Կիմ Դոնգին | Խելագար գեղանկարիչը

Կիմ Դոնգինը ծնվել է 1900 թվականի հոկտեմբերի 2-ին Փհենյանում, հարուստ հողատերերի ընտանիքում: Նրա ծննդավայրը՝ Փհենյանը, այն ժամանակ Կորեական կայսրության մաս էր կազմում: Ինչպես իր ժամանակակից մտավորականների մեծամասնությունը, Կիմ Դոնգինը կրթությունը ստացել է Ճապոնիայում՝ ընտանիքի նյութական հնարավորությունների շնորհիվ:
Տոկիոյում նա սովորել է Մեյջի ակադեմիայում և մտել Կավաբատա նկարչական դպրոց: Սակայն երիտասարդ Կիմ Դոնգինը լքել է ուսումը, որպեսզի ամբողջությամբ նվիրվի գրողական կարիերային: Նա համարվում է կորեական ժամանակակից գրականության հայրը։

Բարձրացել եմ Ինվան լեռը։
Ժայռի վրա կանգնած է նորատունկ սոճին, ներքևում պսպղում է կանաչ մամուռը։ Ներքև նայեցի և տեսա, որ խոտերի միջից մի քանի խոլորձ է երևում, որոնք բացել են իրենց դեղին ծաղիկները։ Մեղմ զեփյուռը օրորում է խոլորձի տերևները։
Կռացա և փորձեցի փայտով այս ու այն կողմ անել խոտերը, բայց խոլորձները դեռ հեռու էին։ Մի կողմ նայեցի և տեսա մի կիրճ։ Այն ամբողջությամբ պատված էր սոճու ասեղանման տերևներով։ Տեղ-տեղ երևում են որոշ մոխրագույն քարեր, բայց հողը անհանր էր տեսնել։ Ծառերը ծածկել են այն։ Ով գիտի, եթե ընկնեմ այստեղ և գլորվեմ սոճենու տերևների վրայով, գուցե հասնեմ հեռու հեռվում գտնվող դաշտերին, որտեղ դեռ ոչ ոք չի եղել։
Հետևում ժայռեր են, բարձր, ամեն մեկը երևի մի 23 ջան բարձրության։ Եթե բարձրանանք այդ ժայռերի վրա, ահռելի դաշտեր կտեսնենք։ Դաշտեր, որոնք տարածվում են Մուագ լեռնաշղթայի ամբողջ երկայնքով։ Ես էլ հիմա մի մեծ ժայռի վրա եմ կանգնած։
Ներքևում փունջ-փունջ օրխիդեաներ են, նրանցից ներքև նորից մի երկու-երեք սոճիներ, սոճիներից այն կողմ կրկին ժայռեր ընկած, ժայռերի վրա մանուշակներ։ Իսկ ներքևում նորից մի խորը կիրճ։
Այնտեղ, որտեղ ավարտվում է այդ կիրճը, երևում է Գյոնգսոնի քաղաքային ճանապարհի մի հատվածը։ Հեռվից երևում են այս ու այն կողմ գնացող մեքենաները։ Քաղաքում ինչպես միշտ խառնաշփոթ է տիրում։

Բայց ես հիմա խուլ սարերում եմ։ Այստեղ կա ամենը, ինչ հարկավոր է։ Քամի, քարայր, լեռնային ծաղիկներ, կիրճ, այստեղ կա ամենը, ինչը և պետք է լինի սարերում, այստեղ հանգստություն է տիրում։
Նախկինում այս քաղաքը սարերի խորքերում թաքցրած մի կիրճ է եղել։ Այն 500 տարի շարունակ հարթացրել են, ժայռերը տաշել, վրան տներ կառուցել և հիմնել այն Գյոնգսոնը, որը մենք այսօր տեսնում ենք։ Տեսնես՝ ինչո՞ւ է Ի Թեջոն որոշել մայրաքաղաքը նման նեղ կիրճում կառուցել։ Այդ հարցին պատասխանել չեմ կարող։ Սակայն այսօր՝ հասարակ մի զբասաշրջիկի աչքերով այս ամենը դիտելիս, կարող եմ ասել, որ Սեուլի նման գեղեցիկ քաղաք աշխարհը չի տեսել։
Ապրելով քաղաքում՝ ճաշելուց հետո հանպատրաստից կարող եմ դուրս գալ զբոսնելու այս խուլ սարերում։ Այդ առումով այս աշխարհում չկա մի քաղաք, որը կարող է հասնել Սեուլին։
Նայում եմ ներքև, այնտեղ՝ գորշ մախրագույն տանիքների տակմ բացվում է 500-ամյա պատմություն ունեցող քաղաքը։ Իմ շուրջը տարատեսակ լեռնային ծաղիկներ են ծաղկել, լսվում է կիրճի երկայնքով հոսող գետակի խոխոջյունը, իսկ աչքերիս առջև ճախրելով անցնում են թռչուններ հրաշանման։ Ասես ես էլ մի զբոսաշրջիկ լինեմ, որը բարձրացել է վերև՝ սարերով զմայլվելու։
Փայտը խրեցի ժայռի ճեղքի մեջ և որպեսզի խուսափեմ ընկնելուց՝ ժայռի և սոճենու արանքում մի տեղ գտա, այդտեղ էլ նստեցի ծռված վիճակում։ Ուզում էի ծխել, բայց քանի որ այստեղ էի եկել կարճ զբոսանքի համար, ծխախոտ չէի վերցրել։ Դիմացս մի կողմում ժայռեր են, մյուս կողմում՝ լազուր երկինքը, իսկ հեռվում հազիվ երևում է սոճենու մի քանի ճյուղ։ Զգում եմ խեժի քաղցր բույրը, որը պարուրել է ամբողջ շրջակա տարածքը։ Լսվում է դեպի սոճիները փչող քամու ձայնը։
Հնարավոր չէ բացատրել, թե ինչ հանգիստ է այստեղ։ Տեսնես՝ աշխարհի արարման պահից էլ քանի մարդ է այստեղ եղել։ Գուցե ես առաջինն եմ, որ ոտք է դրել այս ժայռի վրա։ Տեսնե՞ս աշխարհում ինձ էլ քանի տխմար կա, որը նման ահռելի ջանք է գործադրել՝ այս ժայռերի վրա մագլցելու ու այստեղ բարձրանալու համար։ Նման արկածներ փնտրող շատ քաջեր են մագլցում բարձր սարերը, բայց քչերը կընտրեն Ինվանը։
Հետևի սարում մի քարանձավ կա։ Սկզբում վախենում էի մտնել․ մտածում էի ներսում օձեր կլինեն։ Հետո փայտով ստուգեցի ու հասկացա, որ քարանձավում 2-3 հոգի հանգիստ կտեղավորվի։
Չե՞մ կարող օգտագործել այս քարանձավը։
Դավադրության քաղաք Հանյանում այդ հինգ հարյուր տարվա ընթացքում բազում նենգ դեպքեր են տեղի ունեցել։ Եթե իմանային քաղաքին մոտ այս քարանձավի մասին, որին հասնելը մոտ կես ժամ է պահանջում, գուցե այն օգտագործեին իրենց դավադրությունների համար։
Փուչ երազանքներ։
Տարված այս քարայրի մթնոլորտով՝ ընկա տհաճ մտքերի գիրկը։ Արյունահեղությամբ, զրպարտությամբ ու աքսորով ավարտվող բազում դավադրություններ։ Հինգ հարյուր տարում ձևավորված Չոսոնի դաժան պատկերը տհաճ մտքեր էր առաջացնում։ Որպեսզի արագ ազատվեմ նման մտքերից, ձեռքս մտցրի գրպանս, որ ծխախոտ գտնեմ։ Սակայն ծխախոտ այնտեղ ի սկզբանե չկար։
Աչքերս նորից վեր հառեցի, ու հանկարծ խիտ սոճիների արանքից ինչ-որ բան փայլեց։ Աղբյուր էր։ Երևի այն փոքր աղբյուրներից, որ հոսում են քարերի ճեղքերի միջով։ Իսկ այդ թրթռուն ձայնը երևի քամին էր արձակում։ Հեռվում գտնվող աղբյուրի ձայնը այստեղից չէր լսվի։
Աղբյո՜ւր։
Գուցե փորձեմ աղբյուրի՞ մասին պատմություն հորինել։ Հոսող ջուրը, ջրի ձայնը, մթնոլորտը… ամենը գեղեցիկ է։ Աղբյուրից բացի ոչինչ մտքիս չի գալիս։
Լավ է հորինեմ մեկ այլ, ավելի ուրախ պատմություն, այն տհաճ ու փուչ մտքերի փոխարեն, որ ծնվում են քարայրը դիտելիս։
Ժայռի ճեղքում խրված փայտը հանեցի ու սկսեցի դրանով նկարել իմ պատմությունը։
Մի նկարիչ է լինում։ Ի՞նչ էր նրա անունը։ Հորինելը բարդ է… Շիլլայի ժամանակաշրջանի մի անուն կվերցնեմ: Թող լինի Սոլգո։
Դարաշրջա՞նը։
Գուցե Սեջոն արքայի կառավարման տարինե՞րը։ Նրա օրոք այս քաղաքը ծաղկել է։
Այնտեղ է գտնվում Հանյանի ոգին իր մեջ պահող Գյոնգբոկկուն պալատը։ Գյոնգբոկկունի հյուսիսային Շինմումուն դարպասներից այն կողմ՝ թթենիների այգում, վախվորած դեմքով մի մարդ է թաքնվում։ Նկարիչ Սոլգոն է։
Ասում են՝ ամառվա տոթին թթենու տերևները փակում են արևը։ Տաք օդը բարձրանում է հողից, թթենու տերևներից, ու այդտեղ թաքնված է նկարիչը։
Փոքրիկ կապոցում կարծես թե ուտելիք կա։ Երևի մինչև երեկո այստեղ կմնա։
Բայց ինչո՞վ է զբաղված նա։ Միայն տհաճ դեմքով նստել ու քրտնում է։
Այս մետաքսի այգում թագավորն ու թագուհին հաճախ էին առանձնանում, և հասարակ մարդկանց մուտքն այստեղ արգելված էր։ Ամբողջ օրն այնտեղ մարդու շողք անգամ չէր հայտնվում։ Մեկ մեկ էլ քամին փչում ու թափում էր տերևները կոճղին, բայց այնտեղ՝ որտեղ Սոլգոն էր թաքնվել, ոչ մի քամի չէր հասնում։ Ամեն անգամ քամու փչելիս նա ցնցվում էր, և միևնույն ժամանակ թթենու տակից դեպ հեռուն էր նայում՝ ինչ-որ բանի սպասելով։
Շուտով մայրամուտը, անցնելով Մուագ սարը, իջավ քաղաքի վրա։ Մայրամուտը դիմավորող նկարիչը դուրս եկավ իր թաքստոցից։
– Օրն անիմաստ անցավ։ Գուցե վաղը նորի՞ց նայեմ։
Նկարիչը հոգոց հանեց ու վերադարձավ իր ապաստարան։ Օրը մթնել էր, բայց որոշ վայրերում դեռ լույսի նշույլներ կային։ Այսպես նստած նկարիչը տգեղ դեմք ուներ․ քիթը նման էր շշի, աչքերը դուրս էին ցցված, ականջները ծալված էին, իսկ բերանը պղնձե խոփ էր հիշեցնում։ Ընդհանուր՝ դեմքը դոդոշի էր նման։ Նրա դեմքն իր մեջ ամփոփում էր «տգեղ» բառի բոլոր հոմանիշները, և այնքան մեծ էր, որ նույնիսկ հեռվից անհնար էր չնկատել։ Այս դեմքով կեսօրին փողոց դուրս գալն ամոթ էր։ Եվ իսկապես, հասունանալով Սոլգոն այլևս մարդկանց մեջ դուրս չէր գալիս։
Տասնվեց տարեկան էր, երբ ուսուցչի միջնորդությամբ ամունացավ ազնվական ընտանիքից մի աղջկա հետ։ Սակայն աղջիկը, տեսնելով Սոլգոյին, ուշաթափվեց, իսկ երբ ուշքի եկավ, հետ փախավ հայրական տուն։ Այս դեպքից հետո նա կրկին փորձեց ամուսնանալ։ Երկրորդ հարսնացուն չնայած առաջին գիշերն անցկացրեց կիսաքուն, հաջորդ օրը այնպես վախեցավ, որ սկսեց աղաչել ծնողներին՝ ասելով, որ պատրաստ է մեռնել, բայց այդ մարդու հետ ապրել չի կարող։
Մարդկանցից խուսափելով ու տրվելով նարչությանը՝ նա փախավ Փեգաք սար, ապաստանեց այնտեղ ու արդեն երեսուն արդեն թաքնված ապրում էր։ Մեկ մեկ գիշերով իջնում էր քաղաք՝ կենցաղային կամ նկարչական պարագաներ գնելու։ Իսկ երբ ստիպված էր լինում ցերեկով դուրս գալ, լայնեզր գլխարկ էր կրում ու ծածկում երեսը բամբակե կտորով։ Արդեն քառասուն տարի է նկարչությամբ էր զբաղվում, որից երեսուն տարին անցկացրել է մեկուսի կյանքով։ Չկարողանալով իրագործել կանանց հանդեպ տածած իր զգացմունքները՝ կուտակում էր դրանք գլխում, և հետո ձեռքերի միջոցով կերտում հազարավոր նկարներ։ Սկզբում դժգոհ չէր իր նկարներից։ Ամեն անգամ երբ մի նոր նկար էր ստեղծում, որ երկնքից տրված տաղանդի, ուսուցչից ստացած գիտելիքի ու տղամարդկային էներգիայի արդյունք էր, նայում ու բավարարվածություն, հպարտություն էր զգում։ Սակայն այդ ուղու քսաներորդ տարում սկսեց զգալ դժգոհության առաջին նշույլները։ Կարելի է ասել նրա մոտ ծնվում էին հերետիկական գաղափարներ։ Մի՞թե հնարավոր չէր այլ բան նկարել՝ սար, ծով, ծառ, առվակ, ձեռնափայտը բռնած ալևոր, կամուրջ, առագաստանավ, ծաղիկ, միրգ կամ լուսին, կով, հովիվ․․․
