Գևորգ Թումանյան | Ունայնիկներ շարքից

հայկական ժողովրդական բանաստեղծություններ
/ Շիրակ /

1.
կէղնի չի էղնի
մե անպետք
մե այլանդակ
մե անբախտ
մե պարապ
մե բլնգած
բանաստեղծությունըմ կէղնի

2.
կէղնի չի էղնի
մե չքնաղ
մե նախշուն
մե կամար ունքերով
մե վարդահամ պռոշներով
մե կարմրաթույր թշներով
մե կարկաչուն ձենով
մե սիփ-սիպտակ ատամներով
մե խաժ աչքերով
մե աբրեշումե մազերով
մե թրթռուն ծծերով
մե խելացնոր թևատակերով
մե կրքահարույց զիստերով
մե հեզաճկուն մարմնով
մե հուրի-փուրի
մե անապակ
բանաստեծությունըմ կէղնի
օր արեգակին կըսե
դու դուրս մի արի
ես արդեն էկել եմ

3.
կար չկար
ավելի շատ չկար
մե ռանչպար բանաստեղծըմ կար
էս խելքի պուտուկը
համ թերթի խմբագիր էր
համ լրագրող
համ լուսանկարիչ
համ մեղվապահ էր
համ այգեպան
համ խաշնարած
համ գործարար էր
համ բարեգործ
համ խաս քծնող
տարին մեկ
էս մեր բեմուրազ բազմաբեղունը
մի պատուհաս գիրք էր ցնկնում

4.
ժուկով ժամանակով
յոթ ծովերից էն կողմ
յոթ մենծ սարերի մեջ
մե անբախտ թագավորությունըմ կար
իրեք դև-ախպեր
դև-հորից մեկ
բոզ մերերից ջոկ
էկել իսկական թագավորին ըսպանել
իրենց տեր ու տիրական էին հռչակել
սոնք աշխարհիս ամենագեշ
ամենադաժան
ամենաանկուշտ
մե կաթըմ գութ չունեցող դևերն էին
համ քոռ էին
համ թոփալ
համ քաչալ
համ քոսոտ էին
համ խլնքոտ
համ ոջլոտ
համ թլիկ էին
համ կուզիկ
համ լոզոտ
թագավորության
լավ հողերը արոտները
դաշտերը լճերը գետերը
սառնորակ աղբուրները
հացի ամբարները սոնցն էին
խաս ձիերը
ճերմակաբուրդ ոչխարները
պարարտ արջառները ցլերը խոյերը
յուղն ու մեղրը
պանիրն ու գինին
խաղողն ու ծիրանը սոնցն էին
անարատ աղջկերքը
անմարդ կնկտիք սիրուն կնկտիք
կոլոտ ու բոյով կնկտիք սոնցն էին
ճամփեքը
ճամփեքի առուտուրը
անտառները
անտառների գել ու գազանը
որսատեղիները որսը
սարերն ու ձորերը սոնցն էին
պանդոկները իջևանատները
խանութները կրպակները
ամառոնոցները պալատները
տաճարները վանքերը սոնցն էին
դատավորները ոստիկանները
ավազակները դահիճները սոնցն էին
բիլա հեքիաթի
իրեք խնձորները սոնցն էին
ու մենծ սով էղավ
ահավոր ցավ-հիվանդություն էղավ
զրկանք որբություն լաց ու կոծ էղավ
ժաժք ջրհեղեղ պատերազմ էղավ
պանդխտություն փախեփախ արտագաղթ էղավ
ու փառք տանք աստծուն
որ էս անցքերը
մեր թագավորության հետ չէղավ

*
գրական փուչիկ մի փչեք
մեղք է

*
տիեզերքի ստեղծման համար
արարիչը մրցանակ չի ստացել

*
խթանիչներից միայն
բառի խեժահոտը

*
բառերի իմ հավաքածուում
ամենաթրթռուն կյանքով լեցուն
ազատագրված բառը
խանդաղատանքն է

*
այս բանաստեղծության
առաջին մի քանի տողը ավելորդ է
մյուսի վերջին մի քանի տողը
երրորդի դեպքում միջնամասերը
չորրորդի դեպքում տողերն ամբողջությամբ

բանաստեղծություն գրելու ձենը

առաջին հնգամյակում
երկարաշունչ ծավալուն
բանաստեղծություններ գրեք
երկրորդում կարճ ու համառոտ
հետո բառերով գրեք

*
բանաստեղծական պատկերները
բանաստեղծական բառերը
բանաստեղծությանը հակացուցված են

*
ծեքծեքուն բանաստեղծներին
բծախնդրորեն
ու մանրակրկիտ ճիպոտելը
կազդուրիչ անրհաժեշտություն է

*
Րաֆֆու ժամանակներից սկսած ամենակենսունակ համքարությունները գրականամերձ շինիչ
ջոկատներն են

*
բացառված չէ որ գրագողությունը համայնական անպարփակ գրի նկատմամբ բուռն սիրո
գիտակցական կամ անգիտակից դրսևորում լինի

*
մեր գրականության ինքնամաքրման մեխանիզմներն աշխատում են իհարկե բավականաչափ դանդաղ
հոգեմաշ սակայն աշխատում են

*
ավելի հեշտ է ոստոտ գերանից մի փչան պարծենկոտ երկարաքիթ մարդուկ տաշելը քան ինքնահավան
սնապարծ գրչակից բանաստեղծի նման մի բան ձևելը
երդվում եմ ցախեսի շարիկովի ու ֆրանկենշտայնի արևներով

*
աշխարհում ամենատխուր մարդը չճանաչված ու չգնահատված բանաստեղծն է
Գյումրիում մեկ-երկուսին ճանաչում եմ
որպես կանոն չափից դուրս ջղայնացնելու աստիճան նրանք համեստ են ու ծույլ

*
շինծու բանաստեղծությունն արհեստական ծաղիկների պսակ է
շինած բանաստեղծությունը բնական ծաղիկների
երկուսն էլ փուչ են և անիմաստ
ու այդ պսակները հենց կենդանության օրոք զարդարում են այդպիսի բանաստեղծություններ բստրող
բանաստեղծների շիրմաքարերը

*
100 տարի անց էլ Չարենցը կործանում է ու մաքրում

*

միջակությունները երբեք չեն կասկածում

*
բանաստեղծի համար շատ կարևոր է մարմնի բոլոր մասերի զգայարանների օրգանների
անխափան ու լիարժեք աշխատանքը
բայց ես կառանձնացնեմ աչքերը
նաև չեմ պնդի թե ինչ-որ մարմնական թերություն ունեցողը առողջական շատ լուրջ խնդիր
ունեցողը տեսողության հետ խնդիրներ ունեցողը կամ կույրը չի կարող բանաստեղծ լինել
ամենակարևորը աչքերն են
բանաստեղծությունը տեսանելի է դառնում բանաստեղծին հիմնականում աչքերով
սակայն գերազանց տեսողություն ունեցող մեկը որը տեսանող չէ չի կարող լինել բանաստեղծ

*
բանաստեղծի համար շատ կարևոր է մարմնի բոլոր մասերի զգայարանների օրգանների
անխափան ու լիարժեք աշխատանքը
բայց ես կառանձնացնեմ ոտքերը
նաև չեմ պնդի թե ինչ-որ մարմնական թերություն ունեցողը առողջական շատ լուրջ խնդիր
ունեցողը քայլելու հետ հավես չունեցողը ոտքեր չունեցողը կամ կաղը չի կարող բանաստեղծ
լինել
ամենակարևորը ոտքերն են
բանաստեղծությունը հասանելի է դառնում բանաստեղծին հիմնականում ոտքերով

*
բանաստեղծի համար շատ կարևոր է մարմնի բոլոր մասերի զգայարանների օրգանների
անխափան ու լիարժեք աշխատանքը
բայց ես կառանձնացնեմ ձեռքերը
նաև չեմ պնդի թե ինչ-որ մարմնական թերություն ունեցողը առողջական շատ լուրջ խնդիր
ունեցողը շոշափելը բացարձակ կրոն չհամարողը կամ կռնատը չի կարող բանաստեղծ լինել
ամենակարևորը ձեռքերն են
բանաստեղծությունը շոշափելի է դառնում բանաստեղծին հիմնականում ձեռքերով

*
բանաստեղծի համար շատ կարևոր է մարմնի բոլոր մասերի զգայարանների օրգանների
անխափան ու լիարժեք աշխատանքը
բայց ես կառանձնացնեմ քիթը
նաև չեմ պնդի թե ինչ-որ մարմնական թերություն ունեցողը առողջական շատ լուրջ խնդիր
ունեցողը նուրբ գերզգայուն հոտառություն չունեցողը չի կարող բանաստեղծ լինել
ամենակարևորը քիթն է
բանաստեղծությունը հոտոտելի է դառնում բանաստեղծին հիմնականում քթով

*
բանաստեղծի համար շատ կարևոր է մարմնի բոլոր մասերի զգայարանների օրգանների
անխափան ու լիարժեք աշխատանքը
բայց ես կառանձնացնեմ ականջները
նաև չեմ պնդի թե ինչ-որ մարմնական թերություն ունեցողը առողջական շատ լուրջ խնդիր
ունեցողը լավ լսողություն չունեցողը կամ խուլը չի կարող բանաստեղծ լինել
ամենակարևորը ականջներն են
բանաստեղծությունը լսելի է դառնում բանաստեղծին հիմնականում ականջներով
նաև հավելեմ որ անթերի լսողություն բայց ձայներ չլսող ինչ-որ մեկը չի կարող լինել
բանաստեղծ

*
բանաստեղծի համար շատ կարևոր է մարմնի բոլոր մասերի զգայարանների օրգանների
անխափան ու լիարժեք աշխատանքը
բայց ես կառանձնացնեմ լեզուն
նաև չեմ պնդի թե ինչ-որ մարմնական թերություն ունեցողը առողջական շատ լուրջ խնդիր
ունեցողը համային զգացողություն կամ նուրբ քիմք չունեցողը չի կարող բանաստեղծ լինել
ամենակարևորը լեզուն է
բանաստեղծությունը ճաշակելի է դառնում բանաստեղծին հիմնականում լեզվով

*
միանշանակ այն բանաստեղծությունը
որը տեսանելի է հասանելի շոշափելի հոտոտելի լսելի ու կարծես թե ախորժելի