Սլավիկ Չիլոյան | Եկավ հաղթանակ

«Իսկ Բ֊ի իմաստը․․․»

Իսկ Բ֊ի իմաստը
չհասկացած
մենք
Ա֊ով գնացինք
հանգիստ
ու մեր մարմինները
լվացինք
բոլոր ցնցուղների
առաջ
իսկ երբ ես
քեզ ամենավերջին
տառով օծեցի
ինձ մոռացար։

«Եկավ հաղթանակը․․․»

«Եկավ հաղթանակը․․․»
Եկավ հաղթանակը
ով է ասում թե նա
իր զինվորի շինելով էր
նա կանացի էր լրիվ
ու նստեց նա թեք
ես էլի երեք կամ մի քանի երեք
օր սպասեցի
իսկ դու չեկար
եկավ
ձմեռը
գարուն
աշուն
ամառ
և ամեն մեկը իր գլխարկը չափեց իմ գլխին
ոչ անկարգությամբ։
Եվ սովորական իր ձգողությամբ
ինձ մոտ եկավ
անջատումը
նրանց։
Եվ
հետո
ես քեզ սպասեցի
երեք հարյուր տարի
ագռավի նման
ու սևացա։
Ինչքան մարգարեներ
քեզնից առաջ
ինչքան առաքյալներ
քեզնից հետո
և ամբողջ քո հոտը
մի պղտոր ջրի առաջ
սպասեցին։

«Եկավ հաղթանակը…»

Եկավ հաղթանակը
զինվորի հին շինելով
ծակծկված,
ցեխոտ
իսկ դու դեռ չկայիր
ես էլի երեք — կամ մի քանի երեք
օր
սպասեցի
եկավ
ձմեռը
գարունը
ամառը
աշունը
ամեն մեկը իր գլխարկը
չափեց իմ գլխին
ես էլի երեք կամ չորս
օր
սպասեցի
իսկ դու դեռ չկայիր
ես հետո
հաղթանակին գտա
իր հին շինելից կախված
հետո
ձմռանը դրեցի ցրտի տեղ
ու նոր միայն
տաք հագնվեցի
իսկ ամռանը
իրոք նրա համար
ձմռանը մերժեցի
ու գցի ամեն մի տաք բան
հետո
աշուն
հետո․․․
իսկ քեզ սպասեցի
երեք հարյուր տարի
ագռավի նման
ու սևացա․․․
Ինչքան մարգարեներ քեզնից
առաջ
ինչքան
առաքյալներ
քեզնից հետո
և ամբողջ քո հոտը
մի կեղտոտ ջրի ափին
սպասեցին

«Ամբողջ մի գյուղ կար»

Ամբողջ մի գյուղ կար
կար
էլի
այնպես
ու այդ գյուղում
եղավ յուղ
ու հալածված մարդիկ
բանտերից ետ դարձան
կանգնեցին հերթ
այդ գյուղում
այնքան էր
այդ հերթը
ճնշվել
որ քիչ մնաց
մեկը
դուրս իրենից
ճրագը իր յուղով
լցներ
այդպես է եկել
մի մարդ
ամբողջ հերթի մեջ
ու նրա
ճրագը
փչել են
թոզով
իսկ երբ
քայլքը կար այլ բոցի
կամաց֊կամաց
ճրագի վրա
այնժամ կար երեկոյան
այն նինջը բարի
որ [. . . .] է մեկ [. . . .] ու գնում իր տեղից
ու բոցը
կարժենա
էլ [. . . .] [ճամփա] համրել ճամփաները
ու գնացել
ամեն տեղ հաշվելով
ճամփաները [այն] տեղյակ
որտեղ
մի փոքր
նիրհական
հանգչեց
դե այսպես
էլ ինչ կա
ասելու
հիմա կարող ենք
ամեն ինչ
չպատմել
գնա և կարդա
մրոտ ու մեռնող
պոչերը քաշված
այն շներին
որոնք
ելնում են
առավոտյան
ճպռոտ աչքերով
ու ասում
լույսդ բարի
բարի թագավոր

Ասք անվան մասին

Քսաներորդ դարում
կամ դարերում առհասարակ
անունները լինում են
հատուկ և հասարակ.
հատուկ են կոչվում այն անունները,
որոնք դառնում են
հրվանդան, քաղաք, փողոց, արձան,
զբոսայգի, նավ, թխվածք և այլն,
օրինակ. Բերինգ, Վաշինգտոն, Պյոտր 1֊ին,
Սասունցի Դավիթ, Նապոլեոն, Ժոզեֆինա և այլն։
Հասարակ են կոչվում այն անունները,
որոնք դառնում են
հող,
օրինակ. մեր հարևան ղարսեցի մաուզերիստ
արտաշը, որը մինչև մեռնելն էլ ասում էր.
«скоро будет война», մեքենավար կարոն,
որն ահագին պատիվ ուներ, տոմսավաճառ
հայրենասեր հայկը, 1946 թվի հայրենադարձներից
շատերը, հրաշալի յոթնյակը,
բոլոր թափառող գնչուները և այլն։
Բացառություն. քանի որ բոլոր հրվանդանները,
քաղաքները, արձանները, փողոցները, թխվածքները և այլն֊ը
առաջանում են հողից,
ուստի՝ բոլոր հատուկ անունները դառնում են հասարակ
և ընդհակառակը, ու պտտվում,
օրինակ. ԵՐԿՐԱԳՈՒՆԴ։

«Ու նա ուզեց երգել․․․»

Ու նա ուզեց երգել
ու սկսեց երգել.
նա երբեք չէր երգել,
երգեց.
երգեց իր ինչ֊որ ժամանակ տեսած
թուխ կնոջ հրապույրը,
երգեց այն ժամանակները,
որ հին էին,
երգեց նրանց կորցնելու երգը.
նա կերգեր այսպես անընդհատ,
բայց այդ երգը հիմա այնքան
հեռացվել է, մոռացվել,
որ ամեն երգ երգելուց
նորից նույնն է երգվում,
երգվում է երկար ու տարտամ,
ինչպես անցած դարերը բոլոր.
իսկ հիմա այդ երգը
հին մի երգ է մնացել։

«Գիտենք, գոնե․․․»
Գիտենք, գոնե,
որ մեր մխիթարությունը
խաղի մեջ է.
տանենք, թե տարվենք։
Եվ ամեն մեկս
մի անուն շալակած,
երերալով
հազիվ քայլում ենք,
բայց խլացնում,
կոկորդ ենք պատռում,
թե՝ բեռներս թեթև է։
Լավ է շալակել
մի մեծ երկրագունդ,
քան թե ծնվել
ոչ թե հասարակ,
այլ հատուկ անուն.
գալով ինձ՝
Ադամ եմ։

«Եւ վերջինը․․․»
Եվ վերջինը
մի քիչ կամաց, կամաց կանցնեմ,
որովհետև
շատ թե քիչ հոգնել եմ.
հոգնել են հոդերս,
նվաղել,
և չեն ուզում տանել
ինձ գինետուն.
զսպված,
բայց հայհոյելով
ինքս իմ կարողության դեմ՝
մի կերպ կհասնեմ,
կխմեմ մինչև աչքերիս կորուստը,
հետո դուրս կգամ,
ապա հետ կտամ
ոչ թե գինետան
խմածս գինին,
դե, էլ ինչ ասեմ՝
մի բան
հենց սրա նման։

«Իսկ դու․․․»
Իսկ դու
որ մեղադրում էիր
ու ինքդ գնում
նույն ճանապարհով
ԼՈՒՅՍԸ ԲԱՑՎՈՒՄ Է
հ շ շ շ շ շ շ շ շ շ շ
կամաց
հանկարծ կարթնանա
ոչ մեզ նման մարդ

Ծաղկավաճառը

Ծերուկ ու փոքրիկ,
Վտիտ ու բարի,
Բարի, միշտ բարի
Ծաղիկների պես
Իմ ծաղկավաճառ։
Ծաղիկների պես
Գլխահակ ու հեզ
Ու թարթիչներիդ
Մի քիչ այն ցողից,
Որ համբուրում է
Աչքերը մարդկանց,
Աղի, բայց միայն
Սիրտ թոթվող աղի,
Որ դառնում է օր,
Դառնում է տարի
Ու կլորանում։
Ապա դառնում հուշ
Երկրագնդի պես,
Որ տիեզերքի
Այն պարզ հեքիաթը,
Լուռ առեղծվածը
Իր ձգողությամբ
Միայն փարատի։
Բարիդ իմ, բարի
Իմ ծաղկավաճառ,
Արդյոք հիշո՞ւմ ես
Օրն այն առաջին,
Երբ դու քաղեցիր
Ժպիտն այս հողի
Ու փոխանցելով
Քո աչքերի մեջ՝
Կանգնեցիր դու մերկ
Փողոցի ծայրին
Ու նվիրեցիր
Դա բոլոր նրանց,
Ովքեր ծնվել էին
Ժպտալու համար
Ծաղիկների պես։
Դու բարի, բարի
Իմ ծաղկավաճառ…

Կինո է, կանցնի
Փոքրիկ էի այնժամ,
փոքրիկ էի, այո,
փոքրիկ էի այնքան,
որ սիրահարի
տնից դուրս եկած
և կամ էլ հարբած
մի քանի մարդկանց
զվարճանքն էի ես.
կտտացնում էին
նրանք իմ գլխին
և կամ էլ գրկած
հասցնում էին ինձ
ինչ֊որ հեռավոր,
անծանոթ փողոց
և ինչ֊որ անկապ
բառեր հորանջում.
փոքրիկ էի այնժամ,
լավ չէի հասկանում։
Երբ լացակումած,
արցունքն աչերիս
ես դուրս էի գալիս
մթին կինոյից,
ապա հևիհև
ու շնչակտուր
պատմում մայրիկիս
«ՍՊԻՏԱԿ ԳԻՇԵՐՆԵՐ»,
ասում էր. որդիս,
կինո է, կինո։
Բայց մեղք հայացքով
տեսնում էի նրա
արցունքներն անափ
ու չէի հավատում,
թե կինո է դա։
Մի օր էլ մեռավ.
թաղեցին նրան,
իմ լավ մայրիկին։
Կանգնել էի նրա
փակ աչքերի մոտ
ու կրկնում էի.
կինո է, որդիս։
Այժմ էլ մեն֊մենակ,
առանց մայրիկիս,
առանց ոչ մեկի,
ես քարշ եմ գալիս
այս փողոցներում
և լացող մարդկանց
դողացող դնչով
ասում եմ. ոչինչ,
ԿԻՆՈ Է, ԿԱՆՑՆԻ…

«Ճիչ․․․»

Ճիչ
աղմուկ
չանչ
ինձ վրա.
այ
այ
այ
դեռ կտեսնվենք.
դու
էլ
է
լ.
ինչ
չ
չնչին
ինչքան
դե
է է է…

«Եթե աշխարհի բոլոր ծառերը․․․»

Եթե աշխարհի բոլոր ծառերը
միանային իրար՝
ինչպիսի մեծ մի ծառ կլիներ։
Եթե աշխարհի բոլոր կացինները
միանային իրար՝
ինչպիսի մեծ մի կացին կլիներ։
Եթե աշխարհի այդ մեծ կացնով
խփեին աշխարհի այդ մեծ ծառին,
ու ծառը կտրվեր,
ընկներ ջրի մեջ՝
ինչպիսի մեծ մի չլմփոց կլիներ։

«Մի փոքր․․․»
Ժասմենին
Մի փոքր
մի փոքր էլ սպասեք
ձեր սիրտը անչափ
արագ է խփում
ձեր սիրտը
նորմալից դուրս է
ձեր սիրտը
ինձ դուր է գալիս
մի փոքր էլ սպասեք
և այդպես
հիվանդի
ճակատին
դիզվեց
բժշկի խոսակցության
թաց ու խոնավ
շնչառությունը
ու կաթիլ֊կաթիլ
քրտինք դարձած
սառը գլորվեց
նրա երեսից։