Լիմերիկն առավոտյան
Լիմերիկը բանաստեղծությունների անվանում է, որոնք գրեթե գաղտնազերծված կատակներ են. ես շատ լուսավոր պատկերացում ունեի Լիմերիկ քաղաքի մասին, որը նման բանաստեղծություններին տվեց այդ քաղաքի անունը: Ծիծաղկոտ աղջիկների զվարճանք, պարկապզուկից հնչող երաժշտություն, զրնգուն երջանկություն,- ահա այն ամենը, ինչը մենք հաճախ հանդիպել ենք Դուբլինի եւ Լիմերիկի միջեւ ՝ գյուղական ճանապարհներին:
Տարբեր տարիքի դպրոցականներն ուրախ, ոտաբոբիկ քայլում էին հոկտեմբերյան անձրեւի միջով. նրանք գալիս էին հարեւան փողոցներից, եւ հնարավոր էր տեսնել, թե ինչպես են նրանք ցեխոտ արահետներով անցնում ցանկապատերի արանքով, ինչպես են անթիվ-անհամար կաթիլները հավաքվում ջրհոսքի մեջ, գետերը՝ առվակների մեջ, առվակները ՝ փոքր գետերի, եւ երբեմն մեքենան նրանց միջով անցնում էր հոսքի պես ՝ պատրաստ բաժանելու նրանց: Այդ ճանապարհը մի քանի րոպե դատարկ մնաց, քանի որ մեքենան նոր էր անցել ավելի մեծ տարածքով, եւ այնտեղ, միմյանց հրելով, հավաքվում էին հասարակ մարդիկ: Իռլանդացի դպրոցականները, հաճախ արկածային ոճով հագնված, հրմշտում, հետապնդում էին, միասին ըմբոստանում եւ ջարդում-փշրում էին ամեն ինչ, եւ երբ նրանք ուրախ-զվարթ չէին, հանգստանում էին: Ուստի նրանք հաճախ կիլոմետրերով անձրեւի միջով հետ ու առաջ են քայլում ՝ ձեռքերին բռնած մահակներ եւ ժապավեններով շղթայած գրքեր: Մեքենան հարյուր ութսուն կիլոմետր անցավ իռլանդացի դպրոցականների միջով, եւ, չնայած անձրեւ էր, նրանցից շատերը ոտաբոբիկ էին, մեծ մասը ՝ վատ հագնված: Այդքանով հանդերձ ՝ նրանցից գրեթե բոլորը երջանիկ էին թվում: Ես հասկացա, որ հայհոյանք էր, երբ ինչ-որ մեկն ինձ Գերմանիայում ասաց, որ ճանապարհը շարժիչինն է: Իռլանդիայում ես հաճախ էի գայթակղություն ունենում հայտարարելու ՝ փողոցը պատկանում է կովին: Նրանք նախիրներով դուրս են գալիս փողոց, ամբարտավան շրջվում դեպի բզզացող մեքենան: Վարորդն այդ դեպքում իր հումորը ցուցադրելու, հանգստանալու եւ իր հմտությունները փորձարկելու հնարավորություն է ստանում: Նա զգուշությամբ քշում է մեքենան կովերի նախրի մոտ, սարսափով սեղմվում է գեղեցիկ ձեւավորված նրբանցքին, եւ հենց հասնում է առջեւի կովին, իրեն երջանիկ է զգում, քանի որ նա խուսափել է վտանգից, որն ավելի հուզիչ է, մարդկային երջանկության տեսանկյունից ավելի խթանիչ, քան նոր հաղթահարված վտանգը: Այսպիսով ՝ իռլանդացի վարորդը մնում է մի էակ, որին խորթ չէ երախտագիտության զգացումը: Նա ստիպված է անընդհատ պայքարել իր կյանքի, իր իրավունքների եւ արագության, տեմպի համար, դպրոցականների եւ կովերի դեմ: Նա երբեք չի կարողանա հորինել հետեւյալ սնոբիստական կարգախոսը ՝ ճանապարհը պատկանում է շարժիչին: Ո՞ւմ է պատկանում փողոցն Իռլանդիայում ՝ դեռեւս որոշված չէ: Եվ որքանո՞վ են գեղեցիկ այդ փողոցները: Պատերը, պատերը, ծառերը, պատերն ու ցանկապատերը, իռլանդական պատերի քարերը կբավարարեին Բաբելոնի աշտարակը կառուցելու համար, սակայն իռլանդական ավերակներն ապացուցում են, որ այդ շինարարությունն սկսելն աննպատակ է: Ամեն դեպքում այդ գեղեցիկ փողոցները չեն պատկանում շարժիչին, նրանք պատկանում են նրանց, ովքեր օգտագործում են դրանք, եւ ով ում ցանկանում է ՝ հնարավորություն է տալիս ՝ ապացուցելու իր հմտությունները: Որոշ փողոցներ պատկանում են ավանակին: Իռլանդիայում շատ են ավանակները, որոնք զբոսնում են դպրոցում: Նրանք խժռում են ցանկապատերը, մելամաղձոտ նայում են կողքով ընթացող մեքենայի հետեւի հատվածին, բնապատկերին: Ամեն դեպքում ճանապարհը չի պատկանում շարժիչին: Դուբլինի եւ Լիմերիկի միջեւ ընկած տարածքում մենք հանդիպեցինք հանգստությամբ տոգորված կովերի, ավանակների եւ դպրոցականների, եւ դրա համար մենք պետք է հիշենք Լիմերիկին. ո՞վ պետք է մոտենա Լիմերիկին ՝ առանց մտածելու ուրախ քաղաքի մասին: Փողոցներում իշխում էին կենսուրախ դպրոցականները, ինքնավստահ կովերը, մտածող ավանակները, եւ հանկարծ դրանք դատարկվեցին: Երեխաները կարծես դպրոց էին հասել, կովերն ՝ արոտավայր, իսկ ավանակները կարգի էին հրավիրված: Մութ ամպեր կուտակվեցին Ատլանտիկայից, իսկ Լիմերիկի փողոցները մութ եւ դատարկ էին: Սպիտակ էին միայն դռան առջեւ դրված կաթի շշերը, իսկ ճայերը, որոնք տարրալուծվել էին երկնքի մոխրագույնում, սպիտակ էին եւ գեր. ճայերի երամը ճեղքել էր սպիտակությունը, եւ նրանք մի պահ միաձուլվել էին մեծ, սպիտակ կարկատանին: Ութերորդ, իններորդ եւ հետագա բոլոր դարերի հնագույն պատերի մամուռը փայլում էր կանաչ գույնով, իսկ քսաներերոդ դարի պատերը հազիվ կարող էին տարբերվել ութերորդ դարի պատերից: Նրանք նույնպես մամռակալել էին եւ նմանվում էին ավերակների: Մսագործների խանութներում փայլում էին տավարի մսի սպիտակավուն, կարմրավուն մասերը, եւ Լիմերիկցի դպրոցական տարիքի երեխաներն այնտեղ ցույց էին տալիս իրենց ինքնատիպությունը: Նրանք ժպտացող եւ գունատ դեմքերով կառչել էին դարպասներից կախված խոզերի կպչուն ձողիկներից, որոնք տարուբերվում էին մսի կտորների արանքում: Իռլանդացի երեխաները լավ գաղափարներ ունեն, բայց արդյո՞ք նրանք այս քաղաքի միակ բնակիչներն են: Մենք մեքենան թողեցինք տաճարի մոտ եւ դանդաղ քայլեցինք մռայլ փողոցներով. հին կամուրջների տակ շառաչում էր մոխրագույն Շանոնը, փոքր, մռայլ քաղաքի համար չափազանց մեծ, չափազանց լայն, չափազանց վայրի այս գետը: Միայնությունը, տխրությունը, մամուռի, հին պատերի մեջ թողած կաթի սպիտակ շշերը, որոնք թվում էր, որ նախատեսված են վաղուց մահացածների համար, հաղթեցին մեզ: Եվ նույնիսկ այն երեխաները, որոնք պտտվում են տավարի մասերն անգամ չլուսավորող մսավաճառի խանութներում, նմանվում են ուրվականի: Միայնության դեմ կա մի միջոց, որը հանկարծակի այցելում է ձեզ օտար քաղաքում. գնեք ինչ-որ բան ՝ բացիկ, մի տուփ ծամոն, մատիտ կամ սիգարետ, անպայման ձեռք բերեք ինչ-որ բան, մասնակցեք այդ քաղաքի կյանքին: Բայց արդյո՞ք կարելի է ինչ-որ բան գնել այստեղ ՝ Լիմերիկում, հինգշաբթի առավոտյան, ժամը տասն անց կեսին: Իսկ հնարավո՞ր չէր, որ հանկարծ արթնանայինք եւ անձրեւի տակ, ինչ-որ տեղ, ճանապարհին կանգնած մեքենայի կողքին կանգնեինք եւ տեսնեինք, որ Լիմերիկը կորել է միրաժի, անձրեւի միրաժի պես: Կաթի շշերը ցավոտ բաներ գիտեին, աղմկող ճայերն ավելի քիչ բան գիտեին:
Հին Լիմերիկը նորին վերաբերում է այնպես, ինչպես Ile de la Cite-ն ՝ Փարիզի մնացյալ հատվածին, ըստ որի ՝ հին Լիմերիկի եւ Փարիզի հարաբերակցությունը կարող է լինել 1:200: Դանիացիները, նորմանդացիներն ավելի ուշ տիրացան այդ գեղեցիկ եւ մռայլ Շանոնի կղզուն: Նրանք մոխրագույն կամուրջները կապեցին ափերին, իսկ առջեւում, որտեղ կամուրջը հանդիպում է ցամաքին, քարը տեղադրվել է քարի վրա կամ քարը ՝ հուշարձանի հիմքի վրա: Հենց այս քարի վրա էլ իռլանդացիներն երդվեցին հանուն կրոնական ազատության, ստորագրվեց պայմանագիր, որը հետագայում չեղյալ հայտարարեց անգլիական խորհրդարանը: Այդ իսկ պատճառով էլ Լիմերիկն ունի հետեւյալ մականունը ՝ խախտված պայմանագրի քաղաք: Դուբլինում ինչ-որ մեկը մեզ ասել էր. «Լիմերիկն աշխարհի ամենահաճելի քաղաքն է »: Այսպիսով մեզ մնում էր միայն նայել օրացույցին ՝ իմանալու, թե ինչու են փողոցներն այդքան ամայի, կաթի շշերը ՝ փակ, խանութները ՝ դատարկ: Լիմերիկի եկեղեցին սկսում էր գործել առավոտյան ժամը 11-ի մոտ: Եվ հանկարծ, երբ դեռ ժամանակակից Լիմերիկի կենտրոնին չէինք հասել, բացվեցին եկեղեցու դռները, իսկ դռների դիմաց դրված կաթի շշերը հանվեցին: Դա նման էր Լիմերիկցիների կողմից իրենց քաղաքը գրավելուն: Նույնիսկ փոստը բացվեց, եւ բանկը բացեց իր դրամարկղը: Ամեն ինչ կարծես անհանգստության աստիճանի նորմալ եւ մարդկային էր թվում մի վայրում, որտեղ հինգ րոպե առաջ թվում էր, թե քայլում ենք միջնադարյան լքված քաղաքով: Այդ քաղաքի գոյությունն ապահովելու համար մենք գնել ենք տարբեր իրեր ՝ սիգարետ, օճառ, բացիկներ եւ հանելուկ-խաղ: Մենք ծխեցինք սիգարետը, ըմբոշխնեցինք օճառի բույրը, գրեցինք բացիկներին, փաթեթավորեցինք հանելուկ-խաղը եւ ուրախությամբ գնացինք փոստ:
Փոստային տիրուհին դեռ չէր վերադարձել եկեղեցուց, ստորադասը չկարողացավ ճշտել, թե ինչ պետք է հստակեցվեր, որքան է 250 գրամ ճնշման մոխրի արժեքը (հանելուկ-խաղ) Գերմանիայում: Երիտասարդ տիկինն օգնություն փնտրեց Տիրամոր նկարի մոտ, որի առջեւ առկայծում էր մոմը, բայց Մարիան լռեց. նա պարզապես ժպտաց այնպես, ինչպես ժպտում էր չորս հարյուր տարի, եւ այդ ժպիտը կոչվում է համբերություն: Հետո ի հայտ եկան տարօրինակ կշեռքներ, մեր ներկայությամբ մշակվեցին մաքսային ձեւաթղթեր, բացվեցին եւ փակվեցին կատալոգները, բայց միակ լուծումը մնաց համբերությունը: Մենք վարժվել էինք նրան: Ո՞վ հոկտեմբերին Լիմերիկից Գերմանիա հասնելով հանելուկ- խաղն ուղարկեց որպես տպագիր նյութ: Ո՞վ չգիտի, որ վարդերի փառատոնն ամբողջական չէ, այլ կեսից ավելին տոն է: Ավելի ուշ, իհարկե, երբ հանելուկ-խաղը երկար մնաց փոստարկղում, մենք նկատեցինք այն թերահավատությունը, որը ծաղկեց դաժան եւ տխուր աչքերում: Կապույտ աչքերում փայլեց խավարը. փողոցում՝ սրբերի կերպարներ վաճառող գնչու կնոջ, իսկ հյուրանոցում՝ կառավարչի, տաքսու վարորդի աչքերում: Վարդի շուրջը փշեր են նետվել աշխարհի ամենաբարեպաշտ քաղաքի սրտում:
Լիմերիկը՝ երեկոյան
Կաթի շշերը պղտորվել էին, կնիքը գողացվել էր: Նրանք կանգնած էին մոխրագույն, դատարկ, կեղտոտ դռների առջեւ եւ պատուհանագոգերին՝ սպասելով լուսաբացին, երբ նրանց կփոխարինեն իրենց թարմ ու պայծառ քույրերը: Իսկ ճայերն այնքան էլ չգիտեն, որ կարող են փոխհատուցել կաթի անմեղ շշերի հրեշտակային փայլը: Ճայերն աղմկում էին Շանոնի երկայնքով, որը, պատերի մեջ սեղմված, արագացնում է իր տեմպը մինչեւ երկու հարյուր մետր: Թթու, մոխրագույն, կանաչ ջրիմուռը ծածկեց պատերը, եղավ տեղատվություն, եւ կարծես հին Լիմերիկն իրեն անպարկեշտ կերպով մերկացրեց, բարձրացրեց իր զգեստը՝ ցույց տալով այն մասերը, որոնք ծածկված էին ջրով: Աղբը նույնպես սպասում էր, որ ջրհեղեղը կլվանա: Հազվագյուտ լույսեր միայն վառվեցին խաղադրույքների գրասենյակներում, հարբեցողները սայթաքեցին մեծ սրահում, եւ երեխաները, որոնք առավոտյան պտտվել էին մսագործների խանութներում, այժմ ապացուցեցին, որ կա աղքատության մի մակարդակ, որի համար նույնիսկ անվտանգության քորոցը չափազանց թանկ է: Լարն ավելի էժան է եւ անում է այն, ինչն անում էր ութ տարի առաջ մի էժան, բայց նոր բաճկոն, որն այժմ ծառայում է որպես վերարկու, կիսաշրջազգեստ, տաբատ եւ վերնաշապիկ՝ փաթաթված մեծահասակների թեւերին, որովայնի շուրջը, ձեռքերին: Այն փայլում էր անարատ կաթի նման: Եվ այդ մանանան նույնիսկ Իռլանդիայի ամենավերջին բնում միշտ թարմ եւ էժան է: Դա պաղպաղակն է: Մարմարները գլորվում են մայթով. մեկ-մեկ ես հայացք էի նետում խաղադրույքների խանութին, որտեղ հայրս գործազրկության նպաստի մի մասը հատկացնում էր մանուշակագույն ամպին: Բարեգործության խավարն ավելի ու ավելի է խտանում, երբ մարմարները բախվում են խաղադրույքների գրասենյակ տանող լավ մաշված աստիճաններին: Արդյո՞ք հայրը գնում է մոտակա խաղադրույքների խանութ՝ նստելու գիշերային թիթեռնիկների եւ անթերիների կողքին: Բավարար թվով խաղադրուքների խանութներ կան հին Լիմերիկում: Մարմարները գլորվում են սանդուղքի վրա, պաղպաղակի ձյունաճերմակ կաթիլներն ընկնում են ջրհորդանի մեջ, որտեղ նրանք աստղերի պես մի ակնթարթ հանգստանում են ցեխի մեջ ՝ նախքան նրանց անմեղությունը կհալվի այնտեղ: Ո՛չ, հայրիկը գնում է ոչ թե խաղադրույքների բյուրո, այլ միայն գարեջրատուն: Մարմարները կարող են հարվածել նաեւ գարեջրատան լավ մաշված աստիճաններին: Իսկ արդյո՞ք հայրը փող կտա պաղպաղակի համար: Նա տվեց գումարը: Մեկը տվեց Ջոնիին, Փադիին, Շեյլային եւ Մորիային, մորը եւ Աունտիին, հավանաբար նաեւ՝ տատիկի՞ն: Իհարկե, նա տալիս է, քանի որ շատ փող ունի: Կհաղթի՞, արդյոք, մանուշակագույն ամպը: Իհարկե, կհաղթի: Նա ստիպված է հասնել, նախատել: Եթե նա չի հասնում, ապա հետո կասի. «Զգույշ, Ջոն, բաժակն այդպես ուժգին մի՛ հարվածիր վաճառասեղանին: Կկարողանա՞ս դու նորից » : Այո՛: Մանուշակագույն ամպը կհաղթի: Եվ երբ ոչ մի ավել լար չկար, ձախ ձեռքի նիհար, կեղտոտ, թմրած մատներն այդ ընթացքում իսկական մարմարներ էին շարժում, նետում եւ գլորում:
«Ախ, Նեդ, թող, որ ես ծայրահեղ դեպքում եւս մեկ անգամ հոսեմ »,- հանկարծ երեկոյան մթության մեջ լսվում է մի աղջկա լուսավոր ճիչը:
«Այսօր երեկոյան աղոթք կա, դուք չե՞ք գալիս »:
Ատամների կրճտոց, տատանում, գլխի թափահարում:
«Այո՛, մենք կգանք ձեզ հետ »:
«Ես ՝ ոչ »:
«Արի »
«Ոչ »:
«Ախ: Այո » :
«Ոչ »:
Մարմարները հարվածում էին գարեջրատան տրորված աստիճաններին: Իմ ուղեկիցը դողդողաց եւ ենթարկվեց ամենադառը եւ հիմար նախապաշարմունքին. դա այն է, որ վատ հագնված մարդիկ ավելի վտանգավոր են, քան լավ հագնվածները: Նա Դուբլինի Շելբուռն հյուրանոցի բարում պետքէ դողա առնվազն այնքան, որքան այստեղ ՝ Լիմերիկում, Ջոն թագավորի հյուրի հետեւում: Օ՜, եթե նրանք նույնքան վտանգավոր լինեին, որքան նրանք, ովքեր այդքան անվնաս են երեւում Շելբուռն հյուրանոցի բարում: Մատուցողուհին իսկույն շտապեց մի տղայի հետեւից, որը կարտոֆիլի չիպսեր գնեց քսան փֆենիգով եւ սեղանից վերցրած շշից նրանց վրա շատ քացախ թափեց:
«Շուն, դու ուզում ես ինձ սնանկացնե՞լ »:
Կխփի՞ չիպսերը նրա դեմքին: Ոչ, նա դրա պատասխանը չունի. միայն նրա շնչակտուր երեխայի կրծքավանդակն է արձագանքում: Լսվում են սուլիչի հնչերանգները, որոնք քաշվում են նրա թոքերի թույլ օրգանից:
Արդյո՞ք ոչ ավելի վաղ, քան երկու հարյուր տարի առաջ ՝ 1729 թվականին, Սվիֆթը գրեց իր ամենադառը երգիծանքը ՝ «համեստ առաջարկը ՝ թույլ չտալ աղքատ իռլանդացիների երեխաներին բեռ դառնալ իրենց ծնողների կամ երկրի համար », որում նա գնահատելով հարուստ անգլիացիների տարեկան մոտ հարյուր քսան հազար նորածինների ՝ որպես սնունդ առաջարկում էր նախագծի դաժան, ճշգրիտ նկարագրությունը, որը պետք է ծառայի բազմաթիվ նպատակների, ներառյալ ՝ պապականների թվի նվազեցմանը: Քացախի վեց կաթիլների շուրջ վեճը դեռ չի ավարտվել, տանտիրուհին ձեռքը սպառնալից բարձրացրած ՝ տղայի կրծքից դուրս եկող սուլիչի հնչերանգներն էր լսում: Անտարբեր մարդիկ գաղտագողի մոտենում են, հարբեցողները՝ տարուբերվում, երեխաներն էլ աղոթագրքերով վազում են, որպեսզի ժամանակին հասնեն երեկոյան աղոթքին: Բայց փրկարարն արդեն մոտենում էր: Նա բարձրահասակ էր, գեր, սպունգի պես, քիթն՝ արյունոտ, դեմքի մուգ բծերը ծածկել էին բերանը եւ քիթը: Նա վստահության թելը հասցրել էր լարին, սակայն այն չէր հասել կոշիկներին, եւ դրանք բացվեցին: Նա մոտեցավ տանտիրուհուն, խոնարհվեց նրա առջեւ, ձեռքին համբույր դրոշմեց, գրպանից հանեց տասը դրամանոց թղթադրամը, վախվխելով մեկնեց նրան: Տանտիրուհին վերցրեց այն եւ քաղաքավարի ասաց. «Կարո՞ղ եմ խնդրել Ձեզ, տիկին, որ այս տասը շիլինգը համարեք վեց կաթիլ քացախի վճար, ինչպես հարկն է »:
Մթության մեջ տիրեց լռություն Հովհաննես թագավորի ամրոցի հետեւում, որից հետո արյունոտ բծերով մարդը հանկարծ ցածրաձայն հարցրեց. «Կարո՞ղ եմ Ձեր ուշադրությունը հրավիրել այն փաստի վրա, որ երեկոյան ժամերգության ժամանակն է… Խնդրում եմ փոխանցել իմ հարգալից ողջույնները հովվին »: Նա օրորվեց, տղան վախեցած փախավ, իսկ տանտիրուհին մնաց միայնակ:
Հանկարծ նրա արցունքները հոսեցին դեմքով, նա նորից բղավելով վազեց տուն, նրա ճիչերը դեռ լսելի էին, երբ դուռը փակվեց նրա հետեւում: Օվկիանոսը դեռ թույլ չէր տվել, որ բարերար ջուրը բարձրանար, պատերը դեռ մերկ ու կեղտոտ էին, իսկ ճայերը դեռ բավականաչափ սպիտակ չէին: Ջոն թագավորի դղյակը մռայլ կերպով բարձրանում էր խավարում. մի տեսարժան վայր, որը 1920-ականներից մուտք գործեց բնակարաններ, մինչդեռ քսաներորդ դարի բնակարաններն ավելի խարխուլ տեսք ունեին, քան՝ Ջոն թագավորի ամրոցը տասներեքերորդ դարից: Աղոտ լուսավորությամբ լամպերի մռայլ լույսը չէր կարող ճեղքել ամրոցի հսկայական ստվերը, ուստիեւ՝ դառնահամ խավարն ողողեց ամեն ինչ:
Տասը շիլինգ՝ վեց կաթիլ քացախի դիմաց: Ով ապրում է պոեզիայով՝ այն ստեղծելու փոխարեն, նա վճարում է տասը հազար տոկոս: Որտե՞ղ էր նա… մռայլ, արյունոտ բծերով, հարբած, եւ որի լարը բավական էր բաճկոնի համար, այլ ոչ թե կոշիկի: Նա իրեն նետել էր Շանոնի մեջ՝ երկու կամուրջների արանքում ընկած մոխրագույն փակուղու մեջ, որը ճայերն օգտագործում էին որպես ազատ սահարան: Նրանք պտտվեցին մթության մեջ, իջան մոխրագույն ալիքի վրա, թռչկոտեցին կամրջից կամուրջ խաղը կրկնելու համար. անվերջ, անհագ:
Լսվում էին եկեղեցիներից հնչող երգեր, աղոթքի ձայներ, տաքսիները հյուրեր էին բերում Շանոնի օդանավակայանից, կանաչ ավտոբուսներն օրորվում էին մոխրագույն խավարի միջով, սեւ, դառը գարեջուրը հոսում էր պանդոկի պատուհաններից կախված վարագույրների հետեւում:
Մանուշակագույն ամպը պետք է հաղթի: Եկեղեցում, որտեղ երեկոյան աղոթքն արդեն ավարտված էր, փայլեց Հիսուսի մուգ կարմիր, մեծ սիրտը: Մոմերը վառվեցին, թափառաշրջիկներն աղոթեցին, խունկը եւ մոմերը ջերմություն արձակեցին, տիրեց լռություն, որի մեջ լսվում էին դպիրի խառնաշփոթ ոտնաձայները, իսկ խոստովանողների առջեւ վարագույր քաշողները դատարկում էին զոհաբերության արկղերը: Հիսուսի սիրտը փայլատակեց վառ կարմիրի մեջ: Որքա՞ն է կազմում նավահանգստից ուղեվարձը հիսուն, վաթսուն, յոթանասուն տարվա համար, այսինքն՝ ծննդից մինչեւ օվկիանոսի այն կետը, որտեղ տեղի է ունենում նավաբեկությունը:
Մաքուր զբոսայգիներ, մաքուր հուշարձաններ, սեւ, խիստ, ուղիղ փողոցներ: Այստեղ, ինչ-որ տեղ, ծնվել է Լոլա Մոնտեզը: Փլատակներ՝ ապստամբության պահից, որոնք դեռ չեն վերածվել ավերակների, տախտակամած տներ, որոնց սեւ տախտակների հետեւում աղմկում էին առնետները, պատառոտված ամսագրեր, որոնք սպասում էին ցրվելուն, կանաչ, մոխրագույն ցեխ՝ մերկ պատերին, իսկ սեւ գարեջուրը հոսում էր մանուշակագույն ամպի վրայով, որին չէր կարող հաղթել:
Փողոցներ, փողոցներ, որոնք մի պահ հեղեղվում են երեկոյան աղոթքից եկածներով, փողոցներ, որոնցում կարծես տները գնալով փոքրանում են: Բանտի պատեր, վանքի պատեր, զորանոցի պատեր. հերթապահ լեյտենանտը հեծանիվը դնում է իր փոքրիկ տան դռան դիմաց եւ շեմին սայթաքում իր երեխաների մոտ: Կրկին խունկ, մոմերի ջերմություն, լռություն, աղոթքներ, որոնք չեն կարող պոկվել Հիսուսի մուգ կարմիր սրտից: Իսկ դպիրները, թափահարելով գլուխները, հանգիստ զգուշացնում են տուն գնալ:
«Բայց… »,- դպիրը շշնջաց շատ փաստարկներ: Գլուխը թափահարելով: Ծնկով սոսնձված նստարանին: Ո՞վ է ուզում հաշվել աղոթքները, ով՝ հայհոյանքները, եւ ո՞վ ունի ջութակահարի հաշվիչը, որը կգրանցեր հույսերը եւ այդ երեկո կկենտրոնանար մանուշակագույն ամպի վրա: Չորս բարեկազմ ձիերի վրա դրված էին կապանքներ. անշարժ գույքի գրավադրություն, որը ոչ ոք չի կարողանա մարել: Եվ եթե մանուշակագույն ամպը չհաղթի, վիշտը պետք է մարել այնքան մուգ գարեջրով, որքան անհրաժեշտ էր հույսը սնուցելու համար: Մարմարները դեռ հարվածում են պանդոկի մաշված աստիճաններին, եկեղեցիների եւ խաղադրույքների խանութների մաշված աստիճաններին: Ավելի ուշ ես միայն հայտնաբերեցի կաթի վերջին անմեղ շիշը, որը դեռ առավոտյան նույնքան անարատ էր եւ գտնվում էր մի փոքրիկ տան դռան մոտ, որի փեղկերն արգելափակված էին: Դռան մոտ կանգնած էր մի տարեց կին՝ ալեհեր, անփույթ, սպիտակ դեմքին սիգարետը սեղմած: Ես մնացի կանգնած:
«Որտե՞ղ է նա »,-հարցրեցի ես կամացուկ:
«Ո՞վ »:
«Նա, ում պատկանում է կաթը: Նա դեռ քնա՞ծ է »:
«Ոչ »,-ասաց նա կամացուկ,- «նա այսօր արտագաղթել է »:
«Եվ նա կաթն այստե՞ղ է թողել »:
«Դեռ վառվո՞ւմ է »:
«Դուք դեռ չե՞ք տեսնում »:
Ես թեքվեցի առաջ, մոտեցա դռան ճեղքին, նայեցի ներս, որտեղ մի փոքրիկ սրահում դեռ սրբիչ կար դռանը կախած, իսկ հանդերձարանում՝ գլխարկ, որտեղ հատակին կարտոֆիլի մնացորդով կեղտոտ ափսե էր դրված:
«Փաստորեն նա լույսերը վառ էր թողել, բայց եթե անգամ նա դա արել էր, միեւնույնն է, իր հաշիվը չէին ուղարկելու »:
«Ավստրալիա՞ »:
«Այո՛ »:
«Եվ կաթի հաշի՞վը »:
«Նա դեռ չի՞ վճարել այն »:
Սիգարետի սպիտակն արդեն հալչում էր նրա մուգ շրթունքների արանքում, եւ նա նորից մեկնվեց իր մուտքի դռան մոտ:
«Այո՛ »,- ասաց նա,- «նա կարող էր անջատել լույսը »:
Լիմերիկը քնում էր հազարավոր վարդերի պսակների տակ, նզովքների տարափի տակ, լողում մուգ գարեջրի մեջ, որը պահվում էր ձյան սպիտակ կաթի շշով, երազում էր մանուշակագույն ամպի եւ Հիսուսի վառ կարմիր սրտի մասին:
Լիմերիկ (անգլերեն Limerick, իռլանդերեն՝ Luimneach), քաղաք եւ նավահանգիստ Իռլանդիայի հարավարեւմտյան մասում, Շանոնի գետաբերանում:
«Իռլանդական օրագիր » գրքից
Թարգմանությունը գերմաներենից՝ Թագուհի Հակոբյանի
