Ջոն Դոնը քնեց, ու շուրջն՝ ամեն ինչ:
Քնեցին՝ հատակ, անկողին, պատեր,
քնեցին՝ սեղան, գորգ, նկար ու նիգ,
շորերը բոլոր, մոմ, աթոռ, բուֆետ:
Քնեց ամեն ինչ: Շիշը, բաժակը, թասերը, հացը,
հացի դանակը, ճենապակին ու բյուրեղապակին,
ամանեղենը, գիշերալամպը, ժամացույցը լուռ,
դուռ, սանդուղք ու շեմ: Գիշեր՝ ամենուր:
Ամենուր՝ գիշեր…
Ի.Բ.
Տունը փոքրիկ է: – Ես եմ մեծացել:-
Չէ՛, էստեղով էլ թուրքն է անցել,
արածել դռները, պատուհանները,
պահարանները (մեկը՝ գրա),
պատերին թունավոր ձու է ածել,
ու պատերը լացել են
(արտասուքի հետքը սև է
հորս կպցրած պաստառներին),
սեղանները՝ կլորն ու հյուսածոն,
որ դաս էին սովորում ինձ հետ՝
թոնթորալով արմունկներով հենվելուս համար,
մանկագրքերը, մեծագրքերը,
որ կարդում էի թաքուն՝
այգում կամ վերմակի տակ,
նկարները պատի՝
գործող վեհափառի, իմ, պապուտատիս,
«Սևեր» սառնարանը, որի վրա ծալապատիկ
նստում էր ախպերս՝ լուսնոտ ժամանակ,
հեռուստացույցը, ռադիոմատույցը,
ձվի դեղնուցն ու սպիտակուցը,
որ տատս մանր մանրում էր
իմ ու ճտերի համար,
անձրևը, թութը, թթի կտտոցը,
ջրափոսերում արևաշողի տաք վտվտոցը,
իսկ ձախից երրորդ տան փոքրիկ բակում
գոհ վրնջում էր
իմ պես կարճատես նախկին վարգաձին,
երբ նրա համար լուրեր էր կարդում
ձախից չորրորդ տան իմաստուն կատուն
ու չէր նկատում ոնց մանկությունս
իրեքակնանի իմ հեծանիվը նստեց ու գնաց,
քանի քնած էր մեր ներքնատունը,
իսկ հետո անցավ թուրքն ու չի՜ գնում
լռություններում փոքրիկ տան մասին:
Ամենուր՝ գիշեր: Գիշեր՝ ամենուր:-
Սև քառակուսի…
***
Կայսրինը՝ կայսեր,
Աստըծունը՝ Աստծուն,
թող այդպես,
ուրեմն ես այն սրինգն եմ, որ
Դանմարկի արքայազնը մերժեց,
իսկ նվագածուն չհասկացավ:
Նախահարձակ սիրո պես
մութ ու անկասելի մի գիշեր,
երբ լռությունից արթնացա,
երկգույն ժամանակ էր վախը,
սևուճերմակ կամ հակառակը,
նայած որ ստեղնն էր սեղմում
լուսնի մատը բարակ:
Բակը չափավոր արագ
լցվում էր տուն,
տունը դուրս էր լողում
բաց օդանցքից,
առհասարակ – ընթացք էր
կամ պտույտ –
վարագույրից առաջ,
որ կբարձրանա հանկարծակի
ու երկգույն,
ու ոչ ոք,
ծափերից գժվող դահլիճից
ոչ մի ձայն
չի ասի իմ ներքին վտարանդուն.
– Քեզ ո՞վ էր նվագում…
***
Նայադների պատկերով ու նմանությամբ,
բայց այսքանը,
մնացածը – մանրածախ պատմություն,
և ինչպես պատահական մերկությունից
ապշած քամի՝ կշռում եմ համը գյուտի
ու չիմացության:-
Սևուճերմակ
նեգատիվից հետո
աչքերս վարժվում են գույներին,
կարմիրն ու կապույտը՝ պարտադիր
և անպայման՝ մի քիչ դեղին,
որ արանքներում աննկատ լուծվելով
հիշի անտեղի սպասումն
անձրևից առաջ
և անձրևից հետո՝
կանաչ լեղին:
Գիշերվա քանի երկինք անցավ քեզնից հետո,
աննշան շտկումներով – նույնը,
անունդ քանի անգամ խփվեց քաղաքի շրջագծին
ու շպրտվեց կենտրոն,
սևուճերմակի խաչմերուկ,
որ քամիները հոտոտեն
պատահական մերկությունդ
և աննշան շտկումներով
պատմեն ինձ արվարձանում:
***
Տիկի՛ն, ձերդ գեղեցկություն,
հմայախոսքով պարագծված տեղանքն
այլերեն է պատմում ժամանակն ու տարածությունը –
դուք միշտ ձեր ներսում եք,
ես՝ չէ,
ներսուդուրս եմ անում՝
նայած ինչ եղանակ են կամենում
մետեոտիկնայք գրբաց ու անբասիր,
թերևս այսքանը իմ մասին,
իսկ ձե՞ր –
որ եղե՞լ եք – ոչ իմը,
որ միասին չե՞նք վերադարձել ոչմիտեղից
ու չե՞նք վառել լույսը,
որ հանգցնենք,
չե՞նք հագնվել, որ հանելիք ունենանք,
չե՞նք պրկվել շնչահատ,
մինչև լուսինը
սավանների վրա նկարեր
մոտավոր քարտեզը գիշերվա,
ուր երկու մարմին շարունակ
գտնում ու կորցնում են իրար –
ժխտականն ինչո՞ւ այսքան նախածանց եղավ,
և տեղանքն – անմուտք,
և կյանքը – անհնար,
ավելի, քան նույնիսկ
գոտկատեղից վեր երազանքը,
որ ոսկենախշ
շրջանակներ է գծում ձեզ համար…
***
Մանրամաղ՝
հասցրի ասեմ
մինչև մեքենայի դուռը բացելը:
Եվ անձրևը
միանգամից դասակարգվեց:
Մարտի 15-ն էր,
ութ անց քսան:
Ափսոս էր անձրևը…
***
Բլուրների ծանոթ գծով սահում է
Տիրոջ ծերացող մատը,
աչքս ծանոթ ճպպոցով
փնտրում է հենման կետ
ու գտնում միայն բազմակետեր,
ասես մարդը
ցատկել է տեղից տեղ
ու լուծվել անկազմակերպ
նախակամքի միջանցքներում,
ուր անստույգ են դեռ
մոտն ու հեռուն,
սպասողն ու սպասումը,
էգ ու արու,
զույգ ու կենտ,
ուր դեռ գնացողն է ճամփան,
ու – ոչ այլ կերպ:
***
Քաղաքը սիրելու բան չի
(չնեղանաս, քաղա՛ք),
ո՛չ երեխա է, ո՛չ աղջիկ՝
քո տասնութ տարեկան ժամանակ,
խռպոտ աղաղակի պես բան է՝
մարդաբնակ տեղանքի պատվին,
հետո՞ ինչ՝ թե վարդագույն,
թեկուզ՝ կանաչ,
կամ վատագույն դեպքում՝
երկնագունած, մե՛կ է,
քաղաքը սիրելու բան չի –
ո՛չ վարտիքով, ո՛չ անվարտիք,
նույնիսկ՝ Դավթի ձիու տեսանկյունից,
մանավանդ, որ մարդիկ
ապրում են առթիվ,
ոչ թե համար
կամ հանուն,
նույն կերպ էլ – մահանում,
մարդիկ մեռելների քաղաքներ են շինում,
մեռածները,- միանգամայն
անկեղծորեն,- շինել են
համառ ու սիրուն մի տիկին,
որ լկստվել է սիրում,
բայց չի թողնում կողքին գոնե պառկի
որձեղենի արուն
և քաղաքներ սույնով շարունակի,
ու հա՜ պտտվում է մենամոլիկ,-
ձեռին դեղին փունջը ճահճածաղկի,
գլխին՝ թասակ,
թոթոլ, թիկնեթեկին, թանկաքսակ,-
վարքը պառավացող համասեռամոլի…
***
– Գարունն իսկականի հետ ճիշտ է,-
ասաց աբորիգեն ագռավը՝
գույքագրման ակտը
հանձնելով չվեկին (կարծեմ՝ կռունկ),-
ձմռանը՝ ոչ մի կորուստ,
մենակ պադվալի բոմժը մեռավ
ու էն ծուռ բարդին են կտրում,
բայց էդ իմ գծով չի արդեն,
ձ՜ե՜ռ՜ռ՜ռ՜ ժամանակն է…
Վարագույրի բացից
միաչքանի նայում էի նրանց,
միականջանի լսում՝
ինչ են ասում չասվածի կիսատոնով,
ու տնով մեկ վազում էր
կարճաժամկետ կարոտը՝
կնոջ,
հեռու երկրների,
ծովի,
քամին մոլորակ ծնող աստղի
տնքոցն էր կրկնում
ու լցնովի գարեջրի փրփուր
ամպեր էին ծորում
մրոտ առաստաղից՝
չեղարկելով ինքնամփոփման ուխտը,
ցուրտը, ոտաշորն ու լեղին…
Բանակցող կողմերի ճանկի չափ կտևի,
թիթեռի սիրո չափ համարյա,
կարճ, ինչպես Կիևյան կամրջից
նետվողի ճիչը,-
ու դեղնախտավոր կամառնանա,
բայց հիմա
գարունն իսկականի հետ ճիշտ է,
ոչ մի պատրանք.
ձմռան պասբացեքին միայն՝
ձվերը կարմիր չեն,
այլ՝ միշտ պատրաստ…
***
Տանն, ուր պատերը հինգերորդն են ուզում,
որ անվերջի պատկերն ամբողջանա,
ուր պարտվել են կյանքը, սերը
և անպայման՝
եղյամապատ ապակուն գրած
անունդ կավարտվի,-
հիմա,
միանձնուհու նման անհամ ու զուսպ,
ժամանակ է խաղում
գիժ ամսվա փոքրիկ ձմեռը,
որ նույնպես կպարտվի,
ու հնգապատ անվերջ դամբարանը
մեկ-մեկ սուրճ կպատվի
պահակին տնեդուրս ու զառամ,
որ քնով չանցնի դռանը…
***
Ձյուները բարձր են:
Մոգերն ուշացան:
Մսուրին կռացած մայրը
չար աչքից ու քամուց
պահում է մսուրում պառկածին
ու մեկ-մեկ դռանն է նայում:
Ձյուները բարձր են, ասում է, տղա՛ս,
ձյուները բարձր են,
ու մոգերն ուշացան,
մինչև գարուն
աստղերից մեկը գալու էր
նրանցից առաջ,
հետո գալու էին մնացածը,
ինչպես հրեշտակը խոստացավ,
բայց ուշացան
ու վայ թե չեն գալու,
գուցե աստղը մի տեղ շեղել ճամփան
ու մոգերին ուրիշ մսուրներ է տանում,
անձյուն ճամփաներով,
երկնքի տակ ուրիշ,
իսկ մեր ձյուներն ինչ լավ բարձր են, տղա՛ս,
ու դու իմն ես հիմա
մինչև գարուն
ու – մնացած բոլոր գարուններին…
***
Փոքրիկ քաղաքում, ուր մանկությունս
արթնանում էր տատիս ավելի քստքստոցից,
ու ձյուն էր երազում, որ սահնակ ունենար,
ուր անհնար էր հորիզոնը, ու բլուրների վրա
գնդասեղի նման խրվում էր լուսինը
կամ արևը, նայած՝ օրվա որ եղանակն է,
ամեն ինչ Աստծո մասին էր –
մայունը գառան,
հարևանի քչախոս ավանակը,
աքլորականչը երրորդ՝ լուսաբացից առաջ,
լճի վրա ոտնահետքը թեթև ու արծաթե ,
ժամանակը, գինին, հացը՝ թոնրից ելած,
նույնիսկ հետքը խաչի՝
կինոյի շենք դառած եկեղեցու վրա,
նույնիսկ մարդիկ,
որ ուզում էին դրախտ
ընկնել ասեղի ծակով
և ամեն փորձից արթնանում տեղատարափ
ծաղկումի մեջ այգու՝
տատիս ցախավելի քստքստոցից…
