ՎԱՐԴԱՆ ՀԱԿՈԲՅԱՆ | Ջրի հիշողությունը

ՆԵՐԿԱՅՈՒԹՅԱՆ ՎԱՅԵԼՈՒՄ

Բառերը թռչուններ են:
Ինքն իրեն հասնելու մի հնարք ունի
թռչունը`
հաճախ լքել ինքն իրեն: Բաժանվել, որ
հանդիպումը կատարյալ լինի: Թեկուզ`
հինգ վայրկյան` իրեն կողքից նայել:
Հետո նա գտնում է
իր ճյուղը տիեզերքում,
հետո նա գտնում է
իր երգը տիեզերքում, հետո ծառը
թռչում-գնում է
իր ճամփան,
թռչունը մնում է դարձյալ մենակ: Եվ
թեւերը լայն բացելով, նա իրեն վերադարձնում է
քարին` պարզելու
ջրերի տարիքը, եւ
թեւերը լայն բացելով, նա իրեն վերադարձնում է
հովիտներին` պարզելու
լեռների տարիքը, եւ
թեւերը լայն բացելով, նա իրեն վերադարձնում է
անհայտությանը` պարզելու
լույսի տարիքը, եւ
թեւերը լայն բացելով, նա իրեն վերադարձնում է
անտառին, ուր
ստվերներն առանձնանում են լույսերի մեջ`
քանի դեռ անտառի ծառերից մեկը ես եմ:

Իմ միտքը, որ ինձանից առաջ է ընթանում,
աշխարհը դարձնում է անվախճան, եւ
թռչունը իջնում է
իմ ու քո միջեւ ձգված ճանապարհի վրա…

Ծառը ծամում է իր ստվերը: Եվ
լռելը
դառնում է օդի վատնում կամ, առնվազն` հույսի կորուստ:

Լույսի եզակի զգացողությունը եւ առավոտի
արթնացող սերը
աքաղաղներին աքլորացնում են` ծուղ-րու-ղո՜ւու…

Թռչունը կանգնեց իր ճյուղին: Թռչունը երգեց իր երգը: Թռչունը
գնաց իր ճամփան: Եվ աշխարհը
վայելումն էր նրա արդար, անչափելի ներկայության: Ուրիշ` ոչինչ:

Մթնալույս է, իրիկնածես: Մատաղի գառ է արեգակը լեռան վրա:

Ուժահատ էի լեռան ճամփին,
եկավ մի թռչուն, ինձ առավ
թեւերի վրա, հասցրեց գագաթ:
Ես նրան իմ ափից կուտ էի տվել`
հեռու-հեռավոր մի աստղի վրա:

Ես ինձ խառնեցի կավին`
քեզ ստեղծելու համար

Եվ ահա դու միշտ գալիս ես դեպի ինձ,
ափերիդ մեջ` մի թռչնաբույն, որին
չի լքում
հավքից մնացած վերջին փետուրը:

ԵՐԵՔ ԱՇԽԱՐՀ

Ապրելու համար ինձ առաջարկված է
երեք աշխարհ
մեկում դու ուրիշին ես պատկանում
մյուսում դու երբեք իմը չես լինում
երրորդում ես ու դու միասին ու անբաժան ենք
եւ ամենաանիրականը վերջինն է
որը ես համարում եմ ամենաիրականը
նրանով ապրում ու շրմփացնում եմ առաջին երկուսի դեմքին
համարելով որ նրանք սուտ են ու մտացածին

ԱՆՀԵԹԵԹ ՍԵՐ

Երեկո էր ուշ, երբ փոքրիկ քաղաքի բոլոր տղամարդիկ,
ասես՝ խոսքները մեկ արած, տներից հայհոյանքներով դուրս արեցին
իրենց կանանց։ Եվ փողոցները լցվեցին
մարդաթող կանանցով, որոնք բաժանվելուց հետո ավելի էին
գեղեցկացել։ Միայն ես էի, որին հաղթել էր կինը
եւ տնից քշել։ Ինձ համար վտարվածի կարգավիճակն այնպես լավ էր։ Բայց
պատուհանից գեշ խանդով նայող տղամարդկանցից մեկը, տեսնելով,
թե կանայք ինչպես են լուսնալույսի տակ շրջապատել ինձ, եւ ինչպես է նրանցից
ամեն մեկն ուզում մատի ծայրով դիպչել, թեկուզ շորիս՝ կարոտի չլսվող շշուկներով,
վերցնում է իր որսորդական հրացանը եւ միանգամից
պարպում ինձ վրա։ (Այդ պահին ես զգացի, որ պարկուճները
լցված էին առնվազն արջերի համար նախատեսված

գնդակներով)։ Կրակոցից սթափված եւ հանկարծակի փոշմանած տղամարդիկ
իրար հրմշտելով ու ոտաբոբիկ, որը՝ կիսավարտիք, որը՝ հենակներով,
թափվում են փողոց եւ յուրաքանչյուրն իր կնկանը
տանում է տուն։ Մենակ
իմ կինն էր, որ խռիվ մազերով փռվել էր դիակիս վրա՝
փողոցի ուղիղ
մեջտեղում, անասելի քաղցր ողբ էր ասում ու պատառոտում կուրծքը։

Անձրեւն ամբողջ գիշեր՝ կնկանս արցունքները խառնած
իմ արյան
կաթիլների հետ, ծով էր տանում, իսկ ինձ
թաղելու մասին ոչ ոք չէր մտածում, որովհետեւ ես իրականում չէի մեռել։

ՍՈՎՈՐԱԿԱՆ ԳՐՈՒԹՅՈՒՆ, ՈՐ ԻՐ ՎՐԱ
ՊԱՀՊԱՆԵԼ, ՄԵԶ Է ՀԱՍՑՐԵԼ ՄԻ ՔԱՐ

Սերը ինքնապաշտպանություն է,
մանավանդ, որ նա, ում սիրում ես,
կամաց-կամաց ձուլվում է քեզ`
դառնալով քո ինքնությունը:

Սերը գրոհ է,
մանավանդ, որ նա, ում սիրում ես,
պատրաստ է «մինչեւ արյան վերջին կաթիլը»
կռվել ու ընկնել անձնատուր լինելու ամուր դիրքերում:

Սերը պատերազմ է եւ խաղաղություն.
ինքը միշտ նույնն է,
փոխվում են ֆիգուրները:

Հ.Գ.
Ես «երջանկության» պահեր ունեցել եմ,
հետո ինչ`
թող չգիտակցված դժբախտության մեջ:

ՋՐԻ ՀԻՇՈՂՈՒԹՅՈՒՆԸ

Հիմա այնտեղ` ոսկեօղակ ջրերի մեջ,
ուր դու լողանում էիր` լուսնահամ մարմնիդ
թուխ բուրմունքները փռելով չորս կողմ,
բազմանում են գույն-գույն ձկներ`
ոսկեկողակ,
ոսկեշողակ,
խոսող ձկներ…
Նրանց լեզուն, ճիշտ է, անշուշտ, ես չգիտեմ,
բայց որ նրանք Երգ-երգոցից
սաղմոսներ են արտասանում աստվածաշունչ,
դրանում ես ամենեւին կասկած չունեմ:

ԵՐԲ ՆԱՅՈՒՄ ԵՆՔ ՄԻԱՍԻՆ

Քո գնալուց հետո հանկարծ նկատեցի, որ
աչքերդ մոռացել ես ինձ մոտ:

Ես քո աչքերով նայեցի դատարկ
ծաղկամանին եւ
իսկույն ծաղիկներ բարձրացան այնտեղ:

Ես քո աչքերով նայեցի անհավք
երկնքին եւ
միանգամից թռչուններով լցվեց կապույտը:

Ես քո աչքերով նայեցի անլույս
երկնակամարին եւ
միանգամից աստղերով լցվեց գիշերը:
Ամեն ինչ այնպես, ինչպես մեզ ծանոթ հեքիաթներում…

Այս ամենի մասին պատմեցի քեզ, դու
չզարմացար, պարզվում է, որ դու էլ
քեզ հետ տարել էիր իմ աչքերը:
– Տեսնո՞ւմ ես, որքան գեղեցկանում է աշխարհը,
երբ մենք նայում ենք` դու իմ, ես` քո աչքերով…

Անձրեւն ինձ շարունակեց
այնտեղից
ուր կիսատ էր մնացել խոսքս:

Հանդերը կանաչեցին միանգամից: Ու
կավարտեր անճրագ գիշերն ինձ, թե
լուսնի հետ ես նորից չվերադառնայի:

Մեր ժպիտները հանդիպեցին`
դու երեխա ունեցար: Ի դեպ,
Ռիլկեն մի օր ինձ ասել էր`
ինքդ եղիր այն պոետը, որ գալու է քեզանից հետո:

ԵԹԵ ՀԱՆԿԱՐԾ ՎԵՐԱԴԱՌՆԱ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹՅՈՒՆԸ

Ես ուզում եմ բանաստեղծությունը վերադառնա նրանց մոտ, ովքեր
վաղուց իրեն մերժել են, շարժի
մարդկանց հետաքրքրությունը, գոնե այնպես, ինչպես
ֆուտբոլի դաշտում ոտքեոտք գլորվող գնդակը, որի հետ
երկրպագուները գոռոցներով վերուվեր են ցատկում, դատարկ շշեր են նետում իրար դեմ,
երբ այն դարպասի մատույցներին է մոտենում…

Ես ուզում եմ բանաստեղծությունը վերադառնա նրանց մոտ, ովքեր
վաղուց իրեն մերժել են, շարժի
մարդկանց հետաքրքրությունը, գոնե այնպես, ինչպես այն տեղեկությունը, թե
կոշիկ են նետել Էրդողանի վրա, կամ N խանութը կանացի նոր ապրանք է ստացել`
ֆրանսիական օծանելիք, ասենք, ամերիկյան վերարկու, բազմապիսի միջադիրներ…

Ես ուզում եմ բանաստեղծությունը վերադառնա նրանց մոտ, ովքեր
վաղուց իրեն մերժել են, շարժի
մարդկանց հետաքրքրությունը, գոնե այնպես, ասես մթնեցված կինոդահլիճում
հանկարծ նկատել է Անոն, որ կողքի նստածը հարեւան Ասոյի կինն է` Զառուշոն,
ձեռքն իրենից 20 տարով փոքր մի տղայի ափի մեջ…

Ես ուզում եմ բանաստեղծությունը վերադառնա նրանց մոտ, ովքեր
վաղուց իրեն մերժել են, շարժի
մարդկանց հետաքրքրությունը գոնե այնպես, ինչպես բազմահարկի պատուհանից
երեւացող տեսարանը, ուր կանաչ գազոն հասած ինչ-որ ավանակ, օրը ցերեկով,
սեր ու «սոհբաթ» է անում իրենից խիստ բարձր մի ձիու հետ` զույգ ոտքերով մեջքը ելած…

Ես ուզում եմ բանաստեղծությունը վերադառնա նրանց մոտ, ովքեր
վաղուց իրեն մերժել են, շարժի
մարդկանց հետաքրքրությունը գոնե այնպես, ինչպես բամբասանքը, որ
հնչում է ամեն մեկի շուրթերից` ամեն մեկի դեմ, ամեն
վայրկյան. կամաց-կամաց, դանդաղորեն վերածվում եք իրարից անվերջ դժգոհող, չմահավան ժողովրդի:

Ես ուզում եմ բանաստեղծությունը վերադառնա նրանց մոտ, ովքեր
վաղուց մերժել են իրեն, շարժի
մարդկանց հետաքրքրությունը գոնե այնպես, ասես թե ծմակի արջ պար ածեին հրապարակում, կամ Քադաֆիի
խոշտանգված մարմինը ցուցադրեին թանգարանում,
ջրի գնով տեղական կարտոֆիլ ու բողկ հանեին ամենամյա տոնավաճառ…

Ես ուզում եմ բանաստեղծությունն այլեւս չվերա¬դառնա… Իսկ թե հանկարծ վերադառնա` կառափնարան
քշեք նրան… Ո՞ւմ է հարկավոր:

ՇՈՒՆԸ ԵՎ ՍԻՐՏՍ` ԳԻՇԵՐՎԱ ՄԵՋ

Ես շատ սպասելուց չէի հոգնում, պարզապես
երբ համոզվեցի, որ չես գալու, զայրացած
ճեղքեցի կուրծքս, սիրտս հանեցի ու թողեցի
ժամադրավայրում` մի
քարի վրա: Սրանից հետո, մտածեցի,
կապրեմ առանց
սրտի: Երբ
մութն ընկավ բոլոր անցորդները նկատեցին, որ
Սոսենու տակ մի անսովոր լույս է
վառվում:
Սկզբում այն շփոթեցին
ձեր շան աչքերի հետ, որոնք եւս
մթան մեջ լույս էին
ճառագայթում:
Շաբաթ անցավ: Փողոցի
շները մեկ-մեկ վրա տվին, որ
սիրտն ուտեն, ձեր շունը չթողեց,
վրա պրծավ ամեն մեկի վրա, իր
կենտահաչերով հասկացնել տվեց, որ
չմոտենան, իսկ ինքը պոչը ծալեց իր տակ,
նստեց ու սկսեց հսկել գիշեր-ցերեկ:
Հետո
մարդիկ տեսան, որ չէ,
խավարն ընկնելուն պես, կրկնվում է լույսը: Իսկ
դու սկսեցիր փնտրել ձեր շանը` քանի օր էր,
սոված, լակ ուտելու էլ չէր գալիս: Շանը
գտար: Եվ ինչ արիր-չարիր` շունը
չլքեց սիրտս, նա քեզ
հավատարիմ էր, իսկ դու… սրտի մեջ էիր,
ո՞նց թողներ շունը քեզ այնտեղ մենակ… Նա էլ հո
շուն է, մա՞րդ չէ:

Հ.Գ.
Երբ բանաստեղծություն եմ գրում` յուրաքանչյուր
բառս ստորագրություն է: Առավել եւս` երբ
քո մասին են տողերս պատմում:

***

Սիրելի Հովհաննեսին

Լինում է մի պահ,
որ խոսես, թե լռես`
նույն բանն ես ասում:

Ձյունի դասական,
տաք փաթիլները
իջնում են անգոհ`
դանդաղ ժամերի
սրընթացությամբ:

Մի երիտասարդ թուփ
փորձում է ժպտալ
վարդի կարմիրից, եւ
ձյունը միանգամից
դառնում է արնագույն:

Իսկ մահը սկսնակի
վարժանքներ է անում
հանճարների վրա:

Սառնամանիք հոգու,
բուք համաշխարհային`
մանկատան նմանվող
իմ փոքրիկ հայրենիքում:

Լույս է տեսել Վարդան Հակոբյանի բանաստեղծությունների նոր ժողովածուն` «Ջրի հիշողությունը» վերնագրով:
Ստեփանակերտ 2013թ, «Վաչագան Բարեպաշտ» հրատարակչություն, 239 էջ: