Գրող, գրականագետ և դասախոս Մարիա Աուկսիլիադորա Բալյադարեսը ծնվել է Գուայակիլում (Էկվադոր) 1980թ․։ Դոկտորական իր կոչումը ստացել է Փիթսբուրգի համալսարանում (ԱՄՆ)։ Դասավանդում է Կիտոյի Սան Ֆրանսիսկո համալսարանում։ Ուսումնասիրում է XX և XXI դարերի լատինամերիկյան պոեզիան, ինչպես նաև ժամանակակից գրաքննադատության տեսությունը։
Հրատարակել է «Ամոթներ» պատմվածքների ժողովածուն (2013թ․), և «Կենդանի» (2017թ․), Սեբաստիան Ուրլիի հետ համատեղ՝ «URUX Նամակագրություն» (2018թ․) և «Գուայակիլ» (2019թ․) բանաստեղծական ժողովածուները։
Առցանց «Sycorax» ամսագրի խմբագրակազմի անդամ է։
«Կենդանի» ժողովածուից (2017)
Նյութականություն
Երկար ժամանակ լիզել եմ
շան ձագին
Ոնց որ թե միայն այդպես են
նրա մկանները
օդին ընտելանում
ու նրանց ձևը
դադարում է կամայական լինելուց
Հարվածել եմ
Մեծերին
որ մոտենում էին նրան հոտոտելու
կամ գիրկը վերցնելու
Նոր բան չկա
Էս աշխարհում
ուրիշ ձագերի համար թող լինեն անունակները։
Չեմ ուզում քնել
քանզի մահը կարող է
իրեն ենթարկել
էն պահին երբ
աչքերս փակվեն
Այնքան ծննդկան
մայրեր
ուժասպառ գոյության
առջև բացվելուց
մեռնում են քանզի
նրանց բռնում է գիշերը
անգամ եթե երազում
ամեն ինչ թվում է
խաղաղ
կյանքն էլ
անվերջ
«URUX Նամակագրություն» ժողովածուից (2018)
21-ը դեկտեմբերի, 2017թ․
Սիրելիս․
Ստացել եմ քո անկանխատեսելի կապույտ
Փիթսբուրգի պատկերների տրցակը
Անձրևդ մինչև Կիտո է հասնում ու թրջում սարի հակառակ փեշը
Սարը չգիտի ինչ անի այդքան ջրի հետ
Չգիտի ուր գնա, որտեղից սկսի
Մենք բարեհոգի ենք կամուրջների վրա
Իսկ փողոցում՝ մեկը մյուսի ձեռքերը հազիվ տեսնող երկու վայրենիներ
Գուցե դա է պատճառը, որ այդքան սիրում ենք խաղաղ Փիթսբուրգը
Որտեղ ամեն ինչ անորոշ է
Առավոտներն էլ ստիպված չենք
Լինել լուռ ու գոց ծխնուց տարբեր մի բան
Շնչահեղձ եմ լինում քաղաքներում, Ur [1]
Քո առջև դժվար խնդիր եմ դնում
պետք է ինձ օգնես
խնդրում եմ բացատրես․
երբ մի կին քեզ հայտնում է պոետի մահը
դա հապճեպ շարժման կանխում է, թե՞ ոչ
Նույն դժվար խնդրի մյուս կողմը
Ինչո՞ւ է մարմինը երևակայում մեկ այլ մարմին, որ գոյություն չունի
Կա ծանոթ մի ճանապարահ որով և պետք է անցնեի
Բայց ինձ շեղում է գետի գեղեցկությունը,
ավերումը, հորձանքը
Մենք որպես կենդանիներ որտեղ ենք, ջրում թե՞ օդում
Ինձ ներսից ես գրում
Գրեթե կռահում եմ տանդ հայելիներում քնած պատկերները
Տեսանում եմ առաստաղից մերկ ոտքերիդ ընկնող կաթիլների հոսքըը
և զգում, թե մեզնով լցված համբերությունը ոնց է սովորում է ոչնչացնել քարը
Գրկում եմ քեզ այսօր
ու ընդունում եմ քո սիրած բոլոր բաները
Քո
Ux [2]։
[1] Ur – Արգենտինացի բանաստեղծ Սեբաստիան Ուրլի անվան կարճ տարբերակը։ Նրա հետ համատեղ բանաստեղծուհին հրատարակել է «URUX Նամակագրություն» բանաստեղծությունների ժողովածուն։
[2] Ux – Մարիա Աուկսիլիադորա Բալյադարեսի անվան կարճ տարբերակը։
«Գուայակիլ» ժողովածուից (2019)
Ջուր
Եթե բլուզս գրպան ունենար
այնպես կանեի որ մեջը գրած մի թուղթ գտնեիր
Մի երկտող, որով քեզ կհիշեցնեի որ ձեռքերս երկու ծանր գուրզ են
այնքան որ ինչին էլ կպնեն մեկ օրից ավելի չի ապրում
մահը՝ գույնը կապույտ, արագ վրա է հասնում
Ձեռքերս երկու ծանր գուրզ են ջրից ուռած
Թուլացած
Փղոսկր
Որ աչքերս քեզնից չեմ կտրում
որովհետև բիբերս քո մարմնի
ուրվագիծն են կրկնում
Որ մեռնում եմ վախից
շոգից
ծիտիկների դայլայլից, գորտերի կռկռոցից
Որ քո պատճառով եմ ջուրը նետվում
գիրկը կոկորդիլոսների
հետները պարում մինչև մութը ընկնի
ու չնկատեմ սողունների՝ այդքան հավանածս թաթերը
Որ օդը քաշ ու կշիռ ունի
Մինչդեռ կուրծքս այրող խենթությունը քաշ ունի բայց ոչ կշիռ
ու դրա համար էլ այդքան տարածված է
Որ ոչ ոք քեզանից լավ ինձ չի ճանաչում
որ կողմնացույցս փչացել է վերջին անձրևից
Որ Գուայակիլի անձրևը շատ է ասես երկու քաղաքի համար լինի
ու դրան ոչ սարք է դիմանում
ոչ էլ պատերի ներկը
միայն իմ սերն է դիմանում որ լաստանավ է
Որ միայնակ վերստեղծում եմ մազերդ
գույներդ
գիշերով հանած գուլպաներիդ ձևը
խոտի հոտը
փողոցից լսվող զսպված ճիչը
ջուրջուրջուրջուրջուրջուրջուրջուր
Քեզ կհիշեցնեի որ գաղտնիքը ֆոտոխցիկում ժապավենի վերջանալու մասին չասելն է
Քեզ ամեն օր մի անգամ կլուսանկարեի
լուսանկարները կնվիրեի արևին որ հանգիստ քնի իր դստրերի հետ
Քո ալբոմները կլցնեի
Քեզ արև կնվիրեի որ վերադարձնի մեզ լուսանկարները
Մեր անօտարելի վավերագրերը
ու նրան կխնդրեի որ միշտ բարյացակամ լինի
ու սպասի
Կգրեի որ լեզվիս վրա ընկնող կաթիլ ես
որ քայքայում ու բազմապատկում է լեզուս
գոյություն չունեցող ծառերի
ճյուղերով մեկ՝
կանաչ բազմություն
որ փեշերն են քշտում
քայլելու համար շոգի մայթով
«Ձին ու սիսեռը» ժողովածուից (չհրատարակված)
III
Իմ արտացոլանքը լճերով լի տարածքում որ հիմա մեզ է նայում
Ռոկե
Իմ Ռոկե
Ես ընթացքիդ կասեցումն եմ
Ես հաճելի խելացիությունն եմ որով ոսկորներին ես նայում
Ես գավաթի մեջ կաթիլի հոսքն եմ
Ես քո արցունքներն եմ
Երբ ռենտգեն-տեխնիկը չի գտնում քո բարակ երակը
Ռոկե
Ես հայհոյանքն եմ որ թքում եմ թաթդ տանջող մարդու դեմքին
Ուզում եմ նրան սպանել
վերջապես եկել եմ նրան սպանելու
Ես դրամա եմ
Ես քո երազն եմ Խաղաղ օվկիանոսի կենդանու մասին
Ես վրայիդ տիզն եմ՝ սատկած կապտավուն եղունգներիս արանքում
Ես այն ձայնն եմ որ երբեք չեմ լսում
Ես ալիքն եմ
Ռոկե
Ես ալիքն եմ
Ես տարածվում եմ քո անհոդաբաշխ խոսքում՝
Մի կենդանու որի մասին մյուս կենդանիներն են երազում։
Թարգմանությունը իսպաներենից՝ Ալիս Տեր-Ղևոնդյանի
