կը սպասէ

ՏԱՐԲԵՐՈՒԹԻՒՆ

Կիկօ աչքերուն ակնոց է առեր
Ուր որ կը նայի կապոյտ կը տեսնէ
Երկինքը կապոյտ – ծովերը կապոյտ
Սիրած աղջկան աչքերը կապոյտ
Ուր որ կը նայի կապոյտ կը տեսնէ

Ակնոցը քթին չորս դին կը նայի –
Կ՚ ըսես ծովերը կապոյտ էին միշտ
Կ՚ ըսես երկինքը կապոյտ էր արդէն
Չի հաւատար որ – նոր տեսայ կ՚ ըսէ
-Ակնոցը քթին չորս դին կը նայի

Կիկօ աչքերուն ակնոց է առեր
ՀԻՄԱ կապոյտը կապոյտ կը տեսնէ

ԱՐԿԱԾԱԽՆԴՐՈՒԹԻՒՆ

Կիկոյի միտքը ման կու գայ քաղաքէ քաղաք
-Կիկօ աշխարհի մասին կը խորհի –

Կիկոյի միտքը կը սաւառնի մոլորակէ մոլորակ
-Կիկօ կը մտածէ արեգակնային դրութեան վրայ –

Կիկոյի միտքը կը ճախրէ աստղէ աստղ
-Կիկօ տիեզերք մը կ՚ երեւակայէ

Լոյսէն ալ արագ
-Կիկոյի միտքը կ՚ ուզէ սլանալ աւելի անդին

-Կը մոլորի – չի կրնար

Ձրի ճամփորդելն այսքան

ԿԻԿՕ ՄԵՌԱՒ

Բացօթեայ շատ պառկեցաւ
Թող քիչ մըն ալ հողին տակ քնանայ

Հանգիստ իր կօշիկներուն

ՀՈՂԻ ՄԱՍԻՆ

Հողը շատ կը սիրէր –
Երկինքէն ինկած աստղի մը պէս էր Կիկօ
կ՚ ուզէր գիրկ գիրկի պառկիլ հողին հետ
կ՚ ուզէր հողը գրկել – գրկել հիանալ
մեռաւ – հասաւ մուրատին

Սակայն – չեմ գիտեր ինչու – աստղերը կու լան
Կամուրջը կու լայ
-Ողջութեանը Կիկօ ուրիշ մտերիմ չունեցաւ –

 

Մի լար լույս մի լար

Մի լար լույս մի լար
Երկինքեն ինկողը չի լար
Մի լար թե աղքատի տուն ինկար
գլխու վրա է տեղդ
Մի լար լույս մի լար
գետնահարկ չինկող լույսերը թող լան։

[Շնորհակալություն Սոնա Մնացականյանին տեքստը թվայնացնելու համար]

Share Button

6 Կարծիք

  • Harout says:

    ՄԺԵՂԻ ՀԱՇԻՒ

    Երբ ամուսնացաւ
    Կիկօ խորհեցաւ
    Սենեակին մէջը որքան մժեղ կայ
    Կէսն իրեն երբ գայ
    Կէսն ալ իր կնոջ կ’երթայ- կը կիսուի-

    Բայց մժեղները- աշուն էր- շատցան
    ու հիմա նորէն
    Մժեղը նոյնքան
    Կին մ’ալ աւելի

    ԿԻԿՈՅԻՆ ԿԻՆԸ

    Կիկոյին կինը բարակուկ դերձան
    Ասեղին ծակէն անցնելու է

    Կիկոյին կինը անյատակ մառան
    Իւղ ըլլալ սանին մէջ եփելու է

    Կիկոյին կինը շաքարի աման
    Լեզու թափելու
    Պոչ խաղցնելու
    Առկայծ լամբարի պատրոյգին նման
    Մարմրելու է

    Կիկոյին կինը տաքուկ վառարան
    Գիշերէ գիշեր աղուորնալու է

  • Hasmik Hakobyan says:

    Շատ եմ հավանում Զահրատին, իսկ Կիկոյին պարզապես անհանր է չսիրել, ոչ բոլորն ուժ ունեն այդքան բնական մարդ լինելու…
    Հ.Գ` շնորհակալ եմ Կարեն ջան, այս շարքի համար, վաղուց չէի կարդացել, կարոտել էի Կիկոյին…

  • Կարեն Անտաշյան says:

    Զերո

    Մեկ անգամ մեկ մեկ
    Մեկ անգամ Կիկո զերո
    Երկու անգամ մեկ երկու
    Երկու անգամ Կիկո զերո
    Տասն անգամ մեկ տասը
    Տասն անգամ Կիկո զերո
    Հարյուր անգամ մեկ հարյուր
    Հարյուր անգամ Կիկո մենք

  • Կարեն Անտաշյան says:

    Կիկոները՝ աստղային հիթ թվաբանության ինադու
    9 March 2007

    Այս տարվա փետրվարի 20-ին վախճանվեց պոլսահայ հայտնի բանաստեղծ 83-ամյա Զահրատը (Զարեհ Յալտըզճյան): Նրա մահվան օրը «Հայլուրի» լրագրողի հարցին՝ Զահրատին ճանաչո՞ւմ են, արդյոք, տասնյակ մարդիկ ոչ պատասխանեցին, եւ միայն մի բժիշկ հիշեց բանաստեղծին:

    Սա բնական է երեւի մի գրողի դեպքում, որը ոչ պրոպագանդված էր մեր երկրում, ոչ՝ արգելված, իսկ գրքերը գրախանութներում չկան (1978թ. Հայաստանում հրատարակվել է Զահրատի տարբեր գրքերից կազմված մի բանաստեղծական ժողովածու՝ «Մեծ քաղաքը» վերնագրով): Բայց բանաստեղծին ճանաչող բժիշկը հիշում էր ավելին՝ Կիկոյին: Կիկոն Զահրատի մի շարք բանաստեղծություններում հանդիպող կերպար է, եւ բժիշկը նույնիսկ մի քանի տող էլ արտասանեց կիկոյական շարքից: Ու Զահրատը երեւի գոհ կլիներ, որ իր անունը տալիս Կիկոյին են հիշում: Ու չէր դժգոհի, եթե մենք էլ իր բազմաթիվ բանաստեղծությունների փոխարեն այսօր խոսենք Կիկոյի մասին՝ փոքրիկ, միայնակ, ծիծաղելի, միամիտ, աղքատ, խեղճիկ, տխուր ու զվարճալի մարդուկի, որ մերթ դրամատիկ, մերթ ծաղրածուի գծերով հայտնվում է նրա տողերում ու արագաքայլ, մանրատոտիկ անհետանում՝ ասես, հայկական Չարլի Չապլին: Այս աշխարհի մեծ թվաբանությունը, մարդահաշիվը նրան «զերո» է համարում, հարուստների թաղամասում նրան մուրացկանի տեղ են դնում, բարեկենդանի մուչինաները (թուրքերեն՝ դիմակ) նրան իրենց պես գույնզգույն կարկատած խեղկատակ են կարծում, եւ միայն մժեղներն են նրան մարդու տեղ դնում, էն էլ՝ որ արյունը ծծեն:

    Զահրատի մանկախոս, երեխայավարի պարզ ու սակավաբառ, առանց կետադրության այս բանաստեղծությունները լավագույն ապաստանն են մեծ աշխարհի ու նրա մեծական լուրջ խնդիրների կողքին աննշմարելի, մոռացված կիկոների համար: Ծանրակշիռ թեմաների՝ մեծ բախումների ու կրքերի, մեծ անցուդարձի ու տեղաշարժերի մասին մեծ խոսքի համեմատ, աստղային պատերազմների ու աստղեր արտադրող ֆաբրիկաների կողքին կիկոների բազմությունը զրոների գումար է: Բայց այդ բազմապատկվող զրոն մենք ենք՝ մարդիկ, եւ Կիկոն մեր պաշտպանական զրահի տակ թաքցրած խոցելի, փխրուն, նուրբ միջուկն է, մարդու կորիզը, որին հանդիպելիս մենք էլ հայելին փշրում ենք Կիկոյի նման, քանի որ ամաչում ենք ծիծաղելի լինելուց: Բայց նա շարունակում է այս բանաստեղծությունների միջից ծիկրակել անգամ թանկարժեք հագուստի, արդուզարդի, առանձնատների, ջիպերի, համակարգիչների, սուզանավերի, երկնաքերների պատյանի ներքո վախվորած ճզմված պուճուրիկ մարդուն, որի սրտիկը դեռ թփթփում է:

    http://www.zhamanak.com/article/5631/

  • Anush says:

    Սփյուռքահայ պոեզիայի իմ ամենասիրելի էջերը. Կիկոն իր մարդկային հոգու բնական վեհությամբ, ոչ, նա փոքր մարդ չէ, նա հենց մենք ենք, որ կանք:

  • Մ.Մ says:

    ,,Կիկո կամուրջին վրա է,,, սակայն սա միջնադարյան Կիկոն չէ,այս Կիկոին արդեն մեծ աշխարհի հետ կապել է ուզում շոգենավը.,,Կիկո կամուրջի վրա է,շոգենավը տյութ կընե կերթա…,,:,,Ան իր թաղին մեջ մյուսյո Կիկո է,,,սակայն ,,Կիկոն մյուսյուի չի նմանիր,ասիկա տարօրինակ աշխարհ մըն է,,: Զահրատը կարծես ցանկանում է անաղարտ պահել իր Կիկոին այս օտար մարդկանցով օտար աշծարհում ուր շատ դժվար է, ոչ ոք չի հասկանում, որ ,,Կիկոն մուրալու չէ ելած,,:Կիկոն սիրել է ուզում,Կիկոն ուզում է կապույտ ու մաքուր ծով:Զահրատի Կիկոի մեջ դեռևս մնում է մարդու մաքուր տեսակը և թող շոգենավը ,,տյութ,, անի ու գնա:

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *