Ռևազ Ինանիշվիլի | Մայրը

Ռևազ Ինանիշվիլի (1926-1991)
Վրացի արձակագիր, կինոսցենարիստ, ժողովածուների հեղինակ, «Դիլա» (Առավոտ) հանդեսի խմբագիր, Վրաստանի գրողների միության անդամ:Մոր մասին յուրահատուկ ի՞նչ կարող եմ ասել, բայց իմ պատմությունը միևնույնն է կպատմեմ:

Անցյալ տարի ուշ աշնանը՝ նոյեմբերին գնացի իմ գյուղ: Խեղճ մայրս դիմավորեց ինձ՝ թառամած մատներով ու բարակած դաստակներով: Միևնույնն է ժպտում էր և ասում,- որդի՛ս, երբեմն պառկած եմ, երբեմն էլ այսպես՝ հազիվ քայլում եմ:
Մի օր ու գիշեր մնացի այնտեղ, իբր զբաղված էի բակն ու պատերը կարգի բերելով, բայց իրականում ինչ որ մեղքի զգացում տանջում էր ինձ: Հաջորդ օրը՝ երեկոյան, երբ արդեն մթնշաղ էր, տանից դուրս եկա:
Մեր տնից մինչև երկաթգծի կայարան 4 կիլոմետր է, ճանապարհն անընդհատ զառիվայր է: Մայրս վառեց հնաոճ լապտերը, տվեց ինձ և ասաց, – երբ կայարան հասնես, հերթապահի մոտ կթողնես, հետո ինչ որ մեկին կասեմ՝ տուն կբարձրացնեն: Սկսեցի ծիծաղել, – ինչի՞ համար է լապտերը մայրի՛կ, քառասուն տարի է այս ճանապարհով եմ գնում-գալիս, քար առ քար գիտեմ ամեն ինչ: – Ո՛չ, որդի՛ս, հիմա ամեն ինչ փոխվել է, մի տեղ նորոգում են, մյուս տեղում չգիտես ինչ են անում, համ էլ ճանապարհն ամբողջովին սայթաքուն է, ոտքդ սահում է: Երկար խնդրում էր, բայց չվերցրեցի լապտերը: Նույնիսկ երկար ուղեկցեց ինձ` մինչև մեծ զառիվայրը կսկսվեր: Ուղեկցում էր թանձր մթության մեջ, լուսավորում ճանապարհը և հետն էլ մայրաբար խրատում: Մեծ զառիվայրի մոտ կանգնեց, թեթև բարձրացրեց լապտերը և մեկ անգամ էլ խնդրեց ինձ, – վերցրո՛ւ, որդի՛ս: Ժպտալով համբուրեցի և ասացի, – դե հիմա գնա: Շրջվեց, կարծես հետ էր վերադառնում, բայց հետ նայեցի՝ դեռ կանգնած էր, լապտերը մի ձեռքով բարձրացրել էր, իսկ մյուսով՝ պահում էր, որ չընկնի: – Գնա՛, գնա՛, – ասացի նորից: Նա շրջվեց ու գնաց: Ես սկսեցի իջնել զառիվայրը: Ուսապարկով եմ, համարյա վազում եմ, հետ եմ նայում և ինչքան նայում եմ, այն մթության մեջ լապտերի լույսը դեռ նույն տեղում է: Երևի ինձ թվում է, – կանգնում եմ, և նայում, իսկ լույսը միևնույնն է չի շարժվում:
– Մայրի՜կ, մայրի՜կ:
Ոչ մի՛ արձագանք: Քամին դեմքիս է խփում, ձայնս այնտեղ չի հասնում:
Այդպես հասա կայարան, բարձրացա գնացք, իսկ այն լույսը միայն նվաղում էր և չէր շարժվում: Նայում էի նրան վագոնի պատուհանից և սրտնեղում մայրերի համառության վրա:
Այդ էր ու ա՜յդ, դրանից հետո այլևս ողջ չտեսա իմ մորը: Դեկտեմբերի տասնվեցին, գիշերը տասնմեկին` առանց տանջվելու հոգին ավետեց և այդ լապտերի լույսը հավիտյան սրտիս դարդ մնաց:
Ինչո՞ւ այդքան երկար նա կանգնած էր այնտեղ՝ վերևում մթության և սառնության մեջ: Արդյո՞ք նա մտածում էր, որ հիրավի լապտերի միջոցով գոնե մի փոքր լուսավորում էր իմ ճանապարհը: Միթե՞ կարծում էր, եթե ինձ, ինչ որ վատ բան պատահեր, ներքևից ձայնն անպայման կասներ իրեն: Թե՞ ընդհանրապես վատացել էր, կռացել, էլ չէր կարողացել կանգնել և այդպես հենված մնացել էր լապտերին: Կամ ավելի վատը՝ մի՞թե նա ընդմիշտ հրաժեշտ էր տալիս ինձ՝ այդ լապտերի լույսով:
Մոմ եմ վառում, ծնկի եմ գալիս, բայց չեմ կարող թեթևացնել իմ դարդը…:

Թարգմանությունը վրացերենից՝ Գելա Գելաշվիլիի
Խմբագիր՝ Ջեննի Թամարյան