Ռուզան Ազիզյան | Տասնչորս ճակատագիր

1. ՈՒԺԵՂԸ

Պահելու համար ուժ է պետք,
թողնելու համար ուժ է պետք,
բայց ամենից շատ ուժ է պետք
թույլ լինելու համար։

Մատներս ջարդելով առաջ գնացի,
մինչեւ հասա սկզբին, վերջին, սկզբին։
Հետո մի անգամ էլ վերջին հասա։

Վերարկուն, որ մոռացար հագնել
գնալուց առաջ,
գցեցի վրաս,
որ չմրսես արեւադարձային արեւների տակ։

2. ԳԻՏԱԿՑՈՂԸ

Կողմնակի անձանց մուտքն արգելվում էր
սիրտն իմ,
բայց դու դիմակդ հանեցիր շատ ուշ,
երբ ներսում էիր արդեն։

Ամեն քայլից առաջ գիտակցելով,
որ հետդարձն այլեւս անհնար է,
սուզվում էի երանության ժպիտը շուրթերիս
դեպքերի հորձանուտը, որ հրահրել էր պատահականությունը,
իսկ օրինաչափությունը կնքել՝ միակ հնարավոր զարգացում։

Արագիլը մեզ ոչինչ չի բերի
երբեք, երբեք,
որովհետեւ բարձերը, որոնց վրա ծերանում ենք
տարբեր տներում են

3. ԱՆՏԱՐԲԵՐԸ

Նկարը, որ ուղարկել էիր ինձ,
հետո կորցրի։
սկզբում փնտրում էի,
հիմա էլ չեմ փնտրում։
Լավ է, որ չկա։
Անգամ վախենում եմ գտնել։

Ծաղիկները, որ բերեցիր վերջին հանդիպմանը,
մեռան նույն երեկոյան,
հաջորդ առավոտ աշխատանքի գնալիս տարա աղբանոց։
Աղբանոցը իսկական տեղն է
մեռած հույսերի։

Մատանին, որ թողեցիր գնալուց առաջ,
Նվիրեցի հարեւանի փոքրիկին։
Շատ էր ուրախացել,
խոստացավ որ մատից չի հանի։
Երբեք։

4. ԲԱՐԻՆ

Հավանաբար սպասում էիր,
որ կզանգեմ ու բարի ճանապարհ կմաղթեմ։
Չզանգեցի, որովհետեւ սպասում էի,
որ նա կզանգի ու բարի գալուստ կմաղթի։
Չզանգեց։
Սպասում էր,
որ իրեն կզանգեն…

Ես սպասում էի սրան
Բայց կատարվածը միշտ տարբեր է
նրանից, ինչին սպասում ես։
Երբ անընդհատ նայում ես առաջ
հետեւում փակվում են դռներ,
որ միայն քեզ համար էին բացվել։

Ոչ մեկը չգիտեր, չէր հավատում,
ու դու ինքդ էլ ուղղելու ուժ չունես այլեւս։
Ես ներում եմ բոլորին,
մինչեւ առաջին սխալը։
Առաջին սխալից հետո
այլեւս չեմ ներում։
Մինչեւ առաջին սխալը
ես բարի եմ այնքան,
որ ներքուստ ժպտում եմ ինքս ինձ։

5. ԱՓՍՈՍՈՂԸ

Գարուն էր,
որ վերջացավ սերը։
Հակառակ տաք եղանակին,
հակառակ ծառերին, որ փթթել էին սկսել,
վերցրեց ու վերջացավ սերը։
Այն օրը, երբ էլ քեզ չէի սպասում պատուհանի առաջ։
Այն օրը, երբ սպիտակ մազ նկատեցիր գլխիս։
Երբ տեսա, թե ինչ ծիծաղելի է կախվել քիթդ վերին շրթունքիդ վրա,
վերջացավ սերը։
Գիտեմ, որ ճիշտն այն է,
երբ գրում են սկսվող սիրո մասին,
ուրախ թեմաներով,
թե ոնց էր թրթռում սիրտս, երբ նայում էիր դեմքիս,
բայց ո՞ւմ եմ խաբում բառերով,
թե հավերժ է սերը,
որ սկսվեց մայիսյան մի օր
ու վերջացավ մի այլ գարնան սկզբին,
երբ պատուհանի մոտ քեզ սպասելու մեջ այլեւս իմաստ չգտա
ու գնացի սպիտակ մազս ներկելու

6. ՀԵՌԱՑԱԾԸ

Այնտեղ, ուր ձյուները տաք են,
կանաչ մի ծով է ծփում,
եւ եթե դու ուշադիր նայես,
ծովի խորքից քեզ ձեռքով կանի անքնությունը քո,
որ փորձեցիր խեղդել ջրերի խորքում
ամառային այն երեկո,
երբ առաջին անգամ քեզ պատմեցի
ոգեւորիչ պատմությունը իմ վախերի։

Այնտեղ, ուր ձյուները չոր են,
խոնավությունը ողջ իմ աչքերից հոսեց
ու խառնվեց ծովին, որը կանաչ կտրեց
Մեռած սպասումներից։

Այնտեղ, ուր ձյուները քաղցր են,
ինչպես սառնաշաքար, որ սիրում է ուտել
մեր փոքրիկը տխուր,
որի կանաչ, խոնավ աչուկների խորքում
ձյուներ են ցոլցում՝ սառը ու թաց,
երբ նայում է հեռուն,
ուր ծովեր կան կանաչ, որ չի տեսնի երբեք

7. ՀԱՐԲԱԾԸ

Թշնամիս դրսում չմնաց,
երբ դուռը փակեցի,
ինքը պատի հակառակ կողմում չէ,
հետս ներս է եկել,
հայելուց նայում է դեմքիս, ժպտում ու աչքով է անում։

Թշնամիս գիտի, թե ինչն է սպանում ինձ,
արդեն լցրել է բաժակը հիշողությունների
ու լուռ մեկնել է ինձ։

Թշնամիս մոտ է ինձ այնքան, այնքան հարազատ,
որ երբ նրան սպանեմ ներսում,
պետք կլինի մեկը, որ մեզ տանի թաղի

8. ԽԵՂԴՎՈՂԸ

Նավի մեջ ջուր էր լցվում, ես թափում էի,
ջուր էր լցվում,
ես թափում էի։
Լցվում էր, ես թափում էի։
Երկու ձեռքը բավական չէ,
երկու ձեռքը, իհարկե, բավական չէ,
բավական չէ՛ երկու ձեռքը,
փրկելու համար նավը կործանումից
ու վերադարձնելու բաց ծով։
Բայց ծով էլ չկար, կարծես, ուր կարելի լիներ վերադառնալ մեր ծակ նավով,
փոքրիկ մի առու էր՝
այս ափից այն ափը՝ երկու մետր

Հիմա, որ հետ եմ նայում,
մի մեծ բան չէր կորցրածս,
ուղղակի այն ամենն էր,
ինչ այդ պահին ունեի։
Ու հիմա առողջ եմ այնքան,
Որ երազանքներ չունեմ անգամ։

Նավի մեջ ջուր էր լցվում,
ես թափում էի,
բայց չէին օգնում ձեռքերը,
որ պիտի փորձեին գոնե
կանխել վտանգը ջրասուզվելու։
Ձեռքերը անընդհատ՝ սիրում է՞, չի՛ սիրում, սիրո՞ւմ է, չի՞ սիրում։
Չի՛ սիրում, չի՛ սիրում….
Նավակի հատակին թերթեր էր թափում երիցուկի։

Նավի մեջ ջուր էր լցվում, ես թափում էի,
Ու թափվող ջրի մեջ խեղդվեցին բոլոր թերթերը երիցուկի։

9. ԹԱՓԱՌՈՂԸ

Մոխրակոլոլ ու մենակ
գնում եմ քայլելու բակերով,
որտեղ երջանիկ մարդիկ են ապրում։
Միասին։
Գիշերները փարվում են իրար,
մինչ մեր արանքում
խտանում է մութը խռմփոցի տեսքով։

Եթե պիտի ուղղակի ծերանայինք,
ուղղակի մի բարձի ծերանայինք,
ո՞վ էր խնդրել դա բարձրագոչ «սեր» անունով կոչել։

Եթե երկար քայլեմ,
գուցե պատուհանից այն բաց
լսեմ հոգոցը վերջին։
Հաճույքի։
Բայց մոխրակոլոլ ու մենակ
մարդկանց
հալածում են երջանիկների բակերից
շները կասկածների

10. ԻՆՔՆԱՍՊԱՆԸ

Առաստաղից կախված ճոճվեցի, ճոճվեցի,
հետո լոգարանում մի քիչ խեղդամահ եղա,
իններորդ հարկից ցատկեցի գլխիվայր
ու վազեցի գնացքի տակ ինքնասպան լինելու։
Գնացքը ուշանում էր,
դանակով կտրեցի պարանոցս
ու հանգիստ սպասեցի կայծակի հարվածին։
Այդ ամենի մասին կարելի էր հազար գիրք գրել,
բայց ժամանակ չկար։
Ամեն ինչ պետք է վերջացնեի այդ երեկո,
վազեի, հասնեի վերջին ավտոբուսին,
որ հետո տանը նորից երկար ու ծույլ,
մինչեւ մեռնելու աստիճան ճոճվեի առաստաղից

11. ԽԵԼԱԳԱՐԸ

Առաջին անգամ քեզ սպանելու ցանկություն ունեցա,
երբ նստած նայում էի, թե ինչպես ես ուտում,
սվսվացնելով ու լպստելով շրթունքներդ։
Երկրորդ անգամ,
երբ գիշերը քնել չէր լինում քո խռմփոցից։
Վերջին անգամ քեզ սպանել ուզեցի,
երբ պատմում էիր, թե ոնց ես սիրում ինձ
ու պատրաստվում ես կողքիս լինել ընդմիշտ
(ընդմիշտը այն է, ինչից միշտ ամենաշատն եմ վախեցել)։
Հիմա, երբ արդեն սպանել եմ քեզ,
ներսում, դրսում ու գլխիս մեջ,
էլի օրվա ընթացքում մի քանի անգամ
քեզ սպանելու ցանկություն եմ ունենում։
Առավոտյան՝ ուտելիս, ցերեկը, երբ ձանձրանում եմ մենակ
ու հատկապես գիշերը,
երբ քնել չի լինում
առանց քո խռմփոցի, խոր լռության մեջ։

12. ՀԱՅՐԵՆԱՍԵՐԸ

Հավաքեց ճամպրուկները,
դարսեց դռան հետեւում,
ինքնաթիռի տոմսերը դրեց անձնագրի էջերի արանքում,
երկար նայեց պատուհանից դուրս բացվող տեսարանին,
ու օդային համբույր ուղարկեց հարազատ բակին,
որ հույսով էր՝ վերջին անգամ է տեսնում։
Հետո սուլեց (կես մտքում-կես բարձրաձայն)
«Գեղեցիկ է Երեւանը, նամանավանդ գիշերով»։
Գիտեր, որ քնելու ժամանակն է,
որովհետեւ առավոտ վաղ էր թռչելու,
դեպի երկիրն ավետյաց,
բայց մի անգամ էլ բացեց համակարգիչը,
Գրեց. « Չարտագաղթե՛ք հանկարծ՝ լքելով ձեր հայրենի հողը,
դուք ձեր բաժին հողը տալիս եք թշնամուն,
ես իմ փայ հողը չեմ տալու ոչ մեկին,
ու պահելու եմ մինչեւ վերջ։
Մի՛ լքեք երկիրը, մնացե՛ք ու պայքարե՛ք,
մի՛ խաբվեք այլ երկրների քաղցր ճահճին
սա մեր տունն ա ու մեր հայրենիքն ա
ու էսօր մեր հայրենքը մեր կարիքն ունի»։
Հետո հաշթեգերով գրեց՝
#Չեմ արտագաղթելու#
Ու հայրենքի հանդեպ պարտքը կատարածի հանգստությամբ
պառկեց քնելու։

