Երբ քսան տարեկան էի, ծաղիկների առաքիչ էի աշխատում։ Շաբաթը երեք օր Շեվրոլե մակնիշի շագանակագույն ֆուրգոնով, որի երկու կողքերին «Անմոռուկ» բառն էր գրված, երթևեկում էի Արևմտյան Իլինոյս նահանգի երկգոտի, ամայի ճանապարհներով։
Այդ աշխատանքում մենակություն կար, որն ինձ դուր էր գալիս։ Հենց որ ֆուրգոնը բարձված էր լինում, և ես հեռանում էի ծաղկի խանութից, ոչ ոք չէր կարող կարգադրել, թե ինչ պետք է անեմ։ Երբեմն՝ զբաղված օրերին, երեք-չորս ժամով կամ գուցե ավելի երկար ժամանակով էի գնում։ Ինձ ընկերակցում էին ռադիոն ու լիտրերով զովացուցիչ ըմպելիքը, և ես տարվում էի իմ մտքերով։
Ծաղիկներ էի առաքում քաղաքի բոլոր օֆիսներ՝ նրանց ամեն տեսակ հանդիսությունների համար․ ամեն շաբաթ ինչ-որ մեկն արհեստական առիթ էր ստեղծում՝ ինչ-որ շինծու տոն նշելով, ինչպես օրինակ «Ամենաքաղցր օրը» (լո՞ւրջ, մեզ իսկապե՞ս պետք է Ամենաքաղցր օրը, երբ մենք ունենք Սուրբ Վալենտինի օրը)։
Հետո կային շաբաթ առավոտները եկեղեցիներում, որտեղ պսակադրություններ էին նշանակվում․ իսկ շաբաթ կեսօրին հաջորդ օրվա արարողությունների համար էի առաքում անում։
Ծաղիկներ էի առաքում նաև մեր փոքրիկ քաղաքի խախուտ բունգալոներ, կենտրոնական հրապարակի աղյուսե բազմաբնակարան շենքեր և քաղաքից մի քանի մղոն այն կողմ գտնվող միայնակ տներ։ Ձմռանը, երբ շուտ է մթնում և ձյունե ուրվականները կուտակվում են քաղաքամերձ մայրուղիներին, միշտ մի փոքր սարսափելի է։ Մանրախճով ծածկված ճանապարհով երթևեկելով՝ ինչ-որ ֆերմա հասնելիս պետք է զրոյից ցածր, ցրտաշունչ սառնամանիքին դուրս գայի ավտոմեքենայից և մութ տուն բարձրանայի։ Երբեմն դուռը թակելուց հետո կատաղության վիրուսի բացահայտ ախտանիշով շունը սկսում էր հաչալ։ Մեկ-երկու րոպե սպասում էի՝ հույս ունենալով, որ տանը ոչ ոք չկար՝ բացի Կուջոյից[1], այդ դեպքում ես կարող էի ուղղակի հեռանալ։ Բայց լույսն անխուսափելիորեն վառվում էր։ Ծանր ոտնաձայներ էի լսում․ մի քանի խախուտ սողնակներ մեկը մյուսի հետևից հետ էին քաշվում, և դուռը կիսաբացվում էր։ Այնտեղից մի գունատ դեմք էր դուրս նայում։
-Այո՞։
-Ծաղիկների առաքում։
Նման պահերին այդպիսի ցուրտ ու խուլ տեղում երես առ երես կանգնած լինելով տվերում թաքնված ինչ-որ անծանոթի հետ՝ սարսռում էի՝ ինքս ինձ հարցնելով, թե արդյոք ինչ-որ մեկը նորից կտեսնե՞ր ինձ կամ կլսե՞ր իմ մասին։
Սակայն սգո սրահներ առաքումներն, անկասկած, ամենատարօրինակն էին ինձ համար։ Աշխատանքս ծաղիկները դագաղի շուրջ դնելն էր։ Հայացքս թեքելով՝ պպզում էի և ծաղկեպսակներն ու բույսերն արագ-արագ դասավորում էի մարմնի շուրջը՝ առանց անգամ մի հայացք գցելու դրա վրա։ Չէի նայում, երբ նույնիսկ երբեմն ստիպված էի լինում ծաղիկներ տեղադրել դագաղի ներքևի փակ հատվածի վրա։
Ննջեցյալի հետ այնտեղ մենակ լինելը տարօրինակ էր։ Ես՝ ծնողներիս հետ ապրող, քոլեջում անգլիական գրականության բաժնում սովորող ուսանողս, ծաղիկներ էի դասավորում հանգուցյալների անկենդան մարմինների վրա։ Նրանք կենդանի ժամանակ չէին ճանաչել ինձ, և ինձ թվում էր, որ ինչ-որ առումով խախտում էի նրանց հանգստությունը։
Հենց այդպիսի մի օր Պետերսոն թաղման բյուրոյում հանդիպեցի Քեթրին Քորինգթոնին։ Նա մահացած էր, բայց միևնույն ժամանակ երբևէ ճանաչածս բոլոր մարդկանցից ավելի կենդանի։
Հունիսյան առավոտ էր, երբ արևի ցոլքերը կաղնու տերևների միջից պայծառ շողշողում էին թաղման բյուրոյի վերևում՝ շամպայնագույն փայլ սփռելով։ Ֆուրգոնը լեփ-լեցուն էր և ուժեղ բուրում էր մուգ կարմիր զառ-մանուշակներով, սպիտակ շուշաններով, սալորագույն քաջվարդերով և գունատ խոլորձներով։ Որոշ ծաղիկների ժապավենների վրա գրված էր․
«ՊԵՏԵՐՍՈՆ ԹԱՂՄԱՆ ԲՅՈՒՐՈ, ՔՈՐԻՆԳԹՈՆԻ ՀՈԳԵՀԱՆԳԻՍՏ»։
Պետերսոնների ընտանիքը հարյուր տարուց ավելի էր, ինչ ղեկավարում էր թաղման բյուրոն, որը վիկտորյանական դարաշրջանի մի կառույց էր՝ կառուցված քաղաքային բլրի վրա, որն իջնում է դեպի Ռոք գետը[2]։ Եռահարկ տունը գմբեթածածկ էր, իսկ կարմիր աղյուսից ոլոր-մոլոր արահետը տանում էր դեպի ճակատամուտք։ Ամառային տաք զեփյուռն օրորում էր խորդենիներով լի կախ ընկած զամբյուղները։ Ճակատամասում կապարե ապակուց հաստ և մեծ պատուհաններ կային, որոնք ներսի կողմից ծածկված էին նրբագեղ, ժանյակավոր վարագույրներով։
Ֆուրգոնը տան հետնամասում կայանեցի։ Հին առանձնատունը հետնամուտք ուներ, որն առաքումների համար էր նախատեսված։ Ինձ թվում էր, թե այդտեղ էին բերում մարմինները, որպեսզի նախապատրաստեին հոգեհանգստին, բայց համոզված չէի։ Օդում հականեխիչի հոտ էր զգացվում, որի աղբյուրը, ինչպես ես կարծեցի, մաքրող միջոցներն ու զմռսման նյութերն էին։
Հսկայական ծաղկեպսակ բռնած՝ ուղևորվեցի դեպի հետնամուտք։ Դուռը կիսաբաց էր, դրա համար ոտքով հրեցի այն, որպեսզի ավելի լայն բացվեր։ Մի պահ սպասեցի, որպեսզի աչքերս սովոր էին արևի պայծառ լույսին։ Մի փոքր անց ձայն տվեցի, բայց ոչ ոք չպատասխանեց, և ես խիզախեցի հետնամասի մութ միջանցք մտնել։ Տան մեջ ինչ-որ տեղ տկտկում էր ժամացույցը։ Շուրջը ոչ ոք չկար, բայց հոգեհանգստից մի քանի ժամ առաջ հենց այդպես էլ լինում էր։ Պատկերացրի, որ թաղման բյուրոյի բոլոր աշխատակիցները վերևի հարկում էին՝ իրենց աշխատասենյակներում, փութկոտությամբ զբաղվում էին վերջին պատրաստություններով։
Առջևումս մի սրահ բացվեց, որը երկար և ուղղանկյուն էր, և այնտեղ պղնձե լուսամփոփներ ու թավշե բազմոցներ կային։ Պատերին մամուռի գույնի, ուռուցիկ ոլորանախշերով պաստառներ էին։ Հին, ճաքճքած շրջանականերով նկարներ էին կախված՝ գետերի, տափաստանների և մարգագետինների։ Բուխարու վերևում դրանցից ամենակարևորն էր կախված՝ Ուիլյամ Պետերսոնի՝ առաջին սեփականատիրոջ դիմանկարը։ Մռայլ տեսք ուներ․ փողկապը ձիգ կապված էր ծնոտի ներքևում։ Ենթադրեցի, որ սենյակը ճիշտ նույն տեսքն ուներ, ինչ այն ժամանակ, երբ կառավարում էր ծերուկ Ուիլյամը։ Քանի որ մենակ էի այդ սենյակում, մի փոքր վախեցա։ Այնտեղ միայն ես էի և դագաղի մեջ պառկած մարմինը։ Դագաղը բաց էր։ Ծերուկ Ուիլյամը հետևում էր ինձ․ այդ ամենը «Սքուբի Դու» մուլտֆիլմից մի տեսարան էր հիշեցնում, երբ նկարի վրա միայն աչքերն էին շարժվում։ Ծաղկեպսակը դագաղի ներքևի մասում դրեցի։
Բայց աչքս ինչ-որ վայրկենական փայլատակում որսաց։ Չգիտեմ, թե ինչու այդ օրը դագաղի վերնամասին նայեցի։ Հավանաբար պատճառը երկար շեկ մազերի փայլն էր։
Կանգնել ու նայում էի։ Աստվա՛ծ իմ։ Երիտասարդ էր․ մոտավորապես իմ տարիքի կամ գուցե մի փոքր ավելի մեծ աղջիկ էր։ Հագին բաց մանուշակագույն սվիտեր էր, որն այնքան փափուկ էր թվում, իսկ վզին՝ մարգարտե բարակ ժանյակ։ Դեմքը մի փոքր ուռած էր, ինչպես որ լինում է հանգուցյալների մոտ, բայց հարթ էր։ Հորիզոնական սպին հատում էր նրա ճակատի աջ հատվածը և իջնում մինչև հարդարված ունքի ծայրը։ Այդ սպին խախտում էր նրա կատարյալ դեմքի համաչափությունը։ Բայց տարօրինակ կերպով դա ավելի գրավիչ և առեղծվածային էր դարձնում նրան։
Աղջկա կոպերի ծայրերն ընդգծված էին սևով, շրթունքներին բաց վարդագույն փայլ էր քսված, ձեռքերը կրծքին խաչված էին։ Երևում էր նրա սիսեռանախշ կիսաշրջազգեստի վերևի մասը։ Նա այնպիսի տեսք ուներ, ասես հիսունականներին էր ապրել։ Կանգնել էի և աչքս չէի կարողանում կտրել նրանից։ Որքան երկար էի նայում, այնքան ավելի շատ էի ուզում դիպչել այդ փափուկ սվիտերին, մատներիս ծայրերով սահել նրա ձեռքերի կամ դեմքի վրայով։ Հետ նայեցի։
Չարեցի կամ ավելի շուտ չկարողացա անել դա։
Ներքև՝ նրա դեմքին նայեցի։ Հասկացա, որ անհնարին մի բան էի ուզում․ ուզում էի, որ նրա աչքերը բացվեին։ Ուզում էի, որ խոսեր։ Երազում էի դա։ Իսկապես երազում էի։ Ուղղակի մի բա՛ն ասա, ցանկացած բան։
Մի ամբողջ հավերժություն կամ ընդամենը մեկ րոպե անցավ, հետո թափահարեցի գլուխս, որպեսզի սթափվեի։ Այնուհետև արևային պայծառ լույսին դուրս եկա՝ մնացած ծաղիկները բերելու։ Վերջին նախապրաստություններն անելուց հետո աչքս ընկավ ծաղիկներից մեկի վրա ամրացված ցավակցական խոսքերով բացիկին․ Քեթրին Քորինգթոն։
Վերջին անգամ ոտքից գլուխ նայեցի նրան, այտերս փքվեցին, և աղմուկով արտաշնչեցի։ Եվ արեցի դա։ Մատներիս ծայրերով արագ դիպա նրա աջ ձեռքին, որն այնպես փափուկ ու խավոտ էր, ինչպես որ ես էի պատկերացրել։
Շուռ եկա և հեռացա։
Հաջորդող ամբողջ շաբաթ նրա մասին էի մտածում։ Անընդհատ։ Ուզում էի իմանալ, թե ինչպես էր մահացել։ Երբեմն քաղաքամերձ ամայի փողոցներով երթևեկելիս հակառակ ուղղությամբ շարժվող պատահական մեքենաներին վազանցելով՝ մեր՝ իմ և Քեթրինի համատեղ կյանքն էի պատկերացնում։ Հաստատ գիտեի, թե ինչպես էինք սիրահարվելու միմյանց։ Գիտեի, թե ինչպես էր մեր համատեղ կյանքն ընթանալու, ինչպես էինք մեր ամուսնության տարելիցն ամեն տարի նշելու՝ մինչև ուշ գիշեր մեր սիրելի գրքերից հատվածներ ընթերցելով։ Հարազատ հոգիներ էինք։ Ողջ էությամբս զգում էի դա։
Տարօրինա՞կ է հնչում։ Հնարավոր է։ Զուտ ճշմարտություն է։ Երբևիցե չե՞ք հանդիպել մի անծանոթի, որի հանդեպ անբացատրելի հրապուրանք եք զգացել։ Միգուցե ճանաչե՞լ եք (կամ պետք է ճանաչեիք) միմյանց, կամ գուցե շատ վաղուց երազե՞լ եք այդ մարդու մասին։ Հավանաբար ուրիշ իրականությունում, այլընտրանքային աշխարհում, եթե հավատում եք նման բաների, այդպես էլ եղել է։ Բայց այս իրականությունում, այս աշխարհում ինչ-որ մի բան բաժանել էր ձեզ։ Միգուցե դա այնքան հեշտ էր, որքան տուն գնալիս մի ճանապարհը մյուսի փոխարեն ընտրելը, նախապատվությունն այդ ուղուն տալը, այլ ոչ թե մեկ ուրիշ, և վայրկենական ընդունված աննշան որոշումների պատճառով այդպես էլ ճակատագրիդ չհանդիպելը։ Ինձ և Քեթրինի հետ է՞լ էր այդպես պատահել։
Գիշերները սկսեցի երազում տեսնել մեզ։ Նստած էինք բացօթյա սրճարանում՝ երկաթակուռ սեղանի շուրջ։ Հեռվում հնչեց տաճարի զանգի ձայնը։ Սուրճ էինք խմում, և նա ժպտաց` մերկացնելով դիմացի մի փոքր կոտրված ատամը։ Բռնել էինք միմյանց ձեռքերը, և ես մատներս նրա ափի տակ մտցրի՝ շոշափելով դրա վրայի գծերը՝ ասես փորձելով կանխագուշակել նրա ապագան։ Նրա բերանը բացվեց։ Ասես ուզում էր ինչ-որ բան ասել։
Խնդրում եմ, ասա՛։ Թո՛ւյլ տուր լսել ձայնդ։
Բայց ես միշտ արթնանում էի, մինչև որ կհասցներ գոնե մի բառ ասել։
Մեկ ուրիշ երազում նա մթության միջից հայտնվեց՝ առանց գեթ մեկ պատուհանի կամ լույսի որևէ աղբյուրի մեծ սենյակից կամ ավելի շուտ պահեստից։ Նա դանդաղ առաջ եկավ, կտրուկ լույսի բծի մեջ կանգնեց, և ալիքաձև, շեկ վարսերը թափվեցին նրա ուսերին։ Նա թեթև ու վստահ էր քայլում՝ ավելի ու ավելի մոտենալով։ Նրա՝ սուրմայով ուժեղ ընդգծված աչքերը փայլում էին։ Ձեռքն ինձ մեկնեց։ Սիրտս թպրտաց։ Խնդրում եմ։ Թո՛ւյլ տուր լսել ձայնդ։
Երբ մոտեցավ, նրա դեմքը սկսեց հալվել, ինչպես մոմե վախենալու արձաններինը շաբաթ օրերին ցուցադրվող սարսափելի բաների մասին հաղորդման մեջ։ Շպարը գունավոր շիթերով ծորում էր նրա դեմքի վրայով։ Հետո սկսեց ծորալ մնացած դեմքը՝ քիթը, աչքերը, բերանը։ Հալված մոմը պտտվելով ձևափոխվեց։ Երբ սկսեց որոշակի ձև ստանալ, միանգամից հասկացա, թե դա ինչ էր։ «Մեռյալների օրվա»[3] մեքսիկական դիմակներից էր․ սև, կարմիր, կապույտ և դեղին գույներով համարձակ ներկված սպիտակ գանգ՝ կողքերին փոքրիկ սպիտակ ծաղիկներով։ Իսկ կենտրոնում՝ աչքերի արանքում, երեք արցունքներից բաղկացած ծորացող սիրտ էր նկարված։
Նա բացեց բերանը։
Լսում եմ, Քե՛թրին։
Բայց բառերի փոխարեն ուրիշ բան դուրս թռավ նրա բերանից։ Սկզբում դա մթագույն, փոքրիկ և ջղաձգվող մի բան էր։ Հետո այն դուրս սողաց և ամբողջությամբ երևաց։ Թևեր։ Սև և մանուշակագույն։ Թիթեռը վեր ճախրեց և թռավ դեպի մթություն։
Նման երազներից հետո ես պարտավոր էի իմանալ, թե ով էր Քեթրին Քորինգթոնը, և ինչ էր պատահել նրան։ Բայց հետո ուրիշ միտք ծագեց գլխումս՝ խեղաթյուրված և կործանված ճակատագրի գիտակցում։ Ի՞նչ կլինի, եթե երկրորդ կեսիդ հանդիպես նրա մահանալուց հետո։
Մի անգամ՝ ուշ գիշերը, երբ արթնացա հերթական նմանատիպ երազից հետո, ինտերնետում փնտրեցի։ Չգիտեի, թե ինչու մինչ այդ դա չէի արել։ Հավանաբար տարօրինակ էի զգացել ինձ, ասես դա ինչ-որ այլասեռում լիներ։ Գիտեի, որ անսովոր էր։ Գիտեի, որ հնարավոր է մարդիկ չհասկանային ինձ, դրա համար էլ ոչ ոքի չէի պատմել Քեթրինի մասին։
Ծնողներիս տան նկուղում, որտեղ իմ սենյակն էր, նստեցի համակարգչի դիմաց և հավաքեցի նրա անունը։ Քեթրին Քորինգթոն անունով բազմաթիվ աղջիկների գտա սոցիալական կայքերում։ Ուսումնասիրում էի յուրաքանչյուր էջ՝ հույս ունենալով գտնել նրան, լուսանկար գտնել, տեսնել նրան։ Ինչ-որ տեսաձայնագրություն գտնելու հույս ունեի, որպեսզի կարողանայի լսել նրա ձայնը։ Բայց անցան ժամեր, և ես այդպես էլ ոչինչ չգտա։ Նա չկար սոցիալական ցանցերում։
