«Գրական թերթ» 13 օգոստոսի 1965 թ.
1945 թվականի օգոստոսին կատարվեց մարդկային պատմության մեծագույն ողբերգություններից մեկը։ Ողբերգությունները կատարվում են ու ավարտվում։ Այս մեկը չավարտվեց։ Սկսվելով քսան տարի առաջ, այն շարունակվում է մինչև օրս, սարսափելի տառապանքներ պատճառելով մարդկանց և տանելով նորանոր զոհեր։
Քսան տարի առաջ ամերիկյան ատոմային ռումբեր ընկան Ճապոնիայի Հիրոսիմա և Նագասակի քաղաքների վրա։ Մարդկային հանճարով կիսված ատոմը մարդկային մեծագույն ողբերգության պատճառ դարձավ։ Ատոմի ահավոր ջերմության մեջ մարդկային հազարավոր կյանքեր փոշիացան, և Հիրոսիման ու Նագասակին, իբրև հավերժ մխացող վերքեր մնացին հողագնդի կրծքին։
Հիրոսիմայի ու Նագասակիի ողբերգությունը ցնցեց աշխարհը։ Աշխարհի բանաստեղծները ցասման շիկացած խոսքեր գրեցին, անարգանքի սյունին գամելով այդ ողբերգության հեղինակներին։ Այդ շիկացած խոսքերի մեջ առանձնապես բարձր են հնչում ճապոնացի բանաստեղծների երգերը։ Հարազատ ժողովրդի ցավը, տառապանքն ու կսկիծն են խտացրել նրանք այդ երգերի մեջ, որ այսօր մարդկության ականջին հնչում են որպես զգոնության կոչ։
Հիրոսիմայի ողբերգությունը չպիտի կրկնվի, – այս են ասում աշխարհին ճապոնացի բանաստեղծները։
Տպագրում ենք երեք բանաստեղծություն Վահագն Դավթյանի թարգմանությամբ։
Տամիկի Հարա (1905-1951)
«Ջուր տվեք…»
Ջու՜ր տվեք, օ, ջու՜ր,
Ծարավս մարեք…
Ախ, երանի թե մեռնեի շուտով։
Օգնության հասեք, օգնության հասեք,
Ջու՜ր տվեք,
Օ, ջու՜ր…
Որտե՞ղ կա արդյոք կենդանի մի մարդ։
Երկինքն է փլչում
Ու չեն երևում փողոցներն արդեն։
Գետն է խոխոջում,
Եվ հարձակման է անցնում գիշերը։
Եվ հարձակման է անցնում գիշերը։
Իմ կույր աչքերում – կրակ է ու բոց,
Իմ չոր շուրթերին – կրակ է ու բոց։
Ջու՜ր տվեք, օ, ջու՜ր,
Ջու՜ր տվեք, օ, ջու՜ր։
Այդ հառաչանքն է լսվում մարդկային,
Եվ մարմինների ամբոխն ածխացած,
Որ վազում է խենթ, չորեքթաթ սողում,
Աղաղակում է հրդեհի ծովում
Ջու՜ր տվեք, օ, ջու՜ր,
Ջու՜ր տվեք, օ, ջու՜ր…։
Էյսակու Յոնեդա (1908-2002)
«Նոր Օֆելյաները»
Կապուտակ գետի հոսանքը նույնն է,
Հոսում է ինչպես
Հնում է հոսել։
Միայն փոխվել է երանգը գետի,
Նրա կապույտը շա՜տ է պակասել։
Քառասունհինգ
Սև թվականից
Օֆելյաները՝ ջահել, հիասքանչ,
Օֆելյաները՝ վշտից խենթացած,
Քնել են նրա ոսկե հատակին,
Որպես կախարդված գեղեցկուհիներ,
Ուրեմն, մարդիկ, ծաղիկներ նետեք ջրի մեջ գետի,
Չէ՞ որ այն տարվա օգոստոս ամսին,
Այսպիսի մի օր,
Օֆելյաներն այն անթիվ, անհամար,
Ցնորված վշտից ու տառապանքից,
Ծաղիկներ էին
Ջրի մեջ նետում։
Նետում էին զով այս ջրերի մեջ
Շիկացած վարդեր – մարմիններն իրենց։
Տակակո Ասիդա (1907-1979)
Ամենայն անգամ, երբ հեռու հեռվում
Հրանոթների որոտն է թնդում,
Դողու՜մ են, դողու՜մ ու թափվում են վար
Ծաղկուն ու քնքուշ միմոզաների
Թերթերը կարմիր, թերթերը նրբին…