Կա՞ դեռ մի բան սրանից բացի, որ փորձել է նկարել։ Նա ուզում էր նկարել ավանդական, դեպ հեռուն տանող նկարներից այլ բան։ Նա ուզում էր նկարել դեմքի կենդանի արտահայտություն, ոչ թե այն ալեհեր ծերերին կամ սրինգ նվագող հովվին, որ սովորեցրել էր իրեն ուսուցիչը։ Ուզում էր նկարել զգացմունքներ արտահայտող դեմք։
Այսպիսով Սոլգոն սկսեց առանց ափսոսանքի այս տասը տարին ծախսել մարդու դեմքի արտահայտություն նկարելու վրա։ Սակայն մարդկությունից հեռացած, միայնակ այս նկարչին չէր հաջողվում հիշել, թե ինչպիսին է մարդու դեմքի արտահայտությունը։
Առևտրականների խորամանկ, անցորդների մի փոքր անտարբեր ու թռչուն որսացողների անիմաստ դեմքեր․․․ Մինչ այդ միայն նման դեմքեր էր տեսել։ Մի՞թե չկան այլ զգացմուներ արտահայտող դեմքեր։ Ա՛լյ երանգ ունեցող դեմք։ Ա՛յլ զգացմունքներ։ Այս ցանկության խորացման հետ մեկտեղ սկսեցին ծագել աղոտ հիշողություններ։ Իր մոր դեմքի արտահայտությունն էր։ Հիմա այդ պատկերները գրեթե ջնջվել էին իր հիշողություններից, բայց երբեմն աչքի առաջ էր գալից մոր դեմքի արտահայտությունը, երբ նա գրկուն էր իրեն կամ նայում էր թախծոտ աչքերով։ Նրա հիշողություններում մայրը գեղեցկուհի էր։ Այնքան գեղեցիկ էր, որ կարծես ապագա սերունդների գեղեցկությունն էլ էր վերցրել իրեն։ Այս գեղեցկուհին նրան նրան լույս աշխարհ էր բերել հոր մահից հետո։
Հորից զրկված զավակին կրծքին սեղմած, թաց աչքերով դեմքի արտահայտությունը։ Հասունանալով նա սկսեց տեսնել մարդկանց դեմքերին միայն ահ ու սարսափ։ Այդ պատճառով ժամանակ առ ժամանակ հիշում էր մոր գեղեցիկ դեմքը, որ արդեն քառասուն տարի է չեր տեսել։ Ուզում էր այդ դեմքը նկարել։ Արցունքոտ, բայց ժպիտով ուղեկցվող, կարոտով ու սիրով լցված այդ աչքերը։ Կայծակի պես մի պահ հայտնվող ու անհետացող այդ պատկերն էր ուզում նկարել։
Աշխարհից փախած ու թաքվնած այս նկարչի կոտրված սրտում աշխարհը նկարելու ցանկությունը գնալով մեծանում էր։ Եվ որքան մեծանում էր այս ցանկությունը, այնքան խորն էր նրա վիշտը։ Ու հիմա մռայլ դեմքով շարժում էր վրձինը՝ պատկերացնելով թե ինչպես են մարդիկ գրկախառնված ուրախանում։ Նման մռայլ հոգեվիճակում գնվող նկարիչը օրեցօր ավելի պահանջկոտ ու համառ էր դառնում։ Սկզբում պարզապես գեղեցիկ դեմքի արտահայտությամբ աղջկա էր ուզում նկարել։
Սակայն գեղեցիկ կին մոտիկից երբեք չտեսած այս նկարիչը չէր կարողանում իրագործել սրտի ուզածը։ Բարկացած այս կողմ այն կողմ էր տանում վրձինը, չնկատելով, թե ինչպես են կամաց-կամաց փոխվում գեղեցիկի մասին իր պատկերացումները։ Սրտում ծագեց մի ցանկություն՝ նկարել գեղեցկուհու, որ իր կինը կլիներ։ Կյանքը նրան կին չէր պարգևել։
Նայելով շուրջբոլորը՝ նկատում էր, որ նույնիսկ միջատները, թռչունները գտնում էին իրենց զուգընկերոջը ու ուրախանում, սակայն նա, չնայած այն փաստին որ մարդ էր՝ ամենաբարձր էակը, արդեն հիսուն տարի մենակ էր։ Այս մտքից սրտում դժգոհություն էր ծնվում։ Մարդիկ զրկել էին նրան զույգից։ Կանայք չէին ցանկանում մոտենալ նրան։ Մտածում էր այն մասին, որ ողջ կյանքը կապրի այստեղ, մի օր կմահանա, ու ոչ ոք չի իմանա այդ մասին։ Նա լցվել էր ատելությամբ աշխարհի հանդեպ։
Նա ինքը վրձնով կկերտի այն կնոջը, որ աշխարհն իրեն չի տվել, ու կծաղրի նրան։ Նա կկերտի մի կին, որ աշխարհուն գոյություն ունեցած ամենագեղեցիկ կնոջից էլ գեղեցիկ կլինի, ու կծաղրի բոլոր այն կանանց, որոնք իրենց գեղեցիկ են համարում, թեև հեռու են այդ հասկացությունից։
Կծաղրի նաև այն տղամարդկանց, ովքեր կարծում են, որ իրենց ոչնչով աչքի չընկնող կինն ամենագեղեցիկն է աշխարհում։
Վերևից կնայի այն հարուստների վրա, որ չորս- հինգ կին ունեն, ու տոնում են իրենց երջանկությունը։
Գեղեցկուհի՜։ Չքնա՜ղ օրիորդ։
Սկզբում փակ աչքերով էր մտածում, հետո բաց, բայց չէր կարողանաում պատկերացնել գեղեցկուհու դեմքը։
Իհարկե հարթ ու ներդաշնակ դեմքը գեղեցիկ է համարվում։ Եթե այդպիսի դեմքին կարմիր այտեր կամ ժպտացող աչքեր նկարեն, այն ավելի կգեղեցկանա։ Նման դեմք պատկերացնելը և մտովի է հեշտ, և վրձնով պատկերելը բարդ չէ։ Բայց մոր պատկերը գլխում պահած նկարչին նման կանայք չէին բավականեցնում։
Այսպես տարեց տարի նա տանջվում ու տառապում էր։
Գեղեցկուհու մարմնի ստորին հատվածը նկարելը մի քանի տարի առաջ էր ավարտել։ Բայց գաղափար անգամ չուներ, թե ինչպիսին պիտի լինի դեմքը։ Ամեն անգամ խրճիթ մտնելիս աչքը դիպում էր դիմացի պատին կախված նկարին, որ ձգտում էր դեմք ունենալ։ Նկարին նայելիս նա նեղսրտում էր։ Նկարիչը, որ միայն հազվադեպ դեպքերում էր ցերեկով տանից դուրս գալիս, սկսել էր դեմքը փաթաթաց շրջել քաղաքով։ Գուցե մի օր փողոցում հանդիպեր գեղեցկուհու։ Եթե նույնիսկ մի պահ հանդիպեր նրան, կպահեր մտքում նրա պատկերն ու կավարտեր նկարը։ Սակայն քաղաքում, որտեղ կանանց հանդեպ հսկողությունը խիստ էր, ազնվական կանայք չէրն կարող դեմքը բաց շրջել։ Իսկ ստորին խավի կանանց կամ ծառաների մեջ հազվադեպ էին գեղեցկուհիներ հանդիպում։ Ու որքան էլ գեղեցիկ լինեին նրանց դեմքի արտահայտությունն անմաքուր էր ու արժանի չէր ուշադրության։
Դեմքը ծածկած շրջում էր փողոցներով, գնում էր ջրհորի մոտ, շուկա, հուսալով գտնել իր մուսան։ Երբեմն նկատելով գեղեցիկ մեկին լուռ հետևում էր նրան։ Բայց այդպես էլ չգտավ այն ինչ փնտրում էր։ Գուցե տանը փակված ինչ-որ մի կին կհամապատասխանի իր պահանջներին։ Ախ եթե կարողանար տեսնել այդ բոլոր թաքնված կանանց․․
Իր օրերը անհանգիստ և նյարդայն վիճակում անցկացնելով՝ նա թորձում էր գտնել գեղեցկուհուն և ի վերջո որեշեց գնալ թագավորական թթենիների այգի, որ տեսնի պալատական կանանց, որ եկել են թութհավաքելու։ Բայց նրա այս ճանապարորդությունն էլ ցավոք ապարդյուն եղավ, այդ օրը ոչ ոք չէր եկել թութ հավաքելու։
Սակայն այդ ժամանակ շերամներ բազմացնելու ճիշտ ժամանակն էր, եթե համբերատար սպասեր, կլիներ մի օր, որ պալատական կանայք էլ կգային։ Գեղեցկուհի․․․ Նկարիչը, ով այրվում էր զայրույթից, որը առաջացել էր կնոջը նկարելու իր բաղձանքից, ևս երկու օր անցկացրեց թթենիների այգում թաքնված։ Թաքնվել էր և սպասում էր։ Չեր կարող չսպասել։
Մեկ ամիս շարունակ նկարիչը ամեն օր իր հետ ուտելիք էր վերցնում և գնում էր թթենիների այգի։ Բայց ամեն երեկո, երբ վերադառնում էր իր հյուղակ, նրա շուրթերրից հնչում էր խորը հառաչանք։
Խնդիրն այն չէր, որ պալատական կին չի կարողացել գտնել։
Պալատական կանայք հերթով գալիս էին, ասես հենց այն նպատակով, որ ցույց տան իրենց այնտեղ թաքնված նկարչին։ Գալիս էին խմբերով թութ հավաքում, իրենց թևքերը և փեշերը թափ տալով։ Մի ավսվա ընթացքում ընդանուր առմամբ քառասունից հիսուն պալատական կին է տեսել։
Բոլորը հավասարապես գեղեցիկ էին։ Անկասկած ճանապարհին՝ ջրհորի մոտակայքում հանդիպող գեղեցկուհիների համեմեատ, նրանց դեմքերը չափազանց նրբագեղ էին։
Բայց այն աչքերը։ Նկարիչը նայում էր աչքերին։
Այն աչքերում նրբություն ու բարություն կար։ Այն աչքերի մեջ այնքան սեր կար։ Բայց այդ ամենը չկար պալատական կանանց աչքերում։ Կարելի է ասել, որ նրանց գեղեցկությունը շատ հասարակ էր։
Նկարիչը ձգտումը տիրել մի կնոջ, ով անկրկնելի կլինի իր գեղեցկությամբ և այսպիսով վրեժ լուծել այն զզվելի աշխարհից, որտեղ ոչ ոք չհամաձայնվեց դառնալ նրա կինը, չէր կարող բավարարվել նմանատիպ գեղեցկուհիներով։
Ամեն անգամ երբ իր հյուղակ էր վերադառնում, մի խորը հոգոց էր հանում, և այսպես ամբողջ ամիս․․․ Նա այլևս չգնաց թթենիների այգի։
Աշնանային մի պարզ ու ջինջ օր էր։
Նկարիչը, ում հոգին լի էր զայրույթով և ցանկությամբ, որը չէր կարող հագեցնել, երեկոյան վերցրեց իր բրնձով լի զամբյուղը և գնաց առվակի մոտ՝ բրինձ լվանալու։
Ճանապարհին հանկարծ կանգ առավ։
Սոճենիների խիտ սաղարթների արանքում երևացող առվակի մոտ՝ քարի վրա, ինչ-որ աղջիկ էր նստած։ Նա նստած էր այնտեղ սոճիների ճյուղերի արանքներից ներթափանցող արևի ջերմ շողերի տակ և ասես աշխարհից կտրված լիներ։ Նա նայում էր առվակի հոսող ջրերին։
Տեսնես այդ ինչ աղջիկ է։
Ինչ է անում այնտեղ մարդկանց տներից հեռու։ Այնտեղ գյուղից էլ բարձր գտնվող մի վայրում։ Այնտեղ, ուր նույնիսկ գնալու ճանապրհ չկա․․․ Տեսնես՝ այդ ի՞նչ աղջիկ է այնտեղ, ուր վերջին երեսուն տարվա ընթացքում ժամանակ առ ժամանակ այցելել են փայտահատները և հովիվները, սակայն այլ մարդիկ՝ երբեք։
Նկարիչն էլ կանգնել էր ասես աշխարհից կտրված և նայում էր։ Եվ երբ նայում էր, աստիճանաբար անհանգստության ծանր զգացում էր սկսում արտահայտվել նրա սրտում։
Թաքցնելով իր ոտնաձայները՝ նկարիչը սկսեց առաջ գնալ՝ մեկ քայլ, երկու քայլ։ Նրանց միջև հեռավորությունը գնալով կրճատվում էր, աղջկա տեսքը գնալով ավելի պարզ էր դառնում։
Նկարչի դեմքը կարմրեց։ Աննման գեղեցկուհի էր։ Տասնութ տարեկան։ Նրա դիմագծերը գեղեցիկ էին, բայց անսպասելիորեն նրա դեմքի արտահայտությունն էլ ավելի էր գեղեցիկ։
Չգիտեմ, գուցե աչքերը չէր կարող կտրել առվակից, գուցե ուշադիր լսում էր ինչ-որ բան, բայց նրա ամբողջ ուշադրությունը այդ առվակի վրա էր կենտրոնացած։ Աչքերը լայն բաց էր արել, ասես մոռացել էր ինչպես թարթել և իր հիասքանչ աչքերով նայում էր առվակին։
Գուցե առվակի խորը ջրերի մեջ նա վիշապի պալատն է տեսնում։ Տեսնենս այսպես կռացած ինչին է նայում այդ աղջիկը, ում մազերը այս ու այն կողմ էին լինում քամուց, որը բախվելով սոճիներին սլանում էր դեպի աղջիկը։ Նրա աչքերի և շուրթերի վրա արտահայտվող այդ ժպիտը, որը միավորեել էր նրա դեմքին թե՛ նրա հրաշալի պատկերացումները, թե՛ նրա խանդավռաությունը, և թե անգամ նրա հիացմունքը։ Այդ ժպիտը դեմքին Տեսնես՝ ինչին է նայում նա այդպես կլանված։
Ա՜հ։
Նկարիչը ի վերջո գտավ նրան։ Այն դեմքի արտահայտությունը, որը այնքան գեղեցիկ էր, որ արժանի էր հիացմունքի, և որը գտնելու համար նա 10 տարի շարունակ տանջվել, ման էր եկել մարդաշատ ճանապարհներին և մինչև անգամ ջրհորի մոտակայքում, սակայն այդպես էլ չէր գտել, նա հանկարծ գտավ այստեղ։
Նա արագացրեց իր քայլերը։ Ընդհանրապես մոռացավ, թե ինքն ինչ տգեղ է, թե աղջիկը նրան տեսնելիս ինչքան կվախենա, և քայլերն արագացնելով գնաց դեպի աղջիկը։
Լսելով նկարչի ոտնաձայները՝ աղջիկը թեթև բարձրացրեց իր գլուխը։ Նա նայում էր նկարչին։ Սակայն նրա չքնաղ աչքերը նայում էին հեռու-հեռու դեպի անսահմանություն։
– Ա՛հ։
Նկարիչը անհանգիտ էր, չգիտեր, թե ինչ պետք է ասել, ինչ-որ տարօրինակ ձայն հանեց, ասես լեզուն կապ էր ընկել։ Աղջիկն առաջինը խոսեց։
– Որտե՞ղ եմ ես։
«Որտե՞ղ եմ ես»։
– Ինվան սարի լանջերում՝ մի տեղ, որը նույնիսկ անվանում չունի։ Իսկ դուք ո՞վ եք, օրիո՛րդ։
– Այո․․․,- աղջկա դեմքի արտահայտությունը հանկարծ տխրեց,- ճանապարհը շոշափելով մի կերպ այստեղ եմ հասել՝ հենվելով առվի ուղղությանը։
Նկարիչը թեքեց գլուխը․ փորձեց շարժել մարմինը։ Պարզ չէր, թե դեպի անսահման հեռուները ձգվող աղջկա աչքերը, թեև անշարժ էին և լայն բացված, ուր և ինչն էին նայում։ Վերջապես նկարիչը բացականչեց։
– Դու տեսնում ես, թե ի՞նչ է քո առաջ։
– Ես կույր եմ։
Նա կույր էր։ Լսելով աղջկա աղիողորմ ձայնով արձակած պատասխանը՝ նկարիչը մոտ գնաց նրան։
– Դու նույնիսկ չես տեսնում, ինչ է քո առաջ։ Ինչպե՞ս ես հասել այստեղ։
Աղջիկը կախեց գլուխը։ Նա կարծես թե ինչ-որ բան ասաց, բայց նկարիչը չկարողացավ լսել նրա խոսքերը։ Սակայն աղջկա այն գրավիչ դեմքի արտահայտությունը այլևս չկար, ինչը և ստիպեց նկարչին կորցնել իր հետաքրքրությունը։
Անկասկաած, նա աննման գեղեցկուհի էր։ Սակայն նկարչի այդ աստիճան մեծ հիացմունքի պատճառը պարզապես գեղեցկուհի լինելը չէր։ Նրան ձգում էր հենց այն զարմանալի գրավչությունը, որն արտահայտված էր այն դեմքի վրա։
– Մեղկ ես, մոտենում է երեկոն, քանի դեռ շատ չի մթնել, տուն վերադարձի՛ր։
Ասաց և որոշեց հրաժարվել աղջկանից։ Աղջիկը պատասխասնեց նրան։
– Ճիշտ է արդեն մութ է, բայց մթնշաղը երևի գեղեցիկ է, չէ՞։
– Գեղեցիկը գեղեցիկ է, իհարկե։
– Իսկ ինչպե՞ս է այն գեղեցիկ։
– Արևի ոսկեգույն շողերը լուսավորոււմ են արևմտյան կողմում գտնվող սարերը։ Այնտեղ ամբողջ երկրային աշխարհը վառ կարմի գույնով է ներկվել։ Սոճենու զմրուխտ սաղարթը, գորշ կապույտ գույնի քարերը, ծառերի մուգ շագանակագույն բները և այս ամենը ծածկված է ոսկեգույն շողերով․․․
– Ոսկեգույն ի՞նչ գույն է, իսկ վառ կարմի՞րը և մուգ շագանակագու՞յնը, իսկ գորշ կապու՞յտը, այդ բոլորը ի՞նչ գույներ են։ Այս պայծառ աշխարհում վառ և գորշ գույները ինչպե՞ս են տարբերվում։ Լսեցի, որ այս սարը գեղեցիկ տեսարաններ ունի ու մի կերպ հասել այստեղ, սակայն բացի քամու և ջրի ձայներից, որոնք հասնում են ականջիս, թե էլ որտեղ է գեղեցիկ չեմ կարող տեեսնել։
Աստիճանաբար նորից սկսում է հայտնվել այն չքնաղ դեմքի արտահայտությունը։ Նրա լայն բացված աչքերում ծփում էին ուրախության ալիքները։ Այն գեղեցիկ դեմքի արտահայտությունը, որը վերացել էր, նորից սկսել երևալ նրա երեսին։
Ի վերջո նկարիչը գնաց և նստեց աղջկա դիմացը։
– Եթե իջնես այս առվակի հոսանքի ուղղությամբ, ծովը կտեսնես, իսկ այդ ծովի խորքերում՝ վիշապի պալատը։ Սյուները փաթաթված են յոթ գույնի մետաքսներով, նեֆրիտից պատրաստված քարը սանդուղքներ, ոսկուց պատրաստված զանգեր, որոնք կախված են տանիքից, դռների՝ մարգարիտներով զարդարված շրջանակները․․․
Ինչքան նկարիչը պատմում էր, այնքան ավելի ու ավելի էին պայծառանում աղջկա աչքերը։ Ի վերջո նկարիչը որոշեց աղջկան իր հետ վերցնել և վերադառնալ իր հյուղակ։
– Ես կպատմեմ քեզ վիշապի պալատի մասին, միայն թե Ձեր տանը շատ չանհանգստանան։
Նկարիչը փորձում էր գրավել աղջկան։ Աղջիկը իր մեծ աչքերով նայեց վեր՝ հեռու դեպի երկինք և ասաց, որ նույնիսկ եթե իր նման հաշմանդամը կորի, իր ծնողները շատ չեն անհանգստանա։ Եվ աղջիկը սիրով հետևեց նկարչին։
Հանկարծ իմ մտքի թելը կտրվեց և ես դադարեցի երևակայել այն պատմության մասին, որն այսքան արագ կարողացա հորինել։
Ինչպե՞ս շարունակեմ այս պատմությունը։
Մտքերս խառնվեցին իրար։ Միաժամանակ ինչ-որ տեղից լսվում են ինչ-որ հայտնի երգի տողերը։
Ես բարձրացրի գլուխս։ Կարծես թե այն կողմից մարդիկ են գալիս։ Նրանք իրենց աղմուկով ակամայից խաթարեցին իմ մտքերի հոսքը։
Անտանելի երգահաններ, անիծվեք դուք։
Այդ անիծյալ երգահանների ու իրենց երգի պատճառով չեմ կարողանում կրկին հավաքել մտքերս, որ շարունակեմ պատմությունը։
Բայց դե կա՞ն արդյոք անավարտ պատմություններ, պետք է, չէ՞, գոնե ինչ-որ ավարտ հորինել այս պատմության համար։
Այսպիսով գուցե ավարտեմ այսպե՞ս․ նկարիչը աղջկա հետ վերադարձավ իր հյուղակ՝ պատմելով վիշապի պալատի մասին՝ նկարեց աղջկա դեմքը և իրականացրեց իր վաղեմի երազանքը։
Բայց կարո՞ղ է արդյոք ավարտը այսպիսի անհետաքրքիր լինել։ Ճիշտ է ավարտեցի, սակայն նման պատմության ավարտի համար կարծում եմ շատ հապճեպ է գրված ու անիմաստ։
Այդ դեպքում ինչպե՞ս ավարտեմ։
Գուցե այսպե՞ս փորձեմ։
Նկարիչը աղջկա հետ վերադարձավ իր հյուղակ։ Ապա պատմեց աղջկան վիշապի պալատի մասին։ Սակայն աղջիկը, վիշապի պատմությունը լսելով, այս անգամ կարծես թե նման մեծ ոգևորություն էլ չի զգում, ու այլևս չուներ այն խորհրդավոր դեմքը, որը ուներ առաջին անգամ լսելիս։ Նկարչի թափած ջանքերը ջուրն ընկան։ Նկարիչը այդպես էլ չկարողացավ ավարտել այդ նկարը։
Ինչպես և ակնկալում էի, ինձ դուր չի գալիս նման ավարտը։
Այդ դեպքում ևս մեկ անգամ․․․
Վերադառնալուց հետո որքան շատ էր նայում օրիորդին, այնքան ավելի էր նրան ցանկալի համարում և ի վերջո նրան կին առավ։ Կույր օրիորդը նույնիսկ այդ տգեղ նկարչից չէր դժգոհում և երջանիկ ապրեց ամբողջ կյանքը։ Նկարի միջոցով կին ունենալու երազանք ունեցող նկարչին ի վերջո բաժին ընկավ աննկարագրելի գեղեցկության տեր մի կին։
Իրոք չեմ բավարարվում։ Արդեն հոգնեցուցիչ է ու նյարդայնացնող։ Անիծված լինեն փոփ երաժշտության խոսքերը։
Ես կանգնեցի։ Այլևս չեմ ցանկանում մնալ այն տեղում, որտեղ կորցրել եմ իմ ոգեշնչումը։ Այդ անընդհատ հնչող, ձանձրալի փոփ երգերը… տեղափոխվենք մի վայր, որտեղ այդ ձայները չեն հասնում։
Հայացքս հառեցի ներքև՝ հեռու, որտեղ սոճիների արանքից փայլում էր ջրի մի շող. դա այն նույն աղբյուրի ջուրն էր։ Դե ինչ, իջնենք դեպի այդ աղբյուրը՝ դեպի այս պատմության սկզբնակետը։
Ժայռից իջնելը ավելի դժվար էր, քան բարձրանալը։ Վեր բարձրանալիս եթե պատահաբար սայթաքես, ուղղակի կընկնես այնտեղ, որտեղից սկսել էիր բարձրանալ։ Բայց եթե իջնելիս սայթաքես, անհնար է կանխատեսել՝ մինչև ուր կարող ես գլորվել։ Հնարավոր է՝ մինչև Չհյոնգունդոնգ լեռան բերան։ Բացի այդ՝ վերելքի ժամանակ օգնող գավազանը իջնելիս ուղղակի ավելորդ բեռ է դառնում։
Վերջապես, ճիգերով ու սայթաքումներով հասա աղբյուրին։
Աղբյուրի մոտ իսկապես մի մեծ քար կար, որի վրա մեկ մարդ կարող էր հանգիստ նստել։ Միգուցե հենց այս քարի վրա էր նկարիչը ժամանակին բրինձ լվանում։ Թե՞ սա այն քարն էր, որի վրա օրիորդը նստում էր ու երազում։ Ներքևում կարծես խոր անդունդ լիներ, բայց իրականում ընդամենը մեկ ջրի շիթ էր, որը հոսում էր քարի վրայով՝ թույլ ու հանդարտ։
Բայց այս հովիտը մի այլ կարգի խաղաղ էր։ Նույնիսկ քամու ձայնն էր միայն հեռվից հասնում։ Սոճիներով ու ժայռերով շրջապատված այս մութ հովիտը կարծես իսկապես իդեալական վայր լիներ այն նկարիչի համար, որը հեռացել էր աշխարհից, որին ժամանակին սիրել էր։
Լավ, ուրեմն այստեղ՝ այս հովտում, ավարտի չհասցնե՞նք մեր պատմությունը։
Նկարիչը օրիորդին իր խարխուլ տնակը տարավ։
Նա չափազանց լարված էր ու ուրախ, այնքան, որ նա նույնիսկ չցանկացավ ընթրիք պատրաստել։ Երբ ներս մտավ, նկատեց, որ տարիներ շարունակ իրեն սպասող կտավի մեջ պատկերված կնոջ կերպարն անգամ կարծես ժպտում էր նրան՝ ջերմորեն ողջունելով։
– Նստի՛ր այստեղ,— ասաց նկարիչը։
Տարիներ շարունակ նկարչին մեղադրող, գլուխ չունեցող կնոջ նկարը փռված էր նրա առջև։ Նույնիսկ ներկերն էին պատրաստ դրած։
Բաբախող կարծես շուտով դուրս թռնող սրտով նա նստեց նկարի առջև, նստեցրեց օրիորդին հարավում՝ դեպի արևի կողմը, որպեսզի լույսը օրիորդի վրա ընկնի, թաթախեց վրձինը և սկսեց պատմել։
Մթնշաղ էր, արևի վերջին ճառագայթներով նա վերջապես պատրաստվում էր իրականացնել իր վաղեմի երազանքը։ Տասը տարվա ընթացքում միայն նախապատրաստված, բայց երբեք չսկսած նկարչի կուտակված ուժը արդեն հավաքվել էր իր ձեռքում
– Ուրեմն… հասկանում ես, չէ՞,- ասաց նկարիչը:
Նա նայեց աղջկա դեմքին ու միաժամանակ սկսեց պատմել Վիշապի պալատի մասին, մինչ վրձինը շարժվում էր կայծակի արագությամբ։
– Վիշապների պալատում Յոյի Ջու անունով մի մարգարիտ կա։ Ասում են՝ այդ մարգարիտն իրականացում է ցանկացած երազանք։ Եթե այդ մարգարիտը մեկ անգամ քսենք քո աչքերին, դու ևս կկարողանաս տեսնել պայծառ արևն ու լուսինը։
– Ի՞նչ։ Իրոք այդպիսի մարգարիտ գոյություն ունի՞, — հարցրեց օրիորդը։
– Իհարկե գոյություն ունի։ Եթե դու ինձ խելոք լսես, մի քանի օրից քեզ կտանեմ Վիշապի պալատ, կգտնենք այդ մարգարիտը և կբուժենք աչքերդ։
– Ուրեմն ես էլ կկարողանա՞մ տեսնել պայծառ արևն ու լուսինը։
– Իհարկե։ Պայծառ արև ու լուսին, յոթ գույնով փայլող ծիածան, հիասքանչ անտառներ, հովիտներ… ի՜նչ չես կարող չտեսնել։
– Օ՜, ուրեմն արագ գտի՛ր այդ Յոյի Ջու մարգարիտը։
Ահաա՛… դեմքի չափազանց գեղեցիկ արտահայտություն։ Նկարիչը այր աղջկա դեմքի արտահայտությունից առանց մի մանրուք բաց թողնելու ամբողջությամբ տեղափոխեց այն կտավի վրա։
Մթնշաղը կամաց-կամաց դարձավ գիշեր։ Այս պահին նկարչի նկարած կինը միայն աչքի բիբեր չուներ։ Մնացած ամեն բան արդեն ավարտված էր։ Նա նաև ուզում էր բիբերը նկարել։ Սակայն արդեն շատ մութ էր բիբերը նկարելու համար, որոնք պետք է փոխանցեին նկարի ողջ շունչը։
Բայց ի՞նչ խնդիր կլինի, եթե մի զույգ աչք նկարելը թողնի լուսավոր օրվա համար։ Ամեն դեպքում տասը տարվա իր երազանքը իրականացրած նկարչի սիրտը անչափ ուրախ էր։
«Ահ… ա՜հ»։ Այս հառաչանքը երկար սպասված գործի ավարտի ուրախության ձայնն էր։
Սակայն այդ հանգստության զգացման հետ մեկտեղ նկարչի սրտում նոր լարվածություն և կիրք առաջացավ։
Արդեն բավականին մութ էր, և որպեսզի լավ տեսնի աղջկա դեմքը, նա այնքան մոտեցավ նրան, որ գրեթե ծնկներին դիպավ։ Նկարի համար ունեցած հանգստության հետ մեկտեղ ամբողջ մարմնով սկսեց զգալ աղջկա բույրն ու նրա մարմնի մոտիկությունն այնպես ազդեցին նկարչի վրա, որ նյարդերը պարալիզացվեցին։ Աստիճանաբար իր մարմինը սկսեց դողալ. մթության մեջ աղջկա փայլող աչքերը և կրքոտ շարժվող շուրթերը գրեթե մթագնեցին նկարչի գիտակցությունը։
Երբ օրը լուսացավ, նկարիչն ու կույր աղջիկը այլևս օտարներ չէին։
– Այսօր բիբերը պիտի նկարեմ։
Երեսուն տարի միայնակ ապրած նկարիչը, որ մինչ այդ մենակ էր նախաճաշում, այժմ աղջկա հետ կիսեց կերակուրը և նորից նստեց կտավի առաջ։
– Վիշապի պալա՞տը,- ասաց աղջիկը։
Ուրախությունից փայլող աղջկա աչքերը… Սակայն նկարչի գեղագիտական աչքին դրանք արդեն նույն աչքերը չէին, ինչ երեկ։ Դրանք աննկարագրելի գեղեցիկ էին, բայց արդեն կնոջ՝ տղամարդու հանդեպ սիրով լի աչքեր էին։
Նախկինում վիրավորված ու ստորացված այդ կույր աղջիկը, որ առաջին անգամ անցած գիշեր զգաց կյանքի գարունը, այժմ դարձել էր ցանկությամբ լի մի կին։
– Վիշապի պալա՞տը։ Գնա՛ արագ բեր այդ ցանկության մարգարիտը։ Թող իմ աչքերը բացվեն։ Ես ոչ միայն ուզում եմ տեսնել այս պայծառ աշխարհը, այլ նաև ուզում եմ քեզ տեսնել։ Անցած գիշեր նա հավատացել էր նկարչի խոսքին, որ ինքը 24 տարեկան բարետես տղամարդ է։
– Այո՛, անպայման կբերեմ։ Այդ յոթ գույնով փայլող մարգարիտը…,-ասաց նկարիչը:
– Այդ յոթ գույնանին՝ ծիածանն էլ եմ ուզում շուտով տեսնել։
– Իհարկե, անշուշտ։ Ամեն դեպքում հիմա մի պահ գլխով մտածի՛ր։
– Այո՛, ճիշտ է, շա՜տ եմ ուզում շուտով տեսնել։
Երբ նա նայում էր ներքև, ծնկների դիմաց գտնվող նկարը կարծես սպասում էր, որ մի կետ՝ բիբը, վերջապես ավարտի հասցվի։
Սակայն կույր աղջկա աչքերի արտահայտությունը, որքան էլ գեղեցիկ լիներ, ավելին չէր, քան պարզապես ցանկության արտահայտություն։
Այդպիսի աչքերի համար չէր նա տասը տարի տառապել։
– Դե՛, փորձիր պատկերացնել Վիշապի պալատը,-ասաց նկարիչը
– Ի՞նչ օգուտ պատկերացնելուց։ Ես պիտի հենց այս աչքերով տեսնեմ,-պատասխանեց աղջիկը։
– Ասածս այն է,որ գոնե փորձես պատկերացնել։
– Պատկերացնել կարելի է, եթե թեկուզ մի բան իմանաս դրա մասին։
– Պատկերացրու՛ այնպես, ինչպես երեկ էիր դա անում։
Նկարիչը ի վերջո կորցրեց իր հավասարակշռությունը։
— Դե՛, Վիշապի պալատ, Վիշապի պալատ։
– Այո՛․․․
– Պատկերացրու՛ Վիշապի պալատը։ Դե՛, ինչպիսի՞ն է Վիշապի պալատը։
– Յոթ գույները շլացնող են…
– Ճիշտ է։ Էլ ի՞նչ։
– Ոսկե սյուներ… չ՛է, մետաքսով ծածկված սյուներ կան։ Կան նաև…նաև կանաչ մարգարիտներ կան։
– Դրանք կանաչ մարգարիտներ չեն՛։ Կանաչ նեֆրիտներ են։
– Նեֆրիտե՞ ծածկով պատե՞րն են, թե՞ դուռը։
– Էհ, հիմա՛ր։
Նկարիչը իր երկու ձեռքով ուժեղ բռնեց կույր աղջկա ուսերը ու շարժեց։
– Դե՛, նորից մանրակրկիտ պատկերացրու։ Վիշապի պալատը, հետո՞։
– Վիշապի պալատը… ծովի խորքում է…
Սարսափից շփոթված աղջկա խեղճ ձայնին չդիմանալով՝ նկարիչը այլևս չկարողացավ զսպել իրեն և ապտակեց նրան։
– Հիմա՛ր։
Որտեղի՞ց է հայտնվել այս հիմարը։ Այդ կույր աչքերը նույնիսկ չշարժվեցին, անգամ չթարթեցին. ուղղակի նայում էին դատարկության մեջ։
Այդ ոչինչ չարտահայտող աչքերը տեսնելով՝ նկարչի զայրույթը էլ ավելի սրվեց։ Նա իր երկու ձեռքով բռնեց աղջկա վիզը։
– Ա՛յ հիմար, անգրագետ, ապաշնորհ…
Հերթով սկսեց ասել ինչքան վիրավորական ու անիծող բառ կար իր մտքում։ Հետո բռնեց աղջկա վիզը ու ուժգին թափ տվեց։ Եվ երբ տեսավ, որ այդ կույր աչքերում անգամ մեղադրանքի մի երանգ հայտնվեց, նա էլ ավելի ուժեղ սկսեց նրան շարժել։ Բայց նկարիչը հանկարծ բաց թողեց իր ձեռքերը. աղջկա մարմինը անսպասելիորեն իրեն սկսեց ծանր թվալ։
Նկարչի ձեռքերից ազատվելուց հետո կույր աղջկա մարմինը, ձեռքերը հետ տարած, տապալվեց գետնին։ Ընկնելու պահին թանաքի տարան շրջվեց։ Շրջված տարայից դուրս թափած թանաքի կաթիլները ծածկեցին կույր աղջկա դեմքը։ Նկարիչը ցնցված փորձեց նրան շարժել, բայց նա արդեն լքել էր այս աշխարհը։
Նկարիչը չգիտեր ինչ անել։ Շշմած ու շփոթված նկարիչը ոչինչ չարտահայտող հայացքով նայեց իր նկարին և դմփոցով ընկավ գետնին. նկարում՝ կնոջ դեմքի վրա, աննկատ բիբ էր հայտնվել։
Գետնին ընկած նկարիչը իրեն շուտ հավաքեց, մի կերպ վեր կացավ ու նորից նայեց նկարին։ Նրա երկու աչքերը հստակ տեսան՝ այդտեղ իսկապես բիբ կար։ Եվ այդ բիբի ձևը նրան կրկին ստիպեց նստել՝ ընկղմվելով շոկի մեջ։
Այն վրդովված, մեղադրող աչքերի արտահայտությունը, որն ակնհայտորեն երևացել էր կույր աղջկա դեմքին այն պահին, երբ նա բռնել էր նրա վիզը, այժմ ամբողջությամբ արտացոլված էր նկարի բիբի մեջ։
Զարմանալի չէր, որ աղջկա ընկնելիս թանաքամանը շրջվեց։ Թանաքի կաթիլների ցայտելն էլ զարմանալի չէր։ Բայց այդ կաթիլներն ինչպես կարող էին այդքան տարօրինակ կերպով ընկնել ճիշտ այնտեղ՝ ստեղծելով այդքան ճշգրիտ աչքի ձև, բիբից սկսած նույնիսկ հասնելով մինչև թանաքապատված հիրիկը. դա արդեն իսկապես առեղծվածային էր։
Մի կողմում՝ դիակը, մյուս կողմում՝ դիակի նկարը, և այդ երկուսի արանքում անշարժ նստած էր նկարիչը՝ ցնցված, մարմինը անվերահսկելիորեն դողում էր։
Մի քանի օր անց Հանյան քաղաքում սկսեց երևալ մի ծեր խենթ, որը մռայլ դեմքով, ձեռքին պահած մի տարօրինակ կնոջ դիմանկարով, շրջում էր քաղաքով։ Ոչ ոք չգիտեր նրա անցյալը, ոչ ոք չգիտեր, թե նա որտեղից է եկել։
Եվ քանի որ այդ տարօրինակ նկարը չափազանց թանկ էր նրա համար, երբ մարդիկ փորձում էին այն տեսնել, նա ամեն ինչ անում էր, որ թաքցնի,որպեսզի ոչ մեկ չտեսնի, ու հետո փախչում էր։
Այսպես տարիներ շարունակ թափառեց, մինչև մի օր, մի ձյունամրրիկ օր, մի քարի վրա գլուխը դրած՝ ավարտեց իր կյանքը։ Նույնիսկ մահանալիս նկարը պինդ պահել էր իր կրծքի տակ։
Ծե՛ր նկարիչ, ողբում մենակյաց ու ցավոտ կյանքիդ։ Տեղիցս հանգիստ վեր կացա՝ ձեռնափայտով մի քանի անգամ ջուրը խառնելով։ Երբ վեր նայեցի, ամառվա մայրամուտի շողերը արդեն պարում էին Բեգագ լեռան գագաթին։ Եվ այս հինավուրց հովիտով լեռնային մի թռչուն հյուսիսից հարավ էր անցնում։