ԱՆԱ ԱՐԶՈՒՄԱՆՅԱՆ | Իմ անունը հիմա է

Պոեմ

(հատված)

Նյու Յորքում հասմիկներ չկան:
Մի վարսավիր կա, մի հոգեբան
և կոշիկի խանութ
քառասունիններորդի վրա:
Կա երկնքի մերկ փորը,
Նրա խալերը՝ դրոշակակիր:
Կան շենքեր՝ նավերով ու առագաստներով:
Լոգասենյակից թատրոններն եմ տեսնում
և ճոճվող
նավերն ու առագաստները
և ցուցափեղկերը
և պատուհանիկները
և պտտվող դռները,
որ ծփում են ջրի երեսին,
շարժվում են:

* * *
Ապակիներ կան, որ լույս են ճառագում
գոթական եկեղեցիների պես:
Այդ ճոճքը տեսնում եմ իմ լոգարանի միջից,
Տեսնում եմ թանգարանների, սրճարանների
թևաբախումը:
Ողջ Նյու Յորքը շարժման մեջ է ինձ հանգստացնելու
համար:
Դա քնքշանքի արտահայտություն չէ.
Դրանք տոպազից և բրոնզից կենդանիներ են,
որ դեռ օդում արդեն թուլացնում են իրենց մկանները:
Նրանց լեզուները խելահեղ, ցանկացած հապաղում անհետացնելով,
առաջ են անցնում:

* * *
Նյու Յորքում հասմիկներ չկան:
Հրացանի նշանակետով ինձ չափեց:
Դրա մասին էի մտածում, երբ որոշեցի չվերադառնալ:
Մտածեցի՝ այդպես կասեի:
Կասեի, որ հրացանով նշան բռնեց ու ինձ չափեց:
Կասեի, որ ներսից հրացանն այդքան էլ սառը չէր,
որ այն ոտքերից մեկին հենեց ու հրեց,
Կասեի, որ լաց եղա:
Եվ շենքերը՝ նավերով ու առագաստներով,
ճոճվում են:
Հրացանը ճկվող նյութից է,
չի կրակում:
Նա հրացանի նշանակետով ինձ չափեց,
մինչ ես խմում էի առագաստները իր նավերի:
Ցո’ւյց տուր ինձ այն, ինչ ամենաշատն է ինձ վախեցնում,-
խնդրում է նա:
Նրան ցույց տալու համար այն,ինչ ամենաշատն է վախեցնում,
անհետանում է այն ամենը, ինչ դանդաղում է
ներսումս,
չվերադառնալը՝
հագեցնող մի բան,
հրացանի նշանակետում մեռնելու պես մի բան:

* * *
Սա ապրելու քաղաք չէ,-
պատմում է ինձ հրեական թաղամասի
թասակների խանութի վաճառողուհին:-
Այս քաղաքը անէանալու համար է:
Կարմրավուն քար,
վարդագույն գրանիտ,
նեղ ու երկարավուն կղզի,
շուրջբոլորը գետեր,
սփռոցները՝ վանդակավոր,
կարմիր ու սպիտակ,
բուդդայական տաճարները
և սինագոգները
և եկեղեցիները
շարժվում են:
Շարժումն ավելի ու ավելի է արագանում.
այն հիմա արդեն
տենդագին է:

Ես գովազդային լուսապաստառներն եմ:
Լուսապաստառները
վաղ առավոտյան
էկրաններին
ինձ են ցուցադրում քեզ
կիսամերկ:
Դու խնդրում ես՝
շրջվեմ մյուս կողմ:
Ես՝ պաստառներին,
նրբանցքներում,
բանվորական թաղամասերում
շուռ եմ գալիս,
հագուստս վեր եմ հանում:
Լույսերով ողողված մեծ ճանապարհը,
ջազ-սեշըններ
բառկասների վրա,
արհեստական լողափերին,
դատարկ լողավազաններում:
Ուղղահայաց թավ մի գիծ,
ինչպես պատահում է, երբ տեսախցիկը
փախչում-հեռանում է իր հերոսից՝
իր իսկ շարժմանը տրվելով:

Նյու Յորքում չկան հասմիկներ:
Ճերմակը ճերմակի վրա հնարավոր չէ նկարահանել.
վազորդների, երաժիշտների, չմշկորդների
մի հավաքածու
կենտրոնական զբոսայգում
պարտադրում է
մի բազմագույն աչքի նման,
թափ է տալիս,
պոկում-տանում է հազարամյակներ:
Քաղաքակրթությունների մի տրոփյուն՝
անսահմանորեն
ձգված:
Ես անկողնում եմ, որը շարժվում է
պաստառներին՝
էկրանի ներսում
շուռ եկած դիրքով
ցույց տալով քեզ:
Պատկերը փոխում է ուժգնությունը:
Թատրոնի կամ կրկեսի ատրակցիոնները,
Մոնղոլիայի տափաստանները,
թեյի սեղանիկ Սանկտ-Պետերբուրգում,
մուժիկը, hնդկուհին:
Մի հայացք, որ ոտքերիս վրա
սևեռված չէ,
ջրի մեջ է աղմուկը՝
երաշտության ձայների,
նավերի, առագաստների,
ինչպես մի լուսանկար՝ արված
անմիջականորեն
իրերի ներսից:
Ատամնաձև մի գիծ
Պսպղուն է դարձնում պատկերը.
Դարձնել շարժումն ավելի ուժգին,
ընկնել:
Հիմա, երբ շրջվում եմ,
պտտում եմ վիզս,
լրտեսում եմ էկրանը,
քեզ եմ տեսնում, երբ դիպչում ես
գլխիկիդ
կաթնաբույր:
Մի խեղդվածի ես փնտրում սև ջրերում,
տեսնում ես՝ ինչպես են երանգները մարում,
ինչպես եմ սուզվում դեպի անհուն խորությունը՝
ջրապտույտի վերածվելով:
Կարմրավուն շիկացած արտացոլքը:
Ֆիլմի մեջ ես,-
ասում էին ինձ,
և ես մտածում էի՝
դեռ կարո՞ղ եմ, արդյոք, խոսել իմ մասին:
Կինոն աշխարհը դարձնում է
մի պատմվածք.
Ես՝
պաստառների մի հավաքածու,
պատկերների,
որ տարածվում են, բազմանում են
առանց կորստի
ու դիմադրության,
ճողփում են,
ճոճվում են
ջրում:

* * *
Ծխախոտի խանութում
հաճախորդները ծխում են
հաստափոր սիգարներ:
Մի մայթաչափ հոսք անցորդների,
որ սուրճ են խմում
թղթե բաժակներից,
որ նման են այն պլաստիկ նյութին,
որով ծածկում են մեռյալներին:
Դու ֆիլմի մեջ ես:
Այդ ֆիլմում,
հունգարական մի ռեստորանում,
Պալյա Բեան է երգում:
Քաղաքը մեջս իրար է գալիս,
ինձ ցնցում է, և ես նրան տեղն եմ գամում:
Դեռ կարո՞ղ եմ, արդյոք, խոսել իմ մասին,
Ցնցում եմ ուսերս,
վեր եմ կենում հունգարական
պարելու,
բրետելներս իջեցնում եմ,
ձեռքերս դնում
ուսերիս վրա:
Ինչ-որ մեկը ափսեները գետնով է տալիս,
կոշիկները հանում,
դեպի ոտքերս է խոնարհվում,
արյունում է:
Մատներով շոյում եմ
նրա շուրթերը:
Մենք ընկնում ենք:

* * *
Նյու Յորքում չկան հասմիկներ:
Օխրայագույն պատեր՝
կապույտ ու կանաչ բծերով,
անանուն բլոկներ՝ որպես տներ,
որ խորանում են
հայացքիդ մեջ:
Քո աչքերից
ինձ մնում է բույրը,
որից կուրանում են
հինգերորդ պողոտայի[1] կառքերի ձիերը:
Ձիերն էլ մերկ ձիավարներ են,
Որ հիշում են
մի կույր երազ հեծնելը:
Բերանիս մեջ մնում է
թանաքի համը:
Մնում է Մարիամ Աստվածածինը,
որին փոխարինել է գեներատորը՝
ծիսական մի հավատք՝
բենզակայաններում,
ցուցապաստառների վրա,
թանգարանների ներսում,
որտեղ նկարներ են կախում,
որտեղ արևմուտքի միջին նահանգների խորքերի
եղջերուների երամակները
լուսաբացն են տեսնում:

* * *
Փողոցներով քայլողների աչքերում
երամակները քշում են դեպի
ամենամոտ
կայարանը;
Կարելի է կռահել, թե ինչպես է
հոտը կտրում անցնում չլուսավորված բարձունքը՝
իրեն բզկտելով
այդ անկառավարելի հրմշտոցի մեջ:
Մի խենթության շրջապտույտ.
բեմը, որտեղ դերասանը
հույզեր չունի, սոսկ դերակատար է:
Ցուցափեղկեր, անձեռոցիկներ, բաժակներ, սրճամաններ:
Ժողովրդական ֆանտազիաների
հին տերեր:
Ես նույնպես այստեղ եմ, երևակայության պտուղ.
մի կին՝ դիտված առջևից երևացող ցայլքով,
անկողին է մտնում
մի ներքին տարածքում՝
դեպի ներս ու
դուրս
ծփացող վարագույրներով:
Երևում է սեռը,
բայց ոչ գլուխը,
ոչ էլ աջ ձեռքն
ու ոտքերը:
Մի կույս Մարիամ՝
կիրակնօրյա օրհներգերում
փառաբանված,
տոնավաճառի մի կիրակի՝
Բուենոս Այրեսի իմ թաղի
տոնավաճառների նման:
Եվ սեղանիկներին
հնդիկների, պակիստանցիների, մեքսիկացիների
Սուրբ Մարիամը՝
մի գեներատոր, մի էլեկտրականություն
իրերի ներսում:

 Իսպաներենից թարգմանությունը` Ալիս Տեր-Ղևոնդյանի

Երևան, «Անտարես», 2013թ