Անկարելին
Ու պայթում են բողբոջները,
Ու ռումբերն են պայթում,
Ու ճեղքված հողի կրծքից
Մահվան սարսափն է ցայտում:
Ու մարդիկ են ահա վազում
տանիքների հետեւից,
Բայց տանիքն է փշրվում
Ծխի գալարվող թեւին:
Ու լոկ հուրն է արհեստական
Կորագծով վեր ցատկում,
Ու մայրական կրծքի մեջ տաք
Վախից կաթն է ցամաքում:
Հունը կորցրած գետերի նման
Անուն փնտրող օրերում,
Անհունի մեջ մոր տեղ ահա
Մահն է օրոցքն օրորում:
Մեկոնդ գետը ահա հողի
պատռված կուրծքն է կարում
Ու երկնքի սիրտն է փնտրում
Հողում, ջրում ու քարում:
-Եղո՜ւկ, եղո՜ւկ ինձ,- բամբուկն է խոսում,-
Բյուրածունկ եմ ես, բայց անձեռ եմ, տե՛ս,
Ու թեկուզ մի ձեռք ես ունենայի,
Բյուր ծնկները իմ կփշրեի ես:
Սպասում
Վայրի սագերը եկան,
Ո՞ւր է որդիս, նա չկա,
Սերմերը տունս են մտնում,
Ամեն սերմի մեջ նա կա:
Երբ գիշերում շնչում է
Քամու սույլը եղեգում
Ինձ թվում է, թե
Այդ իմ որդին է երգում:
Կրակոցներ եմ լսում,
Ու գիշերն է ցնցվում,
Ու վերքիցս ավելի
Արդ հին սպին է ցավում:
Որդիս հեռու է, հեռու,
Նրան հեռուն է սիրում,
Հեռու-հեռու լեռներից
Արցունքներս է ծրարում:
Նարնջենին կծաղկի,
Որդիս արդյոք կգա՞ տուն,
Երազիս բաց աչքի մեջ
Նարնջահյութն է ցայտում:
Մետամորֆոզ
Եվ մարդիկ բարձրացրին գլուխները դեպի արեւը,
եւ խռովքը դարձավ երգ, ինչպես թրթուրն է դառնում
թիթեռ,
Եվ այդ երգում կար հուր, ու այդ հուրը փոխանցվում էր
թռչուններին, հողին, անձրեւին, շուրթերին, շեմերին
եւ լռությանը:
Եվ ջուրն էր հորդում այդ երգի միջով, ինչպես հազը
կոկորդով մարդկային,
բայց մեռած, սուրբ ձկներ կային այդ ջրի վրա,
ինչպես աշնան երփներանգ փետուրներ՝ գետակի
դեմքին,
որը նույնպես մեռած է այդժամ:
Եվ երկինք կար այդ երգում, երկինք, որ ծնվել էր
թեւերից,
եւ ճեփ-ճերմակ թեւերն էին միակ ամպերն այդ երկնքի,
բայց երկնքում կային նաեւ այլ թեւեր, որոնք խլում էին
թեւերն այլոց, եւ դրանք թեւերն էին մահվան, որ
կոճկում էր
ճերմակ ձեռնոցները, ինչպես անեղծ, ճերմակ թուղթ,
որ կրում է
իր մեջ բանաստեղծություն ծառերի կործանման
մասին:
***
Ես- մայիսյան չքնաղ մի առավոտ-դիմավորե՛ք ինձ
ծաղկեփնջերով
ու ցնծության ճիգերով,
Դիմավորե՛ք ինձ բոլոր կայարաններում,
Բոլոր նավահանգիստներում,
Բոլոր տիեզերակայաններում,
Դիմավորե՛ք ինձ, Թեմզայի ափի թափառաշրջիկնե՛ր,
Դիմավորե՛ք ինձ, Սենայում խեղդվա՛ծ պոռնկուհիներ,
Դիմավորե՛ք ինձ, Նեւայի կամրջին կանգնա՛ծ
նկարիչներ,
Որ հետեւում եք առագաստանավերով շրջող զույգերին,
Ես եմ, որ ուժ եմ տալիս շինարարներին
Եվ բարձրացնում նրանց ծանրության կեսը,
Ես եմ հողագործի բահը հողը խրում,
Որ հողը դառնա իր հոգու պես փուխր:
Ես իմ արյունն եմ բաշխում անհատույց
Մանկանը, քարին, հողին, ջրին:
Եվ սիրահար պատանի են մանուկները դառնում,
Եվ ջուրը լույս է ծնում, եւ հողը ծնում է աստղանավորդ:
Ես եմ, մայիսյան մի առավոտ- քնքուշ,
ինչպես մատներ ջութակահարի,
Ես եմ, մայիսյան մի առավոտ- կոպիտ,
ինչպես բանվորի ափ արարիչ:
Ես եմ, իմ վերքերն անթիվ են,
ինչպես ծովեզրի ավազները
կամ աստղերը երկնքի…
***
Տաճարում կայծակն էր խաղում: Անձրեւի սուսերն էր
շողում:
Եվ մի ծովային լեռներով վազում էր, վազում կատաղի:
Երբ հանկարծ կայծակը զարկեց, թվաց՝ իր ծովում է
լողում:
Թվաց, թե ոչխարները եկել՝ լիզում են իր դեմքը աղի:
***
Ռա՛դ եղիր գրողի ծոցը, հոգի՛ս: Ես չեմ ուզում, որ
քեզ մնա միայն իմ բազուկների ոսկե մատանին,
Ինձ մնա միայն շնչահեղձ մեջքդ՝ ափ նետված մի ձուկ,
Զարկերակներիդ կապույտ սեյֆերից
կկողոպտեն քո վերջին տրոփը,
Ահա եւ սիրո փետրահան եղած
մանուկ աստվածը՝ սառնարանի մեջ,
Նրա թեւերի փետուրներով է լեցուն այն բարձը,
Որի վրա պիտի ճերմակեն քո մազերը:
Նայի՛ր, վարգող հեծյալի բաբախող մեջքը
դարձավ մահճակալ:
Դե, ռա՛դ եղիր գրողի ծոցը, հոգի՛ս,
Իմ լուսամփոփը միշտ էլ կորացել է
իր խնձորների քաղցրությունից:
Ես չեմ ուզում, որ նավերը լքեն իմ աչքերը,
Եվ ծաղիկներն այլ հող փնտրեն, իմ ափերից բացի:
Ես ուզում եմ մեռնել, ինչպես կրակը
Քնած ծերուկի շուրթերում,
Եվ զարթնել մի այլ մոլորակի վրա,
Ինչպես ստինքների զսպանակը սեղմող պատանու ափ:
Մի՞թե դու տապակելու համար ուրիշ ձուկ չճարեցիր
շուկայում՝
Ոսկե ձկնիկից բացի:
Նայի՛ր, նա արդեն բացուխուփ է անում իր
փոքրիկ բերանը
Քո, դժբախտաբար, ծովական աչքերում:
Խելահեղ թպրտում են մատներդ մեջքիս,
Ինչպես գիշերային թիթեռներ՝ պատուհանի
ապակու հետեւում:
Ես մարում եմ իմ աչքերի լույսը:
Քաղաքը թաղված է մթան մեջ:
Երակներիս մեջ ոսկե ձկնիկի խլիրտն է:
Նա շտապում է դեպի անապատ, որ օվկիանոսի
պիտի վերածվի:
Գրքերը թիթեռների պես ճախրում են եւ իջնում
լապտերներին:
Ռա՛դ եղիր գրողի ծոցը, հոգի՛ս: Որպեսզի կանաչ
տերեւները
Բողբոջեն լապտերի ցողունին,
Եվ իմ պատուհանից թող դեպի աչքերս սուրան
այն ալիքները,
Որոնց փրփուրը ես գուրգուրել եմ մի օր ափերիս մեջ
Եվ չեմ կարողացել վերածել նրանց գառնուկների:
Թող դեպի բերանս սուրան վագոններն այն գնացքների,
Որ ընդմիշտ հեռացան իմ անհուն ձեռքերի վրայով:
Երբ հեռանում են աչքերը սիրո,
Այն, ինչ կապույտ է- դառնում է երկինք առավոտյան,
Այն, ինչ այրում է- սպասման արեւ՝ ուղիղ զենիթում,
Ռա՛դ եղիր գրողի ծոցը, ռա՛դ եղիր, հոգի՛ս:
Ճանապարհ
Եվ կույրերը երկար գավազաններով
բացում են խիստ լայն ճանապարհներ,
եւ թխկթխկում են նրանց գավազանները
անլույս ճամփաների անել լաբիրինթներում:
Նրանց գավազանների թխկթխկոցներին հետեւելով՝
քայլում են հրաշալիորեն տեսնող մարդիկ,
ու ամեն քայլափոխի բախվում են ճամփեզրին կանգնած,
ջարդված սյուներին: Եվ կույրերը զգուշացնում են նրանց,
որ քայլեն ավելի զգույշ,
եւ կույրերը նրանց են տալիս իրենց գավազանները
եւ քայլում
առանց գավազանների
աներեր
ու վստահ:
***
Գարնանը ձյուները քնում են բողբոջում,
Կանաչ են լինում գարնան ձյուները,
Եվ բարուրի մեջ նրանք չեն ճչում,
Չեն լսում հարության ձայները:
Ամռանը ձյուները քնում են լճերում,
Ու բիլ են լինում ձյուները ամռան,
Ու իր շողերի խարտյաշ աչքերում
Օրորում է նրանց մեծն Ամոն-Ռան:
Աշնանը ձյուները քնում են տերեւում,
Ձյուները աշնան լինում են դեղին
Եվ քնում որպես համր մի ներում
Խնձորում փակված մեղսական դողի:
Լոկ ձմռանն են նրանք տեսանելի դառնում,
Լոկ ձմռանն են նրանք դառնում ճերմակ,
Լոկ ձմռանն են նրանք երկինք համբառնում՝
Ձյուները՝ երկնի ու հողի ճարմանդ:
Լոկ ձմռանն են նրանք նիզակներ անզոր,
Որ վարսերը օրվա սանրում են ու գնում,
Լոկ ձմռանն են նրանք անկեղծության զոհ,
Ու լոկ ձմռանը նրանք չեն քնում:
Նոկտյուրն
Ես փակ դռներդ փշրելով կմտնեմ ննջարանդ՝
նստելու մահճակալիդ արդեն խաղաղվող ափին,
հսկելու փրփուրներիդ երազը, սիրելի՛ս,
հսկելու ծովդ, որ կալեկոծվի, գիտեմ,
եւ ինձ կքաշի իր գլխապտույտի հատակը,
քանի որ այն միակ ծովն է, ուր ես չեմ կարող լողալ:
Ինձ մնում է լոկ հետեւել օտար նավերի ճեղքումին,
ինձ մնում է լոկ շոյել միայնությանս վայրի մորուքը,
ինձ մնում է լոկ զբաղվել ձկնագողությամբ,
բայց իմ ուռկանում թպրտացող ձկները
դառնում են բանալիներ, որոնցից ոչ մեկը դուռդ
չի բացում,
եւ պարզվում է, որ ես պառկած եմ դռանդ դեմ
տխուր, ինչպես սկսնակ հայացք՝ անկեզ պահարանը
զննելիս,
ինձ այստեղ առավոտ կանուխ մեռած կգտնեն՝
հասարակության ուշադրությունը հրավիրելով
իմ գրպաններից թափվող ձկների վրա,
գետերի վրա՝ իմ բերանից հորդացող,
իսկ այդ ժամանակ մեկ ուրիշը,
բանալի դարձած իմ ոսկե ձկնիկով բացելով դուռդ,
կնստի անկողնուդ խաղաղված ափին, ինչպես
կղզու վրա՝
հսկելու փրփուրներիդ երազը,
խորտակելու օտար ճեղքումների վստահությունը,
քանի որ դու միակ ծովն ես, սիրելի՛ս,
ուր ոչ ոք, ոչ ոք չի խեղդվում
ինձնից բացի:
Հին ռոմանս
Դու եկել էիր,
Դու եկել էիր ինձնից ու քեզնից թաքուն,
Դու եկել էիր, երբ լճերի գրկում
Լոտոսների պես մեղմ բացվում էին
Աստղերը ճերմակ:
Եվ օրորվեց կոհակներում մակույկը մեր Սիրո,
Եվ մեզ նախանձեց անգամ մեր Սերը,
Բայց ինչո՞ւ էր մի մոռացված երգ սուլում քամին
Դեռ սրինգ չդարձած եղեգների մեջ…
Հետո ես իմացա, որ եկել ես դու,
Հետո դու էլ իմացար, որ եկել ես դու,
Հետո ես դարձյալ սպասեցի քեզ,
Ու մենք չիմացանք, որ եկել ենք մենք…
Դու եկար, որովհետեւ
Գալուստը սպասման մի մասնիկն է լոկ:
Դու եկար, եւ ես այդպես էլ չիմացա,
Թե քանի անգամ դու դեռ պիտի գաս
Առաջին անգամ…
Դրախտ
Խնձորը բույր է: Խնձոր ենք շնչում
Երջանկության հետ պառկած թեւանցուկ,
Բույրն այդ թախիծն է աշխարհից ջնջում,
Չի թողնում անգամ մի պտղունց անձուկ:
Խնձորը երգ է: Հեռու լեռներում
Սրնգահար հովվի ուռցրած այտեր,
Խնձորը մեղք է ու մեղքի ներում,
Իսկ եթե կտրես՝ մեղքը կցայտե:
Խնձորը վերջ է: Նա վերջ է բարի,
Որ գլորվում է հեքիաթների մեջ,
Խնձորը՝ ասպետ փնտրող մի փերի՝
տերեւ-դղյակում սպասող անվերջ:
Քնած խնձորին տերեւն է գրկել,
Ու երգն է հեւում, հեւում է անտես,
Խնձորը սկիզբ է: պի՛նդ կծիր ու կե՛ր,
Քեզ չեմ վտարի: Աստվածդ չեմ ես:
ԲԼՅՈՒԶ
Եղյամը ցոլում է խոտերին
Ու սիրուց ճերմակ է անտառը,
Եղյամը ցոլում է խոտերին
Ու սիրուց ճերմակ է անտառը,
Համբուրեմ եղյամը կուրորեն,
Շփոթեմ անուշիկն ու դառը:
Շփոթեմ աչքերդ ու ճահիճը
Ու տեսնեմ երազը թռչունի,
Շփոթեմ աչքերդ ու ճահիճը
Ու տեսնեմ երազը թռչունի,
Աչքի մեջ ապրում է դահիճը,
Աշխարհում նա ուրիշ տուն չունի:
***
Երկու լռություն
Կա իմ մեջ հիմա –
Որոտի ու խոտի։
Ո՞րն է իմը,
Չասեք:
***
Ի՜նչ ազատ ես,
Երկի՛ր։
Ես կարող եմ ազատ
Քնել կամրջի տակ
Ու չզարթնել երբեք:
***
Կրակը պարում է
Մինչեւ մոխրանալը:
Բայց հուշը ճախրող թեւերի
Ընդմիշտ ապրում է
Մոխիրների տակ:
***
Կույր են ծառերը:
Նրանք տեսնում են
Լոկ ծաղկման պահին:
***
Արդեն սովոր եմ
Քնել կծկված,
Ինչպես դեռ աշխարհ
Չեկած մի մանուկ
Իր մոր դրախտում:
***
Սիրտս էլ
Իմը չէ:
տիեզերական
Համատրոփի
Մի զարկն է արդեն:
