Գիշ(Է)ր
Վերևից լույսերը տարան։
Վարագուրված մտքերս ուրվականների պես
գրոհեցին մթի վրա։
Ու երևի մութը կա,
որ կտրվենք ցերեկվա անհոգությունից,
մնանք անհոգի մտքերի հետ։
Գիշերը մեզ տրված
մի քնաչափ հնարավորություն է
առավոտյան ավելի ուժեղ ձևանալու։
Այստեղ էություններն անէացած են
ու անդիմակ խոնարհված բեմին,
ուր շարունակ լռում են ծափերը։
(Չ)մոռացված հիշողությունների փառատոն է,
անպատասխան հարցերի շքերթ,
գունատ կադրերի ցուցահանդես։
Ու երևի մենք մենակ գիշերն ենք մերը,
ցերեկները դերասաններն ենք
ինչ-որ մեկի արվեստոտ օրերի….
25 Դեկտեմբեր, 2020
(չ)ԳՆԱ(ս)
Մտքերս հոգեվարքի մեջ են։
Զգում եմ՝ սա ինչ֊որ բանի ծնունդ է
Ինչ֊որ բան պետք է գրվի
Քեզ համար,
Քո մասին…
Ու ես լուռ հնազանդվում եմ գրչիս
Քեզ հանձնում եմ թղթին՝
Գլխիցս հանելու անհագ ցանկությամբ։
Ու որովհետև միայն թղթին
Կարող եմ պատմել քո մասին
Առանց քեզնից հիասթափվելու մտավախության։
Դուրս ես պրծնում մատներիցս,
Զորեղ մեղքի պես թողություն գտնում
ու ազատում անզոր հոգիս։
Չէ՜, դու ինձ չես ներՎում։
Գրվում ես, բայց…
Չես վերջանում։
Չես վերջանում։
Չես վեր֊ջա֊նում։
Գրողը տանի
Դու հոգեվիճակ ես,
որ հոգուս վրա վիճակ չի թողել…
(Չեմ ուզում) ԳՆԱ՜ (ս)
***
Ի վերջո մարդիկ փոխվում են…
Փոխվում ինչպես եղանակները,
ինչպես մոդան,
ինչպես հետաքրքրությունները,
ինչպես միշտ,
ինչպես երբեք.…
Ժամանակի հետ սկսում ես նախընտրել քեզ,
հետո միայն նախընտրել մնացյալը։
Ժամանակի հետ ինքդ ես դառնում հոգուդ այգեպանը,
առանց սպասելու նրան, ով քեզ ծաղիկներ կբերի։
Տարիքի հետ սկսում ես գնահատել քեզ՝ բոլորի փոխարեն…
Ժամանակի հետ խամրում են բոլոր փայլող աչքերը,
երբ սկսում ես չփնտրել, ոչ թե չգտնել փնտրածը։
Տարիքի հետ հասկանում ես, որ սիրտը փորձառու ձախողակ է
և որ ներսիդ հրեշն այնուամենայնիվ ճիշտ էր։
Ժամանակի հետ սկսում ես մարդկանց խոսքերի մեջ
ավելորդ կարևորություն չխցկել,
այլ ընկալել այնքան ուղղակի, որքան ասվել է։
Ի վերջո սիրող մարդը սիրում է, ոչ թե խոսում է սիրուց։
Մարդիկ մի օր սկսում են չսպասել հարմար առիթի.
որոշում են մոռանա՞լ, մոռանում են։
Մի օր էլ մարդիկ սկսում են սպասել բոլորից,
ու հատկապես նրանցից, ումից չէին սպասում։
Մի օր մեր բոլոր վախերին փոխարինելու են գալիս նորերը
ու հասկանում ես, որ վերջին հաշվով մարդ վախենում է միայն,
երբ կորցնելու բան ունի։
Վերջում տարիքի հետ հասկանում ես,
որ այն ինչ ունի գին, չունի արժեք։
Երևի սրանք պատճառներն են, որ
Մի օր մարդիկ փոխվում են…
Մի օրում չեն փոխվում ու
երբեք չես իմանա՝ որ պահից,
ինչպես երբեք չես նկատում մթնելը…
Բայց մի բան հստակ է.
Մի օր մարդիկ փոխվում եմ
Փոխվում ինչպես միշտ,
Փոխվում ինչպես երբեք…
03։01 Մայիս 23, 2022թ
***
Դու այդպես էլ չես զգա,
որ ժամանակն ապրում է քո փոխարեն։
Նա ինքն է որոշում, որ քեզ համար ուրիշ նշանակությամբ մեկին
«ուրիշ» բառի «օտար» իմաստը տալու ժամանակն է։
Դու հավանաբար երբեք չես մտածել,
որ մեր ներկան ոչ այլ ինչ է, քան մեր ապագայի անցյալը։
Ոչ ոքի մտքով չի էլ անցել,
որ առավոտվա քաղցր ժպիտները
գիշերային աղի լճերի գոյացումներն են դեմքի վրա։
Կամ որ ամենադժվարը նրան մոռանալն է,
ում հետ ամեն ինչ հեշտ էր։
Ոչ ոք չգիտի, որ հրաժեշտի ամենացավոտը այդպես էլ չտվածն է։
Կամ որ ամենաթանկ մարդկանցից է պետք սպասել ամենաէժան քայլերը։
Տեսնես մեկը մտածե՞լ է,
որ մարդու հանդեպ վստահություն կորցնելը
մարդուն կորցնելու ուղիղ համեմատակնն է։
Ու որ բոլոր հեռացումները մի քայլով մոտեցնում են մահվանը։
Դու գիտե՞ս, որ չհիշելու համար
առնվազն պետք է քեզ հետ խոսող մտքիդ լեզուն կտրես։
Որ պետք է կամ դու խեղդես կարոտիդ, կամ կարոտդ քեզ։
Մտածե՞լ ես, որ գուցե խելագարությունը
խելագարի մարտահրավերն է մահվանն ուղղված։
Իսկ հասկացվածությունը կարիք է՝ սիրված լինելուն գերազանցող։
Դու երևի չես նկատել,
որ ամեն ինչ ժամանակավոր է, բացի հիասթափությունից,
որովհետև կյանքը պարտաճանաչ դաստիարակ է այդ առումով։
Դու հավանաբար չես հասկացել,որ մեր մտքերից և ոչ մեկ
այդքան արագ իրականանալու հակում չունի,
որքան կորցնելու վախի մասին այն մեկը։
Ու երևի չես էլ հասկանա, որ կորցրածդ նույն տեղում փնտրելն
ամենաքիչը անմտություն է, ամենաշատը՝ միամտություն։
Իսկ երբևէ մտածե՞լ ես, որ խիղճը կաշառք է՝ Աստծո աչքին բարձրանալու։
Կամ որ քանի դեռ մարդն ունակ է խոսել,
մենք՝ ողջերս, դատապարտված ենք բազմիցս մեռնելու՝
ի տարբերություն մեռածների….
Հավանաբար դու այդպես էլ երբեք չես նկատի ամենակարևորը,
քանի դեռ տեսնելու համար ողջ հույսդ աչքերիդ վրա ես դրել..
***
Գիտե՞ս՝ իմ երկրում ամեն ինչ ուրիշ է։
Այստեղ պատերազմները խաղաղության համար են,
իսկ կյանքն ուրիշին տալու։
Գիտե՞ս՝ իմ երկիրն արդեն տեսել է կռիվ տարվա բոլոր ամիսներին
Եվ կորցրել է անունն ու հաշիվը պատերազմների,
Բայց պատերազմները չեն կորցնում իմ երկիր ճամփան…
Գիտե՞ս՝ իմ երկիրն արդար է,
Բայց անիրավինն է աշխարհը։
Իմ երկրին ասում են՝ փոքր է,
ասում են՝ աղքատ է, չունի ոչինչ,
Բայց իմ փոքր երկրի վրա մեծ ախորժակ ունեն բոլորը։
Գիտե՞ս՝ շատերի համար իմ երկրի պատերազմն անգամ
նախընտրելի է իրենց խաղաղ երկրներից,
որովհետև իմ երկիրը գուցե փոքր է, բայց մե՜ծ սիրտ ունի։
Իմ երկրի սահմաններն օր օրի փոքրանում են,
Բայց սերը երկրիս հանդեպ գնալով մոտենում է անսահմանին,
Միայն երբեմն թվում է, թե փոխադարձ չէ…
Գիտե՞ս՝ իմ երկրի երեսն արնոտ է,
Իմ երկրում օդի տեղ կարոտ է…
Գիտե՞ս՝ իմ երկիրն հայրենիք է…
Ու հայն է հայրենիք,
Ու հայրն է հայրենիք,
Ու նա, ով բռնեց երկնքի ճամփան։
***
Մարոն լավ կին է,
բայց կյանքից բան չի հասկանում։
Ես քեզ կորցնում եմ՝
Մարոն ասում է՝ կանցնի
Բայց ամեն անգամ աչքերը չորս արած է անցնում այն տեղով,
որտեղ մի անգամ հինգ հարյուր դրամանոց էր կորցրել։
Ես քեզ չեմ կարողանում մոռանալ՝
Մարոն ասում է՝ կանցնի
Ու ամեն հարմար առիթի ինձ հիշեցնում է,
թե ոնց մի անգամ իր ծննդյան օրը ջարդեցի իր սիրած ծաղկամանը։
Ես քեզ դեռ սպասում եմ՝
Մարոն ասում է՝ կանցնի
Ու ամեն առավոտ բացում է պատուհանը,
գոգին է դնում բաց դռնով վանդակը,
որտեղից նախանցյալ գարուն փախել էր իր թութակը։
Ես հավատում եմ քո խոսքերին՝
Մարոն ասում է՝ կանցնի
Ու արդեն երեսունհինգ տարուց ավել
ապրում է իր հարբեցող ամուսնու հետ,
ով խոստանում է երկուշաբթվանից թողնել խմելը,
բայց կոնկրետ երկուշաբթի չի նշում։
Ես քեզ կարոտում եմ՝
Նա ասում է՝ կանցնի…
Բայց աչքերը թրջվում են ամեն անգամ,
երբ տանձի մուրաբա է բացում,
իսկ հայրն էլ չկա, որ ուտի։
Ես քեզ սիրում եմ՝
Մարոն ասում է՝ կանցնի
Ու տեղ է ազատում ծաղկանոցում,
որ էս տարի իր սիրած սպիտակ վարդերից ավելի շատ տնկի։
Մարոն թեև վատ խորհրդատու է,
Բայց լավ կին է ու
Լավ հարևան,
Ուղղակի կյանքից գլուխ չի հանում։
Ես նրան ասել եմ, որ
Ո’չ այսօր,
Ո’չ վաղը,
Ո’չ էլ առհասարակ
Ոչինչ չի անցնում։
27 Հուլիս, 2024
***
Իմ ներսի բոլոր մարդիկ աղմկում են…
Որտեղի՞ց սկսեմ։
Ես մարդ եմ,
բանականություն ունեմ,
Բայց չեմ դիմանում։
Աշխարհի ստեղծման օրից առայսօր մեղվից գողանում են իր պաշարը,
ու նա դեռ դիմանում է։
Նա էլ հո կենդանի է, նրանը բնազդն է,
Բայց չդիմացողը ես եմ։
Մեկ կիլոգրամ մեղրի համար
նա պետք է մոտ հինգ հազար անգամ դուրս գա նեկտար հավաքելու,
անցնի ավելի քան տաս հազար ծաղկի վրայով
ու թռչի մոտ երեք հարյուր հազար կիլոմետր տարածություն,
իսկ դու չես գալիս ինձ տեսնելու,
որովհետև դրսում անձրև է։
Դու էլ հո մարդ ես,
Բանականություն ունես…
Աշխարհը հայելի է
Ուր ամեն մեկս նայում ենք մեզ,
Հիանում մեր կատարելությամբ
Ու խեղդվում սեփական թույնից։
Մարդ ենք՝
Բանական,
Բնական։
Էս ամենի մեջ մեղվից միայն խայթել սովորեցինք։
Իսկ մեղվի հոգսով ապրելու համար
նախ մեղվի հիշողություն է պետք։
Իսկ հիշողությունը կամ մեր պարգևն է, կամ՝ պատիժը…
Իմ ներսի բոլոր մարդիկ աղմկում են.
Կյանքը լավ է անցնում,
Կամ գուցե լավ է, որ կյանքն անցնում է։
****
Ինձ չես հասկանում,
որովհետև ես անուղղելի ճշմարտախոս եմ
Իսկ մարդ երբեմն կարիք ունի,
Որ իրեն խաբեն։
Որպես կանոնո քո մտածածն իմ լեզվին է։
Երկուսս էլ գիտենք,
որ մարդը սխալական է
Իսկ քո կարծիքով
այդ մարդը ոչ մի պարագայում դու չես։
Քեզ համար երկրագունդն անուղղելի կլոր է,
Բայց աշխարհի ամեն անկյունում դժբախտ մեկը կա։
Ըստ ֆիզիկայի հակառակ բևեռները պետք է որ իրար ձգեին,
Բայց սատանային իշխանությունը լրիվ հերիք է։
Քեզ համար Հուդան դավաճան է,
Ինձ համար՝ շարքային միամիտ։
Դու համոզված ես, որ սեր չկա
Իսկ ես կենդանի արդյունք եմ սիրո։
Դու հավատում ես,
որ ինչ -որ կապիկ կամ էլ մուտացիա
կարող էր քեզ այդքան իդեալական ստեղծել,
Իսկ իմ մատնահետքերից միայն ես ունեմ։
Դու տեղ չես տալիս խղճին
Բայց երբեմն ցավում է մի բան, որ ոչ մի տեղդ չէ։
Քո կարծիքով հոգին մարմնի ամենաէմոցիոնալն հատվածն է
Բայց հենց գլխիցդ մազ պոկվի, աչքիցդ է արցունք գալիս…
Նամակ Աստծո որդուն
Երևի մի օր մենք կհանդիպենք…
Ես սովորականի պես խոսակցությունը կսկսեմ հարցնելով՝ ինչպես ես,
իսկ դու կշոյվես իմ նրբանկատությունից։
Ես քեզ կպատմեմ իմ ամենախորը հիասթափությունների մասին,
իսկ դու կլռես իսկական ընկերոջ պես՝
հիասթափության ամենաշատ պատճառներն ունենալով։
Ես կհիշեմ իմ ու ինչ-որ մեկի միջև եղած
վերջին միջադեպն ու կփորձեմ արդարանալ,
իսկ դու կժպտաս՝ արդեն իմանալով, որ մեղավորը ես եմ։
Ես քեզ կհարցնեմ կյանքի անարդարության մասին,
Դու ինձ ցույց կտաս անցքերը քո ափերի
ու ես կամաչեմ շարունակել թեման։
Ես կզարմանամ, թե ինչու՞ մարդիկ երջանիկ չեն,
իսկ դու կասես, թե նկատել ես, որ խնդիրը չնկատելն է
ու կավելացնես, որ ամեն բան ներսից է։
Ես միամտորեն կբողոքեմ,
որ դավաճանում են ամենասիրելիները
ու հիմարի պես չեմ մտածի, որ դու դա լավ գիտես։
Ես չմտածված բաներ կխոսեմ սիրո մասին,
իսկ դու միայն կասես՝ ՀՈւՅՍ ունես ՀԱՎԱՏում եմ ՍԻՐՈՒՆ՝
ավելացնելով , որ սերը մենակ քիչ է։
Ես կխոսեմ իմ ցավերի մասին, իսկ դու կհավատացնես,
որ բոլորն էլ իրենց ցավի մեջ ամենամեծն են իրենց կարծիքով։
Ես կգոռամ, որ համբերությունս արդեն հատնում է,
իսկ դու կհանգստացնես, ասելով ,
որ շատ պաշար ունես ինձ համար պահած։
Ես նեղացած քեզ կպատմեմ
դերասան դառնալու իմ չիրականացած երազանքի մասին,
իսկ դու կհիշես, որ քոնը փրկարար դառնալն էր…
Ես խելագարի պես կծիծաղեմ
քո տան փոքրիկ պատուհանից նայելով աշխարհին,
իսկ դու կբացես գաղտնիքը, թե աշխարհն ինքնին մի պատուհան է։
Ես կխոստովանեմ, որ երբ ոչ ոք չկա,
ես քեզ ավելի մոտ եմ, իսկ դու կխոստովանես,
որ մարդկանց մեջ է տունը քո։
Ես կափսոսամ, որ ավելի շուտ չեմ ճանաչել քեզ,
իսկ դու կշշնջաս, որ ինձ գիտես ծնված օրից։
Ես կհավատամ ամենին, ինչ ասում ես,
իսկ դու երբեք ինձ չես հիասթափեցնի։
Տունը
Մա’մ, չէիր ասել ,
որ մոռանալու համար
հարմար երկուշաբթին էդպես էլ չի գալու…
Ու որ ինչքան էլ հեռանալն ու մոռանալն իրար հաջորդեն,
միևնույն է, ոչ մի հեռացող չի մոռանում…
Չէիր ասել , որ բաց թողնելը կորցնելու պես հեշտ է,
գտնելու չափ՝ դժվար:
Ու որ շատ հաճախ լուծումը լուծարումն է։
Մա’մ, չէիր ասել,
որ ապտակին ի պատասխան մյուս այտը դեմ տալով
չեն կշտանում էս անաստվածները։
Ու որ երբ Աստված սա ասում էր,
գուցե մարդիկ էսպիսինը չէին։
Ախր դու պիտի իմանայիր,
որովհետև դու ամենն ես, ինչ մնացել է դրախտից։
Մա’մ, չէիր ասել, որ «թեթև տարածներս»
մի օր անտանելիորեն ծանրանալու են վրաս։
Ու որ ժամանակի հետ երկկողմանի սերը դառնում է սովորություն,
միակողմանին՝ խարան…
Մա’մ, գիտե՞ս՝
Այն, ինչ օգտագործում են,
վերջանում է.
Մարդն էլ
***
Կանգնած էր հպարտ, ինքնագոհ
ու ժպտում էր գյուղին այդ՝ մթնշաղի մեջ թաղված։
Կանգնած էր ամուր երկու ոտքերի վրա,
ի ապացույց, որ այս աշխարհում կա իր ունեցածով երջանիկ մեկը։
Կանգնած էր հանգիստ, խաղաղված,
կարծես հավատում էր, որ սերը կա,
և որ իրենցը ուրիշ է ու այնքան փոխադարձ,
որ միայն մահը կարող է բաժանել։
Կանգնած էր տխուր, մտահոգ,
որովհետև բաժանում այնուամենայնիվ մի օր լինելու էր։
Ինչ-որ բան տեղի ունեցավ…
Կանգնած էր մենակ, անօգնական
ու սուգն աչքերում պահած՝ նայում էր երկինք։
Կանգնած էր՝ դեմքին «գիտակցում» սեփական խեղճության,
այն էլ որպես կաշառք՝ Աստծուց ողորմություն ստանալու։
Ու հազար անգամ Նրա գոյությունը կասկածի տակ դրած բերանով հիմա
շշնջում էր՝
«Փրկի՜ր ինձ, Աստված սիրես»…
Կանգնած էր անուժ, բայց համառ՝
իբրև մեր երբեմնի գոյության միակ վկա։
Կանգնած էր հույսով, բայց ճարահատ՝
ի հատուցում այն մեղքերի, որոնց ոչ ոք այդպես էլ տեր չեղավ.
Եվ որպես հագուրդ ինչ-որ ախորժակի։
Կանգնած էր անտեր ու անսեր…
Նրան էլ բոլորի պես լքել էին այս գիշեր…
Բայց նա կանգնած էր՝ ի հիշատակ ճշմարտության ու որպես արդարության
հավերժ շիրմաքար։
***
Ես քո մասին նամակներ եմ գրում ինքս ինձ
Ու չեմ ուղարկում այդպես էլ…
Քո գնալու օրն անձրև եկավ։
Պատուհանիս քիվին մինչև առավոտյան յոթն ընկավ
տասներեք հազար ինը հարյուր հիսունութ կաթիլ անձրև,
հետո հեռախոսիս նամակ եկավ,
ինձ թվաց՝ դու ես, ու կորցրի հաշիվս։
Ինձ քեզնից ոչինչ չմնաց։
Կյանքը լավ տեղ չէ առանց քեզ։
Հիմա ես հագնում ու ուտում եմ ինչ պատահի,
Ամեն օր ուշանում եմ աշխատանքից,
Դեղերս ժամանակին չեմ խմում,
Երբեմն գոռում եմ մորս վրա,
Անցնում եմ կարմիր լույսերի տակով,
Թարս եմ չափում մարդկանց, որ միամիտ հրում են ինձ,
Հազվադեպ եմ ժպտում,
Տանել չեմ կարողանում լացող երեխաներին…
Մեր բակի Սևուկին էնքան չկերակրեցի՝ սատկեց։
Հասկանու՞մ ես՝ առանց քեզ իմ խիղճը մաքուր չէ,
Առանց քեզ ես ինձ նման չեմ։
Քո գնալու օրն անձրև եկավ։
Հաստատ չգիտեմ՝ քանի կաթիլ կլիներ,
բայց էդ բարձի վրա էլ քունս չտարավ։
Ինչու՞ է աշխարհն էսքան դատարկ, երբ չկաս։
12 Հուլիս, 2024թ 23։44
***
Մի սև թռչուն նստել իմ մեջ ու կտուցով փորում է ներսս։
Այսպես ապրելն էլ մի բան չէ.
Ոչ մի բան չէ։
Ես թողեցի գրելս, սիրելը, քեզ։
Ու դա ամենն էր, ինչ ունեի։
Դու տուն էիր իմ ներսի հրեշներին,
Իսկ ես ճաքած ափսե էի, որից ո՛չ կուտեիր,
Ո՛չ էլ դեն կշպրտեիր մինչև ջարդվելս…
Մի օր ջրերն հեղեղեցին երկիրը։
Առաջին անգամ մեկը բաց թողեց,
Առաջին անգամ մյուսը հետ չեկավ։
Որովհետև ոչ ոք չի վերադառնում այնտեղից, որտեղ լավ է։
Ինչպես մի օր չվերադարձավ էն սև թռչունը, որ հիմա իմ մեջ է։
Իսկ առհասարակ,
երբ մեկին բաց ես թողնում
ու էլ չի վերադառնում,
ուրեմն ջրհեղեղն ավարտվել է։
Ամեն ինչ լավ է…
Ամեն ինչ լա՞վ է