Նույն Քեթրին Քորինգթոն անունով մի անգլիացի անհայտ բանաստեղծուհու գտա միայն, որը 1882 թվականին մահացել էր՝ կառքով դժբախտ պատահարի ենթարկվելով։ Մահացել էր՝ այդպես էլ ոչ մի գրական հաջողությոնների չհասնելով։
Նրա բանաստեղծություններից մեկի վերնագիրը կարդացի․ «Ժամացույցն անարդար է տկտկում»։
Իսկ հետո գտա նրան։ Սեղմեցի հղման վրա և էջը սկսեց բեռնվել։ Դա ընդամենը մի հակիրճ մահախոսական էր․
«Քեթրին Քորինգթոն, 23, Նյու Յորքից․
Սիրելի դուստր Քենդիս (ի ծնե Ռոբերթս)․
Հոգեհանգիստը շաբաթ՝ հունիսի 10-ին՝ առավոտյան ժամը 11-ին․
Պետերսոն սգո սրահ, Մեյն սթրիթ 111 էս»։
Հաջորդ օրն արագ-արագ էի առաքում ծաղիկները, ասես ՖեդԷքսի աշխատակից լինեի, այլ ոչ թե ծաղիկների առաքիչ։ Ինձ պետք էր մեկ ժամ շահել, որպեսզի տնօրենս չհարցներ, թե որտեղ էի։
Քեթրին Քորինգթոնի մասին տեղեկատվությունն ուսումնասիրելուց հետո իմացել էի, որ նա ոլոր-մոլոր մայրուղու մոտակայքում էր ապրում՝ կցավագոնների կայանատեղիում։ Ճաշից հետո ուղևորվեցի այնտեղ։
Կցավագոնների «Ֆոնտենբլո» կայանատեղիի ցուցանակը խամրել էր, և ներքևի հատվածի ներկը ճաքճքել էր։ Երբ մոտեցա, մի երեխա, գնդակ գլորելով, վազեց փողոց։ Միանգամից արգելակեցի, ֆուրգոնը թեքվեց, քիչ էր մնում դիպչեր երեխային։ Յոթ-ութ տարեկանին մոտ, կարճ սանրվածքով և բազմաթիվ պեպեններով տղա էր։ Նա աչքերը հառեց ինձ։
-Ների՛ր ինձ, – հանդիսավոր կերպով ասացի ես և առաջ շարժվեցի։ Կողային հայելու մեջ տեսա, թե ինչպես էր գնդակը սեղմած, դժգոհ ու խոժոռված կանգնել։
«Ֆոնտենբլոյի»՝ նրբատախտակներով և լաքոտ սավաններով ծածկված պատուհաննեով կցավագոններն այնքան խարխլված տեսք ունեին, ասես ուրվականների տներ լինեին։ Բայց որոշ կցավագոնների առաջ ծաղկաթմբեր և նոր, փայլուն փոստարկղներ կային։ Քենդիս Քորինգթոնի կցավագոնը փողոցի վերջում էր։ Հարևան կցավագոնի մոտ կապված դոբերմանը սկսեց հաչալ՝ մերկացնելով ատամները։ Դիմացի փողոցում «Կամինո» շարժիչը վերանորոգող տղան բարձրացրեց հայացքը և ինձ նայեց։ Գլխով արեցի։ Ոչ մի բառ չասաց, ոչ էլ գլխով արեց։ Քրտինքը սրբեց ճակատի վրայից։
Կցավագոն տանող արահետի երկայնքով քամուց ծածանվում էին արհեստական ծաղիկները։ Պատուհանները ծածկված էին պողպատե հորիզոնական փոշոտ շերտավարագույրներով։ Մոտեցա դռանն ու թակեցի։ Դիմացի փողոցի տղան սրբում էր յուղոտված ձեռքերը և հետևում էր ինձ։ Շունը շարունակում էր հաչալ՝ ձգելով վզափոկը։
Դուռը կիսաբացվեց։
Վառված ծխախոտ կար կնոջ ձեռքին։ Նրա գլխին շեկ, համարյա ճերմակ մազերի դեզ էր, և հոգնած աչքեր ուներ։
-Ինչո՞վ կարող եմ օգնել, – հարցրեց նա։
-Քենդիս Քորի՞նգթոն։
-Այո՛, – ասաց նա՝ նայելով թիկունքումս կայանված ֆուրգոնին։
-Ծաղիկների առաքում, – ասացի ես՝ նրան մեկնելով ծաղկեփունջը։
Նա վերցրեց այն։
-Շնորհակալություն, – ծխախոտը բերանում պահած՝ փնթփնթաց նա։ Սկսեց դուռը փակել։
-Ճանաչել եմ Ձեր դստերը, – դուրս թռցրի բերանիցս, քանի դեռ չէր փակել դուռը։
-Իսկապե՞ս։
-Ցավակցում եմ։
-Շնորհակալություն,- ասաց նա։- Որտե՞ղ էիք ծանոթացել նրա հետ։
-Ավագ դպրոցում։
Վալտեր Սքոթի[4]՝ սարդոստայնների և ստի մասին հին ասացվածքը հիշեցի։
-Նյու Յորքո՞ւմ եք սովորել,- հարցրեց նա։- Իսկ ի՞նչ եք անում այստեղ՝ Սթերլինգ Սփրինգսում։
Սուտը շարունակում էր մեծանալ։
-Իրականում ես այստեղ եմ ծնվել։ Ծնողներս մի քանի տարով տեղափոխվել էին այնտեղ, և հենց այդպես էլ ծանոթացել եմ Քեթրինի հետ։
Գաղափար անգամ չունեի, թե այդ ամենն ինչի էր հանգեցնելու։
-Պարզ է,- ասաց նա։
-Ծաղիկներն ինձնից են,- փորձեցի ժպտալ։
Քենդիս Քորինգթոնը նայեց փնջին և ասաց․
-Շատ սիրալիր եք։
Նա մի քայլ հետ գնաց, որպեսզի փակեր դուռը։ Գիտեի, որ դա իմ միակ հնարավորությունն էր։
-Կարո՞ղ եմ մի բան պատմել Քեթրինի մասին, տիկի՛ն Քորինգթոն։ Նյու Յորքի ժամանակներից մի պատմություն։
Աստվա՛ծ իմ։
Մի պահ մտածկոտ հայացքն ինձ էր հառել։
-Իհա՛րկե,- վերջապես ասաց նա։- Նե՛րս եկեք։ Ջուր կուզե՞ք։
-Եթե դժվար չէ։
Կցավագոնում մութ էր, իսկ սուրճի սեղանի վրա դեղատոմսով վաճառվող դեղահաբերի սրվակների կողքին մի կույտ հաշիվներ էին դրված։ Հեռուստացույցը միացված էր, էկրանից մի կին էր ողբում։
Հյուրասենյակում էինք նստել՝ ցանցագծավոր կտորով երեսպատված, փոս ընկած, հնամաշ բազմոցին։ Մեր գլխավերևում կախված Սյորայի[5]՝ «Կիրակին այգում» (կամ ինչպես էր այն կոչվում) նկարը փոքր ինչ ծռված էր։ Տարօրինակ էր, որ նկարի վրայի բոլոր մարդիկ՝ լավ հագնված, անձրևոցով կանայք, գլխարկով տղամարդիկ, երեխաները, շները և նույնիսկ կապիկը, դեպի լիճը կամ ուրիշ ուղղությամբ էին նայում։ Բացի փոքրիկ աղջնակից։ Սպիտակ զգեստով և գլխարկով այդ երեխան նկարի կենտրոնից ուղիղ քեզ էր նայում։
Քենդիս Քորինգթոնը մի բաժակ ջուր բերեց խոհանոցից։ Սուրճի սեղանին ամսագիր էր դրված՝ «Ժամանակակից անդամահատ»։ Վերցրի այն և նայեցի կազմի վրայի գրավիչ, շիկահեր կնոջը։ Ոտքի պրոթեզով էր։
Ամսագրի կողքին դրված մի քանի փակ նամակ աչքի անցկացրի։ Դրանցից մեկը Քեթրին Քորինգթոնին էր հասցեագրված (210 Ե. 5-րդ Փողոց, Նյու Յորք)․ հեռախոսի հաշիվն էր։ Ծալեցի այն և գրպանս դրեցի։ Սրիկա էի զգում ինձ, բայց, այնուամենայնիվ, արեցի դա։
-Անունդ ի՞նչ է,- հարցրեց Քենդիս Քորինգթոնը՝ հյուրասենյակ վերադառնալով և ջրի բաժակն ինձ մեկնելով։
-Ես Ջոշն եմ։ Ջոշ Դիբոլտ։
-Ինչո՞վ ես զբաղվում, Ջո՛շ, նկատի ունեմ բացի ծաղիկներ առաքելուց,- նա նստեց կողքիս։ Բազմոցն այնքան ճկվեց, ասես հատակին նստած լինեինք։
-Ռոք Ռիվերի քոլեջում անգլիական գրականություն եմ ուսումնասիրում։
-Իսկ ինչի՞դ է դա պետք։
-Գուցե գրող դառնամ,- թոթվեցի ուսերս և վերցրի ջրով բաժակը, բայց չխմեցի։
Քենդիս Քորինգթոնը հայացքը շագանակագույն գորգին էր հառել։
-Քեթրինը սիրում էր կարդալ։ Ձեռքին միշտ գիրք կար։ Դեռ մանկուց։
Բարձրացրեց հայացքը։
-Ի՞նչ պատմություն էիք ուզում ինձ պատմել։ Թե ինչպես եք դուք երկուսդ ծանոթացե՞լ։
Դիմացի փողոցում մռնչաց ավտոմեքենայի շարժիչը՝ ութ մխոցանի Գոձիլան։ Ըստ երևույթին տղան գործի էր գցել իր «Էլ Կամինոն»։
-Ուղղակի փողոցում ենք ծանոթացել։ Մայիսին,- ասացի ես։- Ծաղիկների և աղբի հոտ էր գալիս, որովհետև Նյու Յորքում աղբի տոպրակները հենց փողոցում են դնում։
Աստվա՛ծ իմ, ինչ ցնդաբանություններ եմ ասում։
-Քեթրինը սիրում էր այդ քաղաքը։
-Գիտեմ։ Եվ դա ինձ դուր էր գալիս։ Այնուամենայնիվ՝ մի կեսօր տեսա նրան Սոհոյի[6] փողոցներից մեկի անկյունում և ծանոթացա նրա հետ։ Դրանից առաջ երբեք նման բան չէի արել, բայց ինչ-որ բան կար նրա մեջ։ Ինչ-որ ծանոթ, կանխորոշված մի բան։ Գիտեմ, որ տարօրինակ է հնչում, տիկի՛ն Քորինգթոն, բայց այն պահին, հենց որ տեսա Ձեր դստերը, ինձ այդպես թվաց։ Դեժավյու էր, ճակատագիր, տիեզերական ներգործություն, գիշերը երկու հակառակ ուղղություններով ընթացող գնացքների հանդիպում, երբ պատուհանից դուրս նայող երկու ուղևորներ ընդամենը մի քանի վայրկյանով հանդիպում են հայացքներով։
Այդ խոսքերն արտասանելով՝ հասկացա, որ երկու գնացքներն իսկապես անցել էին միմյանց կողքով, ուղղակի միայն մեկ ուղևորն էր պատուհանից նայել։
-Դուք արդեն գրող եք, – ասաց նա՝ գրեթե ժպտալով։ – Ի՞նչ էր ասում Քեթրինը ճակատագրի մասին բոլոր այս խոսակցությունների մասին։
-Չէի ուզում վախեցնել կամ հավասարակշռությունից հանել նրան, դրա համար էլ երբեք ոչինչ չեմ ասել նրան։ Ափսո՜ս, որ հիմա հնարավորություն չունեմ։ Աստվա՛ծ իմ, որքան կուզեի ասել նրան այդ մասին։ Հուսամ՝ չեմ վախեցնի Ձեզ, եթե ասեմ, որ մարմնիս յուրաքանչուր ատոմ հավատացած է, որ մենք հարազատ հոգիներ էինք։
Տիկին Քորինգթոնը տարուբերեց գլուխը։
-Պետք է ասեիր նրան։ Նա հավատում էր ճակատագրի հետ կապված նման բաներին։ Սիրում էր պատմվածքներ, որտեղ ամեն բան այլ ընթացք էր ստանում։ Այլընտրանքային իրականություններ էր կոչում դրանց։ Զվարճալի՜ է։ Նա միշտ կարծում էր, թե այստեղ՝ Սթերլինգ Սփրինգսում էր գտնելու իր իսկական սիրուն։
Լուռ էի։ Ես էի այդ իսկական սերը։
-Չեմ ուզում հետաքրքրասեր թվալ,- վերջապես ասացի ես,- բայց կարո՞ղ եմ իմանալ, թե ինչպես է պատահել։ Ուղղակի ցնցվեցի, երբ իմացա այդ մասին։
Վախեցած ինձ նայեց։ Ձեռքով փակեց բերանը։
-Չգիտե՞ք։
-Ո՛չ, չգիտեմ։
Նա ջախջախված տեսք ուներ, և իսկապես ծերացել էր։
-Ներողություն եմ խնդրում, բայց այս պահին ի վիճակի չեմ խոսելու այդ մասին։ Դա չափից ավելի է։ Վախենամ, որ արդեն պետք է հեռանաք։
-Այո՛, իհա՛րկե, – չէի ուզում հեռանալ, բայց ոտքի կանգնեցի։
-Շնորհակալ եմ ծաղիկների համար։ Շատ սիրալիր քայլ էր Ձեր կողմից։ Ցավում եմ։ Ցավում եմ։
Երբ դուրս եկա, շոգ կեսօրի արևային լույսն ընկավ վրաս, իսկ թիկունքումս փակվեց դուռը։ Դիմացի փողոցի տղան շրջվեց ու նորից նայեց ինձ։ Սաստիկ վշտացած էի։
Անցնելով փողոցը՝ մոտեցա նրան։
-Բա՛րև,- ասացի ես։
Տղան սպորտային վերնաշապիկ էր հագել, որի վրա գրված էր «ԱՄԲՈՂՋՈՎԻՆ ՈՒԺԱՍՊԱՌ»։ Նրա այծամորուքն անհամաչափ էր․ աջ կողմից ավելի շատ էր սափրել, և այնտեղ, որտեղ նախկինում մազեր էին աճում, մեծ փոս էր մնացել։ Անհամաչափությունները շփոթեցնում էին։
-Այո՞։
-Ուղղակի հետաքրքիր է,- ասացի ես,- լա՞վ եք ճանաչում դիմացի փողոցում ապրող տիկին Քորինգթոնին։
-Բավականին,- պատասխանեց նա՝ յուղոտ ձեռքերը ջինսին քսելով։
-Գիտե՞ք, թե ինչ է պատահել նրա դստեր հետ։
-Մահացել է։
-Գիտեմ։ Բայց ինչպե՞ս է մահացել։
Տղան աչքերը կկոցեց։
-Քեզ ի՞նչ, փայտփորի՛կ[7]։
-Չհասկացա՞։
-Նրա մորից հարցնեիր։ Ինչո՞ւ ես ինձնից հարցնում։
-Մոռացի՛ր, կարևոր չէ,- ասացի ես, շրջվեցի և գնացի դեպի իմ ֆուրգոն։ Նստեցի, գործի գցեցի շարժիչն ու շրջադարձ կատարեցի։ Այդ ողջ ընթացքում տղան շարունակում էր լարված նայել ինձ։ Ինչ-որ բան էլ էր ասում՝ մատով ինձ ցույց տալով, բայց չէի լսում նրան, որովհետև պատուհաններս փակ էին։
Աշխատանքից հետո գնացի տուն և նկուղ իջա։ Հետևի գրպանիցս հանեցի հեռախոսի հաշիվն ու բացեցի այն։ Մեղավոր էի զգում ինձ, որ գողացել էի այն։ Հայացքս հառեցի Նյու Յորքի հասցեին։ Մոխրագույն քարից կառուցված հին շինություն պատկերացրի, որը գտնվում էր մի փողոցում, որի երկայնքով ծառեր էին տնկված։ Նախասրահի պատից կախված էին պղնձե փոստարկղները։ Հեռախոսի հաշիվն այնտեղ էր ուղարկվել, այնտեղ էր սպասել Քեթրինին։
Ծրարը պատռեցի։ Հաշիվը մի քանի էջից էր բաղկացած։ Մայիսի վերջին շաբաթներին արված զանգերի մանրամասն ցուցակն էր։ Շատ զանգեր Իլինոյիս էին արված․ հավանաբար մորն էր զանգում։ Տասնյակ զանգեր Նյու Յորքի, Նյուարկի և Բոստոնի համարներով էին արված, և մեկ զանգ՝ Չիկագոյի։ Մտածում էի Նյու Յորք մեկնել, գնալ այդ շենք և հանդիպել նրա հարևաններին։ Պարզել, թե ինչպես էր մահացել։
Բայց հետո հասկացա, որ դա ընդհանրապես նշանակություն չուներ։ Նշանակություն չուներ, թե ինչպես էր մահացել։ Կարևորն այն էր, որ արդեն ողջ չէր, և ես ոչ մի շանս չունեի։ Սվիտերի՝ մատներիս տակի փափուկ կտորի, նրա փակ աչքերի և հարթ մաշկի մասին էի մտածում, ճակատի սպիի և այն մասին, թե ինչպես էր այն գոյացել, և իհարկե, երազների մասին։ Մտածում էի այդ երազների մասին, որոնցում երբեք չէր խոսում։
Հայացքս ընկավ հեռախոսի հաշվին։ Աստվա՛ծ իմ։ Հեռախոսի հաշիվը։ Առաջին էջի վերևի հատվածում գրված էր նրա համարը։ Վերցրի հեռախոսս և հավաքեցի համարը։ Զանգի առաջին ձայնը։ Երկրորդ։ Հետո երրորդ և չորրորդ։ Այնուհետև միացավ ինքնապատասխանիչը։
-Ողջո՛ւյն, – զիլ և մաքուր ձայնով ասաց նա։ – Քեթրինն է։ Հիմա ես զբաղված եմ, բայց դու գիտես, թե ինչ պետք է անես։
Հետո հնչեց կարճ ազդանշանը, և ես անջատեցի հեռախոսը։
Թարգմանությունը անգլերենից՝ Էլիզա Ստեփանյանի
[1] Համանուն սարսափ ֆիլմում սենբեռնար ցեղատեսակի շան անունը։
[2] Միսիսիպի գետի վտակներից։
[3] Մեքսիկական տոն, որի ժամանակ ընտանիքի անդամները, ընկերները հավաքվում, աղոթում և հիշում են ընտանիքի մահացած անդամներին և ընկերներին։
[4] Անգլիացի գրող, բանաստեղծ։
[5] ֆրանսիացի նկարիչ, պոստիմպրեսիոնիստ, նեոիմպրեսիոնիզմի հիմնադիր։
[6] Լոնդոնի Վեստ Էնդի կենտրոնական հատվածներից։ Նորաձև թաղամաս, որը սկսած 19-րդ դարից մայրաքաղաքի հիմնական զվարճանքի թաղամասերից է։
[7] Եզրույթ, որն օգտագործվում է Հարավային Ամերիկայում որպես վիրավորական մակդիր աղքատ, գյուղացի սպիտակամորթ մարդկանց համար:
