Ջեֆֆրի Չոսեր | Քենթրբերյան պատմություններ

(Հատված)

ԲԱԹՑԻ ԿՆՈՋ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԸ

Երբ դեռ իշխում էր մեզ Արթուր արքան,
Որին բրիտները պատվում են այնքան,
Երկիրը լի էր դիցանուշներով.
Փերի-թագուհին, ուրախ խմբերով,
Պարում էր հաճախ կանաչ մարգերում
(Այդպես էին հին մարդիկ ենթադրում):
Բայց խոսում եմ վաղ անցյալի մասին,
Հիմա փերիներ չկան բնավին:
Օրհնանք-աղոթքն է այժմ ամենուր,
10 Սուրբ աբեղաներ, մուրացկաններ բյուր.
Դաշտ ու գետերում վխտում են անվերջ
Եվ շատ են` ինչպես փոշին շողի մեջ:
Օրհնում են ամեն ննջարան, սենյակ,
Խոհանոց, քաղաք, աշտարակ, դղյակ,
Կաթնատուն, ախոռ, գյուղ ու շտեմարան.
Ուստի և` հիմա փերիներ չկան:
Որտեղ փերին էր միշտ սիրում ճեմել,
Մուրող տերտերն է այժմ հայտնվել
Եվ թե՛ կեսօրին, թե՛ առավոտյան,
20 Ասելով աղոթք, խոսքեր սրբազան,
Իր սահմաններում թափառում է նա.
Հիմա ոչ մի կին թող չվախենա,
Քանզի թփերում կամ ծառերի տակ
Տերտերն է միայն, չկա ավազակ,
Իսկ նա, ի՞նչ կա որ, թող բռնաբարի…

Պալատում Արթուր մեր թագավորի
Ապրում էր մի այր` առույգ, եռանդուն:
Մի օր, երբ ձիով գալիս էր նա տուն,
Տեսավ մի կույսի` ճամփին քայլելիս.
30 Միայնակ էր սա, ինչպես ծնվելիս:
Այս կույսին, ընդդեմ նրա ցանկության,
Նա կուսությունից զրկեց բռնությամբ,
Բայց դա հարուցեց այնպիսի աղմուկ,
Որ ստիպված էր արքան չարալլուկ
Մահու տալ նրան բյուրոց պահանջով,
Գլխատել դաժան օրենքի ուժով:
Ի՞նչ անես, դա էր կարգն այդ ժամանակ,
Սակայն թագուհին ու մի խումբ կանայք
Արքայից ներում խնդրեցին այնքան,
40 Որ սա ի վերջո խնայեց նրան`
Վճռելով այրին հանձնել թագուհուն,
Որ ընտրի` ներե՞լ, թե թափել արյուն:

Սրտանց շնորհակալ եղավ թագուհին,
Ապա, սպասելով մի հարմար պահի,
Այսպիսի խոսքով ասպետին դարձավ.
«Կյանքի երաշխիք չունես դու բնավ
Եվ խիստ անհաստատ վիճակի մեջ ես.
Արդ, քեզ կներեմ, եթե ինձ ասես,
Թե ինչ է տենչում կինն ամենից շատ.
50 Զգո՛ւյշ լեր, կախված է կացինը վրադ:
Եթե չես կարող շուտ պատասխան տալ,
Ազատում եմ քեզ, կարող ես գնալ,
Ամենուր փնտրել մեկ տարի, մեկ օր
Եվ պատասխանը գտնել հարկավոր,
Բայց մինչ գնալը պիտի խոստանաս,
Որ ժամանակին կվերադառնաս»:
Այրը հառաչեց խոր ու ցավագին,
Որ պիտի վարվեր ընդդեմ իր կամքի,
Բայց ստիպված էր շուտով տեղի տալ`
60 Համաձայնելով տարեվերջին գալ
Ու պատասխանել` թե Աստված ցանկա:

Հեռացավ ասպետն ու ընկավ ճամփա,
Շատ տեղեր գնաց, այցելեց տներ,
Ամենուր, որտեղ շնորհ կգտներ,
Որպեսզի կանանց կարծիքը հարցնի.
Բայց չեղավ, որ նա մի երկիր հասնի,
Որտեղ այդ հարցի մասին երկու կին
Միևնույն կարծիքն արտահայտեին:
Մեկը տենչում էր մեծ հարստություն,
70 Մյուսը` պատիվ, այլք` զվարճություն,
Ոմանք` ճոխ զարդեր, ոմանք` անկողին
Եվ այրիանալ, պսակվել կրկին:
Ոմանց թվում էր, թե սրտի համար
Հույժ հաճելի է քծնանքը վատթար:
Ճիշտ էին նրանք. չեմ թաքցնում բնավ,
Հաղթում է քծնանքն ամենքին դյուրավ,
Հեշտ նվաճում են ստրկամիտ մարդիկ
Ամենքիս` լինենք նվաստ, թե տոհմիկ:
Ոմանք ասացին, որ ամենից շատ
80 Ազատությունն է սրտին հարազատ,
Երբ չեն պարսավում արատը մարդու,
Եվ համարվում է նա հույժ իմաստուն:
Քանզի երբ խայթեն մեր ցավոտ տեղը,
Չի գտնվի մարդ, ով տեղնուտեղը
Չըմբոստանա մերկ ճշմարտության դեմ.
Փորձե՛ք, և ամենքն այդ կհաստատեն:
Փույթ չէ, որ ունենք մենք ամեն արատ.
Ձգտում ենք թվալ խոհեմ, անարատ:
Ոմանք ասացին` այն է հաճելի,
90 Երբ համարվում է կինը հուսալի,
Եվ գաղտնիքներ են վստահում նրան`
Համոզված, որ չի դառնա դավաճան:

Բայց այդ կարծիքը փոցխի կոթ չարժե,
Քանզի, Տե՜ր Աստված, կինն ուխտադրուժ է:
Միդասն է դրա վկան առհավետ.
Օվիդիուսն, ուրիշ դրվագների հետ,
Պատմում է, որ նա, թավ մազերի տակ,
Ուներ էշի զույգ ականջ խայտառակ,
Բայց թաքցնում էր դա հույժ ճարտարաբար`
100 Գաղտնի պահելով ամենքի համար:
Չարիքը կինն էր իմացել միայն.
Արքան սիրում էր, վստահում նրան
Եվ շատ խնդրել էր, որ պահի գաղտնի,
Իր փոխակերպումն այլոց չհայտնի:
Կինը երդվել էր, թե լուռ կմնա
Եվ երբեք այնքան չի նվաստանա,
Որ իր ամուսնուն խիստ վարկաբեկի.
Ո՛չ, չէր հայտնելու նա դա ոչ մեկի…
Սակայն տանջվում էր. ախր կմեռներ,
110 Եթե այդ լուրը միշտ գաղտնի պահեր:
Թվում էր` սիրտը ուռչում է ցավից,
Բառեր են ջանում թռչել նրանից,
Բայց չէր հանդգնում գաղտնիքը բանալ:
Մի օր էլ վճռեց գետի մոտ գնալ,
Եվ վառվեց ճամփին նրա սիրտը հեզ:
Ճահճում կռչացող ձկնկուլի պես
Նա ջրին հպեց շուրթերն` ասելով.
«Չմատնես ինձ, ջո՛ւր, քո խոխոջյունով,
Լոկ քեզ եմ ասում, պահի՛ր սա գաղտնի.
120 Իմ այրը էշի ականջներ ունի:
Ա՛հ, թեթևացա. չէի կարող էլ
Այդ գաղտնիքը իմ սրտի մեջ պահել»:
Ապացույց է սա. թեկուզ խիստ ջանա,
Անհնար է, որ կինը լուռ մնա,
Իսկ թե ուզում եք վերջը իմանալ,
Հարկավոր է ձեզ Օվիդիուս կարդալ:

Արդ, երբ պարզ դարձավ հիշյալ ասպետին,
Որ իր ջանքերը անօգուտ են, սին,
Եվ ինքն այդպես էլ չի կարող պարզել,
130 Թե ինչ է տենչում կինը առավել,
Վշտացավ սաստիկ. հարկ էր տուն դառնալ,
Զի այլևս չէր կարող ուշանալ:
Պատահեց, որ երբ, ճնշված հոգսերով,
Քշում էր նժույգն անտառի եզրով,
Նկատեց քսանչորս կանանց գեղանի,
Որոնք պար էին գալիս նազանի:
Նա սուրաց դեպի պարը այդ կանանց,
Որպեսզի հարցնի կարծիքը նրանց,
Բայց մինչ կհասներ այդ խմբապարին,
140 Պարուհիները հանկարծ չքվեցին:
Այնտեղ չմնաց ոչ մի արարած,
Միայն մի պառավ` խոտերին նստած:
Չի տեսել ոչ ոք այդքան գարշ էակ.
Ասպետի առաջ սա կանգնեց արագ`
Ասելով. «Ճամփա այստեղ չիք, ասպե՛տ.
Ասա՛, արդյոք քեզ ի՞նչ է անհրաժեշտ:
Ո՞վ գիտե, գուցե ուզածդ գտնես,
Շատ բան է հայտնի պառավին ինձ պես»:
Ասպետը ասաց. «Մայրի՛կ, դժբախտ եմ.
150 Մահ է ինձ սպասում, եթե չհայտնեմ,
Թե ինչ է տենչում կինն ամենից շատ.
Ասա՛ ինձ, և քեզ վարձ կտամ առատ»:
«Խոստացի՛ր,– ասաց պառավը այնժամ,–
Որ կանես դու այն, ինչ ես ցանկանամ,
Եթե, իհարկե, ուժերդ ներեն,
Եվ կիմանաս քո ուզածն ապաքեն»:
Այրը հոժարեց. «Խոստանում եմ քեզ»,
«Լավ, կպարծենամ, որ դու փրկված ես,–
Ասաց պառավը,– քանզի թագուհին,
160 Գրազ եմ գալիս` համամիտ է ինձ.
Տեսնենք` արդյոք ո՞ր կանայք պճնասեր,
Ովքեր կրում են ճոխ գլխազարդեր,
Պիտի հանդգնեն կարծիքս մերժել.
Արդ, պետք է գնալ, չարժե բարբաջել»:
Ապա նա այրին շշնջաց մի բան
Եվ ուրախ լինել պատվիրեց նրան:

Երբ պալատ եկան, ասպետը ասաց,
Որ հետ է եկել ժամին խոստացած,
Եվ որ պատրաստ է պատասխանը իր:
170 Ապա շատ կույսեր, լեդիներ ընտիր
Ու խելքով հայտնի շատ կանայք այրի
Եկան լսելու պատասխանն այրի:
Իբրև դատավոր` բազմեց թագուհին,
Եվ ներս կանչեցին ապա ասպետին:
Հրաման եղավ ամենքին` լռել,
Իսկ մեր ասպետին` իսկույն բարբառել,
Թե ինչ են կանայք առավել ուզում:
Չլռեց ասպետն, ինչպես անասուն,
Այլ պատասխանեց այդ հարցին արագ,
180 Այնպես, որ լսեն ամենքը հստակ.
«Ո՛վ իմ տիրուհի, բոլոր կանայք էլ
Առավելապես տենչում են իշխե՛լ
Իրենց այրերին, հոմանիներին,
Հնազանդեցնել նրանց լիովին.
Դա է տենչանքդ, թեկուզ ինձ սպանես,
Իսկ կամքը քոնն է, հնազանդ եմ ես»:
Անդ չգտնվեց կին, կույս կամ այրի,
Որ հերքեր նրա պատասխանն արի,
Ուստի ասպետը համարվեց ներված:

190 Սակայն իր տեղից վեր ցատկեց հանկարծ
Պառավը, որը նստած էր խոտին.
«Երախտապարտ եմ,– ասաց,– իմ տիկի՛ն,
Բայց մինչ գնալդ ինձ շնո՛րհ արա.
Պատասխանը ե՛ս հուշեցի նրան,
Եվ փոխարենը խոստացավ նա ինձ,
Որ, եթե միայն ի զորու լինի,
Իմ ցանկությունը պիտի կատարի:
Բոլորի առաջ, ասպե՛տ եմ արի,
Խնդրում եմ` ինձ հետ դու ամուսնանաս,
200 Քանզի փրկեցի քեզ, լավ իմանաս.
Առարկի՛ր իսկույն, եթե ստեցի»:
Ասպետը ողբաց. «Ա՜խ, կործանվեցի,
Շատ լավ եմ հիշում իմ խոստումը սույն,
Բայց ա՜յլ բան խնդրիր, Աստծո՜ սիրույն.
Ա՛ռ ինչքս, սակայն թող մարմինն իմ հեք»:
Պառավն ասաց. «Այդ չի լինի երբեք.
Թեպետև ծեր եմ, աղքատ, այլանդակ,
Սակայն չեմ ուզի ոսկին անքանակ,
Որ թաքնված է ընդերքում հավետ,
210 Փոխել քո սիրո, քեզ պես այրի հետ»:
«Արդյոք իմ սիրո՞, թե իմ անեծքի,–
Գոռաց ասպետը,– եղո՜ւկ ինձ կրկին.
Ծագումս այսպես դեռ չէր անարգված»:
Սակայն իզո՜ւր էր ամեն ինչ. ստիպված
Նա պետք է իր տուն տաներ պառավին,
Ուստի հեռացավ, մտավ անկողին:

Արդ, գուցե ոմանք անփույթ համարեն,
Կամ թե ծուլության մեջ ինձ մեղադրեն,
Որ ես չեմ պատմում ձեզ հարսանիքի,
220 Ցնծության մասին, նաև պերճանքի:
Դրան ես հակիրճ պատասխան կտամ.
Տոն, ուրախություն չկար այս անգամ,
Կար մռայլություն ու վիշտ անսահման:
Պսակվեց գաղտնի, վաղ առավոտյան,
Եվ ողջ օրը նա չքվեց բվի պես.
Կնոջ տեսքից էր վշտացած այդպես:
Մեծ էր չարիքը ասպետի համար,
Երբ կողակցի հետ պիտի մերձենար.
Շուռումուռ էր նա գալիս մահճի մեջ,
230 Պառավն էլ պառկած ժպտում էր անվերջ:
«Օրհնի՛ր,– ասաց նա,– սիրելի՛ ասպետ,
Մի՞թե այսպես են վարվում կնոջ հետ:
Արթուր արքայի տան օրե՞նքն է դա,
Բոլո՞ր այրերն են այսպես անզգա.
Չէ՞ որ քո սերը և քո կինն եմ ես,
Նա եմ, ով փրկեց քո կյանքն իսկապես:
Երբեք վատություն ես քեզ չեմ արել,
Ինչո՞ւ ես ինձ հետ վարվում անվայել:
Խելքը թռցրածի վարքագիծ է սա.
240 Թե սխալվել եմ, խնդրում եմ` ասա՛,
Կփորձեմ սխալն ուղղել անհապաղ»:
«Ուղղե՞լ,– բղավեց ասպետը,– ավա՜ղ,
Սա երևիցե ուղղվել չի կարող,
Դու այնքա՜ն ծեր ես ու այնքա՜ն վանող,
Եվ ունես այնքա՜ն աննշան ծագում,
Որ անտեղի ես զարմանքով նայում:
Երանի՜ ինձ մահ շնորհեր Աստված»:
«Լոկ դրանի՞ց ես անհանգստացած»:
«Այո՛, և դու մի՛ զարմանա բնավ»:

250 «Սը՛ր,– պառավն ասաց,– թե ուզեմ` դյուրավ
Ասածդ երեք անգամ կժխտեմ,
Միայն թե դու մի՛ չարացիր իմ դեմ:
Արդ, քո կարծիքով ազնվական ես,
Քանզի ունևոր նախնիներ ունես.
Գոռոզություն է դա անհիմն, սին,
Քո այդ պնդումը չունի գրոշի գին:
Փնտրի՛ր, թե ով է միշտ առաքինի,
Եվ ով է ջանում ըստ ամենայնի
Ազնիվ գործ անել, և միայն նրա՛ն
260 Համարիր բարձր ու ազնվական:
Քրիստոսն էր մեր գերազնիվ նախնին,
Այլ ոչ թե մարդիկ, որ հարուստ էին.
Չնայած ինչք են կտակում նրանք,
Որ ազնիվ ծագմամբ մենք էլ հոխորտանք,
Բայց մեզ չեն թողնում նաև վարք ազնիվ
Ու առաքինի (ինչի շնորհիվ
Իրենք կոչվել են միշտ ազնվարյուն),
Որ մենք էլ լինենք մեր նախնյաց հանգույն:
Տեղին է ասել մեծ Ֆլորենտացին`
270 Դանտե անունով այրը մտացի,
Թե քիչ է լինում, որ տոհմածառը
Ծնի արժանիք. գթառատ Տերը
Ձգտում է, որ լոկ ի՛նքը տա մարդուն
Առաքինություն և խիզախություն:
Ուստի մեզ միայն թողնում են նախնիք
Հեղհեղուկ մի վարք, որ ծնի չարիք:
Եվ ամեն մեկը ինձ պես լավ գիտե.
Թե ազնվություն լիներ ի բնե,
Շնորհիվ միայն ծագման, ծննդի,
280 Շառավիղները նույն այդ սերնդի
Չէին դադարի միշտ և ամենուր
Կատարել վսեմ, ազնիվ գործեր բյուր:
Այստեղից մինչև Կովկաս դու փնտրի՛ր
Տունն ամենամութ, այնտեղ հո՛ւր վառիր,
Թող դուռը կողպեն ամենքն ու գնան.
Մեկ է` կրակը կվառվի այնքան,
Որքան եթե անդ մարդիկ մնային,
Այդ է բնույթը նրա բնածին:
Ահա՛ երևաց այս օրինակից.
290 Ազնվությունը կախված չէ ինչքից:
Կրակի պես չէ բնույթը մարդկանց,
Փոփոխական են գործերը նրանց.
Հայտնի է Աստծուն, որ որդին լորդի
Կարող է գործել արարք տմարդի:
Նա, ով կոչվում է միշտ ազնվական
(Քանի որ զարմ է պայազատի տան
Եվ ունի տոհմիկ նախնիք մեծանուն),
Բայց չի հետևում իր ազնիվ նախնուն
Ու վսեմ գործեր երբեք չի անի,
300 Ազնվական չէ՛, թեկուզ դուքս լինի:
Նա ստոր արարքով դառնում է ստահակ.
Ազնվությունը նմանօրինակ
Լոկ նախնյաց փառքն է` գործով վաստակած,
Հատուկ չէ նրա էությանը ցած:
Քո ազնվությունն Աստծուց է միայն,
Ուստի արժանի՛ եղիր դու դրան:
Ինչքն ու դիրքն այստեղ անօգուտ են, սին,
Հիշի՛ր, թե որքա՜ն, ըստ Վալերիուսի,
Ազնիվ էր Տուլլիուս Հոստիլիուսը, որ
310 Ծագումով ստոր էր, տոհմից չքավոր:
Կարդա՛ Բոետիուս, նաև` Սենեկա.
Այնտեղ կտեսնես` տարակույս չկա,
Որ ազնիվ գործեր անողն է ազնիվ:
Իմ սիրելի՛ այր, իմացի՛ր ստուգիվ.
Եթե նախնիքս աղքատ էին, ցած,
Մեկ է` հույս ունեմ, որ բարձրյալ Աստված
Կարող է թույլ տալ ողորմածաբար
Ինձ կյանքս ապրել առաքինաբար,
Ուստի այն պահից ազնիվ կլինեմ,
320 Երբ ազնվաբար ապրել ես սկսեմ:
Հանդիմանեցիր ապրուստն իմ համեստ,
Բայց չէ՞ որ Աստված, ում դու պաշտում ես,
Աղքատիկ կենցաղ ընտրեց իր համար,
Եվ կհասկանա ամեն կույս, կին, այր,
Որ Քրիստոսը` արքան երկնքի,
Չէր վարժվի երբեք անառակ կյանքի:
Հարգանքի է գոհ ընչազուրկն արժան.
Այդպես է ասել ուսյալ Սենեկան,
Եվ նրան եմ ես հարուստ համարում,
330 Որ շոր էլ չունի, բայց գոհ է ապրում:
Իսկ աղքատ է նա, ով տենչում է բան,
Որ երբեք բաժին չի լինի նրան,
Իսկ ով ինչք չունի և չի էլ տենչում,
Հարուստ է, թեկուզ նվաստ է կոչվում:
Աղքատությունն էլ ի՛ր երգերն ունի.
«Կարող է անհոգ, նա, ով ինչք չունի,
Ճամփին միշտ երգել, գողերին ծաղրել»,–
Գիտուն Յուվենալն այսպես է գրել:
Աղքատությունը գանձ է ատելի,
340 Մեծ ձերբազատիչ բազում ցավերի
Եվ մեծ ուսուցիչ, բայց նրա՛նց համար,
Որ հանդուրժում են իրեն հեզաբար:
Գուցե անառողջ թվա խոսքս, սին,
Բայց աղքատությունն ինչք է այնպիսի,
Որը չես կորցնի, շնորհիվ որի
Կքննես դու քեզ, Աստծուն հիմնովին:
Մի ակնոց է այն, որով մշտապես
Քո ընկերներին լավ կճանաչես,
Ուստի, սը՛ր, խնդրեմ` ինձ մի՛ անարգիր,
350 Աղքատությունս մի՛ պախարակիր:
Դու իմ տարիքն ես խստիվ պարսավում,
Բայց դուք որ, հարկավ, ազնիվ եք կոչվում,
Տոհմիկներդ մեծ ու միշտ հարգարժան,
Ասում եք` ծերը պատվի է արժան,
Եվ պետք է նրան «հայրի՛կ» անվանենք.
Դա չեք ուրանա ո՛չ դուք, ո՛չ էլ մենք:
Այն, որ զառամ եմ ու անբարետես,
Հավերժ կազատի մի մեծ վախից քեզ,
Քանզի ծերությունն ու տեսքը տգեղ
360 Հավատարմության նեցուկ են զորեղ;
Սակայն եթե դու ձգտում ես դրան,
Կբավարարեմ տենչդ մարմնական:
Արդ, երկուսից մե՛կն ընտրիր դու հիմա.
Կա՛մ ես կմնամ տգեղ մինչև մահ
Եվ կին կլինեմ հեզ, առաքինի,
Իմ ամբողջ կյանքում քեզ չեմ վշտացնի,
Կա՛մ էլ կլինեմ ջահել, գեղեցիկ,
Եվ իմ պատճառով բազմաթիվ մարդիկ
Միշտ կհավաքվեն քո տան մոտ, այլուր:
370 Կուզե՞ս դա արդյոք. դե՛հ, պատասխա՛ն տուր,
Ընտրի՛ր ինչ որ քեզ կլինի հաճո»:

