Նրանք, որ ստեղծած են միմյանց կողերից, շուտով դադարեցին հասկանալ իրար ու կանգնեցին մեջքով: Հետո նրանց արանքով հոսեցին հազար գետեր ու ստեղծեցին անանցանելի մի խորություն, որը մի ողջ հավերժություն դեռ պիտի փորձեն անցնել: Նրանք մի ամբողջ դար դատապարտվեցին մենության, եթե այդպես էլ չհաջողվեց գտնել իրար…
Բայց բոլորն էլ առանց իրար սովորեցին ապրել, հարց է՝ ով՝ ինչպես…
Պատից կախված ճամացույցն ազդարարեց երեքը: Քաղաքի բանուկ անկյուններից մեկում լռեց վերջին հառաչանքն ու ինչ-որ մեկի մերկ ուսերն՝ ընդունելով իրենց նախկին տեսքը, ձուլվեցին ցրտին ու անեացան խավարի մեջ: Պայուսակի մեջ դրամապանակը խնամքով քուն մտավ ու թաց լուսաբացը մաքրեց քաղաքի փոշին: Թքած, թե չեն ասելու քած…
Այստեղ արևն ուրիշ կերպ է ծնվում՝ ավելի տիրական, փարվում է կանանց մերկ ազդրերին ու ստիպում վեր հանել փեշերն ու ամեն բացվող օրվա հետ սկսվում է նոր որոնում:
Ու փողոցը լցվում է կանացի ծիծաղով ու կանչով ու գիշերային մռայլ երազից արթնանում է քաղաքը: Վաճառողուհիները ծուլությամբ մի կողմ են տանում պատից կախված ցուցանակն ու քաղաքի անդորրը մի վայրկյանում խաթարվում է: Փողոցներում այս ժամերին ամեն տեսակ մարդու կարող ես հանդիպել՝ մշտապես ուշացող ժամագործների, երթուղայինի վարորդների, շնիկով տիկնանց ու կանանց՝ մանկասայլակներով: Ու քաղաքը միանգամից ճանաչում է իր գիշերային ուղեկիցներին, բայց փողոցները ծպտուն չեն հանում: Խոսակցություններ կան, որ դատապարտված են լռության:
«Ժամավճարով կանայք», նրանցից մեկն է Մագդալենան՝ քաղաքի որձերի գիշերային երազանքը. սև մազերը մերկ ուսերին փռած, շրջազգեստի փեշերն առած ձեռքերի մեջ ու արևից խանձված, հմայիչ ոտքերը շրջազգեստի տակից պարզած: Ասում են՝ սովորական մի անբարոյական կին է, սատանի ճուտ, ում թակարդն ընկնողը հեշտությամբ դուրս չի պրծնում: Մագդալենան նարատունկ ծիլ է՝ սխալ հողում աճած….
Նրանք, որ ստեղծած են միմյանց կողերից, շուտով դադարում են հասկանալ իրար ու կանգնում են մեջքով ու մի ամբողջ դար դատապարտվում մենության, երբ կորցնում են իրար: Բայց բոլորն էլ առանց իրար սովորում են ապրել, հարց է՝ ով՝ ինչպես…Ու նրանցից ոմանք, որ թույլ են ու թեքվում են ամեն հովի կանչից, ամեն որձի մեջ սկսում են որոնել այն, ինչ պետք է ցանկացած կնոջ ու նրանց որոնումը այսուհետ դատապարտվում է կոչվել անբարոյականություն, սակայն, գրողը տանի, փեշի կարճությունն ու սիրո մաքրությունը նույն բանը չեն….
-Իսկ դու գիտե՞ս՝ ինչպես են փտում նավակները: Երբ ամուր են՝ պատկանում են մեկին: Այդ մեկը նրանով բաց ծով է դուրս գալիս, պատսպարվում փաթորիկներից, զարկում ժայռաբեկորներին: Ալիքները մաշում են տախտակները, մամուռնեը կուչ են գալիս փայտի ու մեխի արանքում ու կտրում են կապը: Քիչ-քիչ հատակը սկսում է լորձոտել, թքոտել, քիչ-քիչ հոտ է գալիս տախտակներից ու հատակը սկսում է երերալ: Ուժեղ փոթորիկները հազար անցք են բացում ու մի հոգնած պահի թեթև մի անձրևից խորտակվում ու փտում են ջրի տակ: Իսկ նավավարի խելքը բաց ծովի համար գնում է…..
Այդպես ջրի տակ փտում են հին, մաշված նավակները: Այպես փտում են կանայք, ում նավավարը փայտից գլուխ չի հանում: Հետո հայտնվում է մեկ ուրիշը՝ մաքրում է փոշին: Ու գիտե՞ս ինչ ցնծությամբ են նայում նրան նավակները, այդպիսի նավավարի հետ կարելի է աշխարհի ծերն էլ կտրել-անցնել, չէ՞ որ դուրս է բերում ճահճից: Ու սկսվում է նոր ճանապարհորդություն, նոր արշավանք՝ գրավելու երջանկությունը: Բայց մի անգամ խարխալված պատը մատնված է փլուզվելու: Ու փուլ են գալիս նավակերը, երբ սկսվում է մի նոր մակնթացություն, նոր տեղատվություն: Ու նավավարը հազար հայհոյանք է թափում նավակների գլխին ու շպրտում պատերի տակ: Դու տեսե՞լ ես ինչ ցավով են նայում նավակները բաց ծովին, հատկապես՝ շքեղ նավերին: Ու երազում են, գրողը տանի, երազում են դուրս գալ բաց ծով: Ուստի՝ վաճառվում են: Վաճառվում են ժամերով սկսնակ նավավարներին, ովքեր նրանցով սովորում են ծով դուրս գալ: Վաճառվում են սեփական նավերից հոգնածներին, խենթերին, անգամ նրանց, ում կողմ հայացք էլ չէին նետի, եթե հատակն ամուր լիներ: Նրանց կողմը ոչ ոք չի նայում, ոմանք խորշում են, ոմանք՝ խղճում, ոմանք էլ փորձում են գտնել նրանց վրայից տանելու մի նոր փայտի կտոր: Այդպես, ծովի տակ, կամ ցամաքի մի անկյունում փտում են հին նավակները: Ու նոր նավավարները որքան էլ զարկեն ժայռաբեկորներին, էլ ցավ չեն զգում: Նրանք ոչ տեր ունեն, ոչ տիրեկան: Այդպես փտում են անտեր կանայք՝ ժամավճարով նավակները….
Ու նրանք, ամեն մոտեցող նավավարի մեջ որոնում են նրան, ում կողից ստեղծել է մի օր իրենց Աստված ու ում և իրենց միջով հազար գետեր են հոսել:
Մենք անուն չունենք, մենք նավեր ենք՝ անպետք նետված ժայռաբեկորների տակ: Մենք սկսում ենք վաճառվել, մենք սկսում ենք ցույց տալ մարմինը, երբ մեր հոգին դադարում է գրավիչ լինել: Հիշիր, կինդ պիտի մի քիչ ընկերդ լինի, մի քիչ քույրդ, մի քիչ էլ սիրուհիդ, որ կնոջիցդ հոգնես՝ սիրուհուդ մոտ գնաս, վազես քրոջդ մոտ: Կինդ պիտի հավատարիմ ընկերդ լինի ու ամենավտանգավոր թշնամիդ, որ հետն ընկերություն անես, բայց չկորցնես սթափությունդ: Տեղն ընկած տեղը կնոջդ պիտի հեքիաթներ պատմես, որ չկորցնես ընկերությունը, ու պիտի շնորհակալ լինես, որ հավատում է: Կինդ պիտի մի քիչ սրբությունդ լինի, ու միակ մեղքդ, որ կյանքում գործել ես: Պիտի առաջին սիրածդ լինի, վերջին ուսուցիչդ ու միակը, որ կյանքում չի մոռացվում: Կնոջդ հագուստները պիտի գովես, որ ցանկություն ունենա դրանցից ազատվելու ու պիտի գովես հոգու մերկությունը, որ միտքը սուրբ մնա: Կնոջդ պիտի պաշտես, բայց պիտի չիմանա, որ զոհեր չպահանջի: Պիտի ստրուկդ լինի ու տերդ, որ ուրիշ տերեր չորոնես: Կնոջդ պիտի կուռք չդարձնես, բայց պիտի իմանաս, որ լավագույնն է իր ցեղի մեջ: Դժվա՜ր է, եղբայր, դժվա՜ր է սահմանը պահելը… Ի ծնե անբարոյական կանայք չկան: Կան անբարոյական մտածողությամբ տղամարդիկ: Նրանք դժվար կանանց կարդալ չեն սիրում՝ կամ մի կողմ են նետում՝ համարելով դատարկամտություն, կամ տալիս են ընկերներին, որ կարդան, բացատրեն…
Նրանցից մեկին դու մի օր անպայման սիրելու ես, քանզի մարդկային միտքն ու էությունը միշտ էլ հակված է անբարոյականության: Կանայք երբեք իրենց առաջին սիրո հետ չեն ամուսնանում, քանզի առաջին սերերը, որպես կանոն, վատ սովարած դասեր են, սևագրություն: Քո կյանքում պիտի լինի մեկը, ում քառասունում հիշես՝ քթիցդ «ծուխ» գնա, յոթասունում՝ մտքովդ անցնի ողջ է, թե մեռած: Ում ողջ կյանքում որոնես, չգտնես, ատես, մոռանաս: Բայց մենք ամեն գարուն խենթի պես սիրահարվում ենք, աշնանը մոռանում անունն ու ձմռանն սպասում նոր սիրո ծնունդին: Ես նրան սիրահարվել էի գարնանը, սիրում էի ձմռանը, ու, գրողը տանի, աշնանը չմոռացա…
Հիմա հիշում եմ, քթիցս «ծուխը» գնում է ու սիրել-չսիրելով թաղվել եմ մեղքի մեջ ու վանք գնալու տեղը դուռն եմ գալիս…
Մագդալնան՝ քաղաքի որձերի գիշերային երազանքը, դրամապանակը դնում է պայուսակի մեջ ու արցունքները թափելով մերկ կրծքին անցնում է փողոցի միջով: Մագդելանան, որ նավակ է՝ ճահիճներում հոտող, որ հազար ժայռաբեկորի է բաղվել իր որոնումների ճամփին:
Մագդալենան, որ քաղաքի կեղտոտ արվարձաներում ավելի շատ անկեղծ աղոթքներ է հղել առ Աստված, քան երբեմնի ազնվատոհմիկ բճերը:
Ասում են՝ մայրացել է Մագդալենան…
Ու մտմտում եմ ցածրաձայն, թե լավագույն սերերն, իրոք որ, հեռացածներն են, լավագույն կանայք՝ երբեք չհասածները: Լավագույն գիշերն այն է, որի ժամերը չեն հաշվում: Լավագույն մա՞յր, չկա: Մայրն աստվածային է, եթե անգամ բիճ է բերում: Ու նրա պտուղն էլ լավագույնն է, եթե մինչև անգամ պիղծ փորից է դուրս եկել ու պիղծ հորից է:
Պիղծ սերեր՝ չկան: Սերն էլ աստվածային է ու նրա գոյությունն ամենից շատ հերքում են աստվածավախ ու հավատացյալ ծնունդները, իսկ երեկվա բճերը՝ ում մայրերն իրենց «հավատաքաղց» հայրերի վերջին զոհերն էին, կյանք են տալիս:
Մայրերն աստվածային են, եթե մինչև անգամ պատերի տակ իրենց զավակներին շան որդիները մայր են հայհոյում՝ իրենց իսկ գործած մեղքերի համար:
Մագդալենան անցնում է փողոցի միջով: Նա սոսկ կին չէ:
Նրա մարմինը հազար ձեռք է տեսել, բայց հոգին երբեք չի տրվել ամեն շան: Մեղավորներին մատնացույց անելուց առաջ հոգիներդ մաքուր պահեք, քանզի մեղսագործներն առավել արժանի են հարգանքի, քան նրանք, ովքեր դա անում են մտքում: Հոգու անբարոյականությունը ամենաամոթալի երևույթն է աշխարհում…
Մագդալենան անցնում է փողոցով: Նա դատապարտված է մենության, քանզի չհաջողվեց գտնել իրար: Չհաջողվեց գտնել իրական կեսին ու երջանկության մշտական որոնումը «սրբերը» դատապարտեցին այսուհետ կոչել «անբարոյականություն»…Այնինչ, անբարոյականությունն ապրում էր մեր մեջ, քանզի փեշի կարճությունն ու սիրո մաքրությունը համեմատել, դատելը մեղքերը անփորձության ծովում երջանկություն որոնաղ աղջկան ամենամեծ անբարոյականությունն է: Պատերի տակ մաշվող նավակների կրծքում սերն ու նվիրումն ավելի մաքուր է, քան բաց ծովը կիսող շքեղ առագաստանավերինը: Դու տեսե՞լ ես ինչպես են նայում փտող նավակները բաց ծովին: Էլ նրանց կողմ քար նետել կարելի՞ է….
Մագդալենայի հոգին կույս մնաց:
Թքած, թե չեն բղավում քած…