Առավոտյան հազար լայքեր ստացավ աշխարհի տարբեր ծայրերից

13. ԽԱՂԱՑՈՂՆԵՐԸ

Թատրոնում դերասանները ապշած նայում էին,
թե ինչպես ենք խաղում ես ու դու։
Ու, երբ ներկայացումն ավարտվեց,
բոլոր ծափերը մերն էին, «բիս»-երը մերն էին, ծաղիկները մերն էին։
Մենք խորը գլուխ տվեցինք
ու մնացինք էդպես. գլխահակ…

Իմ ու քո կյանքը այնքան հեշտ էր փլուզելը.
մոտեցանք,
քայլեցինք ձեռք ձեռքի,
գնացինք հակառակ ուղղությամբ։
Հիմա դու գալիս ես ուրիշի հետ,
ուրիշի ուսերը գրկած,
ես ուրիշի հետ հեռանում եմ։
Իմ ու քո կյանքը
թերի հեքիաթի պես ձգվում է աշխարհի աչքից հեռու
ու խնձորները ոչ մի կերպ չեն ընկնում, չեն ընկնում։
Ու մեր այդ հեքիաթում
Գայլերը միշտ կուշտ են,
ու ոչխարները միշտ՝ ոչխար։
Պարզապես այդ հեքիաթում
ոչ ոք չի հասնում իր մուրազին
Երբեք….

Արի գնանք լեռները,
գնանք՝ ծովի ափին մեռնելու,
գնանք այնտեղ, ուր ոհմակները մարդ են հոշոտում,
նստենք կապույտի ու կանաչի մեջ ու լռենք։
Մոռանանք չվճարած պարտքերը
ու պարտքերը, որ մեզ պիտի վճարեին,
չխորհենք Աստծու մասին, որը մեր մասին չխորհեց,
թողնենք ամոթը, ափսոսանքը, կարոտը,
հավատանք, որ պիտի մեռած լինեինք,
վաղուց պիտի մեռած լինեինք,
ուղղակի բախտներս չբերեց,
չհասանք լեռները,
չհասանք ափին ծովի,
ուր մեռնելը ավելի հեշտ էր լինելու,
քանի ջահել էինք դեռ….

14. ՈՒՇԱՑԱԾԸ

Ձեւի համար ժպտացի,
թափ տվի ձեռքս օդում՝ իբր հաջողություն եմ մաղթում,
մինչդեռ վաղուց արդեն այնտեղ չէի։
Մեկնելը երբեմն շատ արագ է ստացվում,
երբ ճիշտ պահին չի լսվում սպասված զանգը,
երբ ճիշտ տեղում չի ասվում սպասված բառը,
երբ հայացքը թեքում է, մինչդեռ պիտի նայեր աչքերիդ,
այնքան հեշտ է դառնում հեռանալը….

Արնարժան, անարժան, անարժան,
անարժան, անարժան, արժանի։
Արժանի՞։
Անարժա՛ն…

Կովի կենտրոնացած հայացքը հորիզոնին։
Իմ ձեռքը՝ ուրիշի ափի մեջ։
Կոշիկի ուշացած վազքը զույգի հետեւից։
Երեխաների ձայները՝ պատուհանի տակ։

Ինձ թվում էր՝ հորիզոնը մոտիկ է։
Ինձ թվում էր՝ հարազատինն է ձեռքն օտարի։
ինձ թվում էր՝ կհասցնեմ զույգիս հետեւից։
Բայց ցավոք՝ երեխաները իմը չեն