Խորհեց ասպետը խորունկ հառաչով,
Ապա ի վերջո այս խոսքերն ասաց.
«Սիրելի՛ լեդի, իմ կի՛ն, իմ սիրա՛ծ,
Քեզ եմ հանձնվում ես խոնարհաբար,
Քո խելքով ընտրի՛ր` արդյոք մեզ համար
Ի՞նչն է պատվելի, հաճո իսկապես.
Ինձ համար հոգ չէ, թե դու ինչ կընտրես,
Ինչ էլ որոշես` ես գոհ կլինեմ»:
380 «Հը՛մ, իշխանութո՞ւն քեզ վրա ունեմ,–
Հարցրեց պառավը,– վարվեմ իմ կամքո՞վ»:
«Այո՛, այդպես է ճիշտ իմ կարծիքով»:
Կինն ասաց. «Համբո՛ւյր տուր ինձ հաշտության.
Երդվում եմ լինել ես և՛ այս, և՛ այն,
Այսինքն` չքնաղ ու առաքինի:
Թող ինձ խենթացնի Աստված և սպանի,
Եթե չլինեմ այնքան հեզ, բարի,
Որքան ոչ մի կին` սկզբից աշխարհի:
Իսկ թե չդառնամ այնպես գեղեցիկ,
390 Ինչպես ցանկացած թագուհի, տոհմիկ`
Ծայր արևմուտքից մինչև արևելք,
Կարող ես ինձ հետ քո կամքով վարվել.
Դե՛հ, վարագույրը բարձրացրո՛ւ և տե՛ս»:
Եվ երբ ասպետը տեսավ իսկապես,
Որ նա ջահել է, չքնաղ անսահման,
Իր հաղթ ձեռքերի մեջ առավ նրան
Եվ զվարթ, սիրտը լի երանությամբ,
Բյուր համբույր տվեց մեծ ագահությամբ:
Կինը երդվեց միշտ անել կարելին,
400 Որ ուրախացնի իր ամուսնակցին:
Վիճակվեց նրանց երջանիկ ապրել,
Իսկ Քրիստոսը թող տա մեզ ջահել,
Հեզ ամուսիններ` անկողնում աշխույժ,
Նաև` այրերից շատ ապրելու ուժ:
Թող նա կրճատի կյանքը այն արանց,
Որ չեն ենթարկվում իրենց իսկ կանանց,
Իսկ նրանց, ովքեր ծեր են ու ժլատ,
Թող Աստված շուտով առաքի ժանտախտ: