Տակահիսան չունի աստված,
տաճար չի գնում, սիրում է
գեղեցիկ սեռին, սակայն
չի կենակցում ծագող արևի
երկրի կանանց հետ:
Օդում պտտվող ծաղկավոր հովհարը փակել էր նեղլիկ պատուհանը լուսավորող ճառագայթները, և պատուհանից դուրս նայող կնոջը թվաց՝ արևի խավարում է: Կիսամութի մեջ կինը վառեց հնամենի լամպը, ու արձակված աղոտ լույսը տեղ-տեղ ստվերեց կնոջ դեմքը: Լոգասենյակում նա հանեց գիշերազգեստը և սուզվեց տաք ջրով լի տարրայի մեջ: Կնոջը սպասում էր Տակահիսան՝ հարյուրերորդ նամակի հեղինակը: Նրանց հայացքները գամվեցին բաղնիքի դռանը, որն արգելակում էր կնոջ ճերմակության ներթափանցումը խավար սենյակ: Սպիտակն ու խավարը հատվեցին , սակայն ճերմակը նահանջեց հոգուտ խավարի:
Կինը տերևի նման դողում էր: Գունատ շուրթերով արտաբերեց Տակահիսա,՜ և ձայնը խեղդվեց կոկորդում: Նրան թվաց՝ մի քանի տասնամյակ միայնակ է ապրել, գուցե մի քանի հարյուրամյակ որևէ մեկի հետ չի խոսել՝ արտաբերելով գոնե մի բառ, որ կարող էր սփոփել նրա սիրտը: Նա գլուխը դրեց Տակահիսայի ուսին, և տաք արցունքները հոսեցին այտերի վրայով՝ կաթալով ջրի մեջ: Այդ պահին պատուհանից ծիծաղի ձայն էր լսվում. հավանաբար ծաղկավոր հովհարը ընկել էր աղջկա ափի մեջ ու շոգ ամառվա տապից հոգնած երեխան, թափահարելով հովհարը իրեն հատուկ սխալ ձևով, հեռացել էր: Տակահիսան երազում էր երեխաներ ունենալու մասին: Նա ձեռքը դրել էր կնոջ որովայնին ու զգում էր այն ջերմ տարածությունը, որտեղ կձևավորվի իր առաջնեկը: Տղամարդը ցանկանում էր, որ նա դառնա իր առաջին և միակ կինը, նայել նրա դարչնագույն աչքերի մեջ ու ասել, որ սիրում է նրան, սակայն կինը թաքցնում էր թափառող հայացքը. նա պատրաստ չէր երջանկության: Տակահիսա՜, իմ Տակահիսա՜ միթե մենք դատապարտված ենք բաժանության,- շշնջում էր կինը՝ մտաբերելով ծանոթությունը, ուր մատաղի հյուրասիրության ժամանակ կիսել էին լավաշի առաջին կտորները: Ուրախ երգի հնչյունների ներքո Տակահիսան նայել էր տակառի մեջ խաղող ճմռող աղջիկներին, հետո՝ կնոջը: Այդ օրը նա որոշեց նոր լեզու սովորել, հասկանալու այն երգի բառերը, որ ուղեկցել էին տոնակատարության ամբողջ ընթացքում: Վախից փակեց աչքերը, ի տարբերություն շարք կանգնած այն երեխաների, որ սպասում էին՝ երբ պիտի կտրեն աղ կերած կենդանու գլուխը, որպեսզի արյան խաչ ունենան ճակատին:
Տակահիսան հավատում էր, որ կինը կարող է պատկանել միայն իրեն, և երբ վերադառնա հայրենի երկիր, նամակ կգրի կայսերը, որ իրեն սիրահարվածի տիտղոս շնորհեն, ամաչկոտ ճապոնուհիների հավակնություններից պաշտպանվելու համար: Իր կյանքի կարևորագույն կինը՝ կենսաբանական մայրը, ում աղոտ ժպիտից փոսիկներ էին առաջանում այտերին, վաղուց լքել էր իր ընտանիքը: Մանուկ Տակահիսան վազել էր մոր ետևից, խնդրել էր գրկել իրեն ու տանել: Դու պատկանում ես քո հորը,- պատասխանել էր մայրը և արագացրել քայլերը, որպեսզի Տակահիսան չբռնի իրեն: Մեծ-մեծ քայլքեր գցելով՝ սկսել էր վազել: Լացակումած տղան մի պահ նայել էր ոտքերի տակ, թռչել ջրափոսի վրայով ու երբ գլուխը բարձրացրել էր, ոչ ոք չէր եղել: Նա հայտնվել էր անմարդաբնակ մի վայրում՝ խոշորամարմին սև թռչունների կողքին: Հետագայում Տակահիսան պատմելու էր հորը՝ մայրիկը թռչուն դարձավ ու թռավ անդունդի վրայով, անցավ լեռների միջով: Օվկիանոսի ափին բախված նավակի իմաստուն ձկնորսը պնդեց հին ավանդույթի զորությունը. կինն իսկապես թռչուն է դառնում, երբ հեռանում է ամուսնու տնից: Իրեն կորցրած տղան պատսպարվել էր Ծեր վագրի քարանձավում՝ երգելով երեսունմեկ վանկերից կազմված հնգատող կրկներգը՝ թռչունը ծառ է որոնում: Այդ օրը նա կորցրել էր իր մորը՝ ծագող արևի երկրի բոլոր կանանց: Վախեցած հայրը գտել էր Տակահիսային անօգնական վիճակում: Բռնել էր նրա ձեռքից և վերադարձրել տուն: Բաղնիքի տաք ջրի մեջ ընկղմված Տակահիսան մրմնջում էր՝ երջանիկ է, որ հայրն իր կողքին է, սակայն երազում է բազմանդամ ընտանիք կազմել:
Նա քնեց տաք ջրի մեջ նստած, և կինն այլևս չզգաց տղամարդու անվերջանալի թվացող ջերմությունը: Մի՛ քնիր Տակահիսա, մի քիչ էլ մնա իմ կողքին: Ես վախենում եմ լռությունից: Կինը ցանկանում էր մատով բացել կոպերը և նորից նայել աչքերի մեջ: Տակահիսան դեռ չէր հեռացել, սակայն կինն արդեն կարոտում էր նրան: Նա չէր ցանկանում լոգարանից դուրս գալ, սրբվել, վրան գցել խալաթը, վերականգնել շպարը, որ փչացել էր արցունքներից: Նա չէր ուզում խոսել հեռախոսով, որովհետև հարյուրերորդ նամակի մեջ ամեն ինչ ասված էր: Նա ավելի խորը գրկեց Տակահիսային և մնացին լուռ, ինչպես նախկինում, յուրաքանչյուրը իր մտքերի պատյանի մեջ թաքնված:
Տղամարդը պատրաստվում էր հեռավոր թռիչքի և տխրում էր, որ չի կարող իր հետ տանել կնոջը: Հոգնության պահին թմբիրի մեջ ընկմված նա ավելի խորն էր շնչում, օդի մեջ զգում էր կնոջ բույրը, որն ակնթարթ առ ակնթարթ դառնում էր օտար և հեռավոր, որովհետև նա քայլում էր մանր քայլերով՝ ուսապարկն ուսերին գցած:
«Սիրելիս՛, ես խոստանում եմ պաշտպանել քեզ, մինչև տարածությունն ու ժամանակը կկորցնեն համբերությունը և կբաժանեն մեզ»,- գրված էր հարյուրերորդ նամակում:
Անցել էր տասը տարի: Կնոջ մարմնով սարսուռ անցավ գոլորշիապատ լոգասենյակ սողոսկած քամուց: Ինչ-որ մեկը բացել էր բաղնիքի դուռը: Հովհարով աղջիկը մտավ լոգասենյակ ու անհասկանալի բաներ ասաց: Կինը դուրս ելավ լոգասենյակից և հագավ խալաթը: Մայր և դուստր նայեցին պատուհանից դուրս: Մայրը սպասում է տղամարդուն: Օդ նետած ծաղկավոր հովհարը փակում է նեղլիկ պատուհանը լուսավորող ճառագայթները և պատուհանից դուրս նայող կնոջը թվում է արևի խավարում է: Կինը վերցնում է լամպը, որ վերընթերցի խունացած նամակը:
Լսվում է դռան թակոցի ձայնը:
2018թ
Լիլիթը:) Միակ ժամանակակից հայ գրողը, ում ստեղծագործությունները սիրում եմ կարդալ:
Դուռը թակում են: Նե կարծես չի լսում դստեր հագուստի շրշյունն ու դռան փականի ձայնը, կռանում է նամակի վրա, որպեսզի մարմնացնի սպասման հնչյունները, թվում է, մանրահատակը կոշկատակեր են ճմռում, նե լամպն է մոտեցնում թղթին, ավելի է կռանում խոսքերի վրա, եթե հասցնի գոնե մեկ երկուսը նրա գրած բառերից կարդալ, նա կկարողանա կտրել դռնից-պատուհան ընկած տարածությունն ու հասնելով թիկունքից շնչել պարանոցին ավարտվող ողի վրա. աղջիկը դուռը կողպում է, սպասման հմայությունը հօդս է ցնդում, թղթի բառերը լողում են աչքերը մրմռացնող ջրի մեջ: Միայն լրաբերը շեմից ներս չի անցնում, նե դրանում հարյուր անգամ համոզվել է, ու չի շրջվում դստերն ընդառաջ, առանց դրա էլ գիտի՝ 101-րդ նամակին երբեք չի սպասել…