Գոթֆրիդ Բեն, Նա, ով մենակ է, Երևան, Անտարես 2017
ԱՆՏԱՐԵՍ հրատարակչատունը լույս է ընծայել գերմանացի մեծագույն բանաստեղծ Գոթֆրիդ Բենի (1886-1956թթ.) քերթվածների ընտրանին Աշոտ Ալեքսանյանի թարգմանությամբ: Նկարազարդումները՝ Սուրեն Առաքելյանի, կազմը՝ Լևոն Ալեքսանյանի: Գ. Բենը գրական մոդեռնիզմի, ի մասնավորի՝ գերմանական էքսպրեսիոնիզմի նշանավոր դեմքերից է, մեծն Շտեֆան Գեորգեի ու նրա գրական խմբակի գաղափարապաշտ հետևորդն ու անխոնջ նորարարը: Գրքում ներառված «Քնարերգության հիմնախնդիրներ» բանախոսության մեջ գրողը ձևակերպել է իր քերթողական հավատամքը. «Կյանքից քաղած անբովանդակ բանաստեղծությունը» շնչավորողը գեղարվեստական ձևն է, որն, ըստ նրա, լինելու է գալիք դարերի արվեստի գլխավոր խնդիրը:
ՍԵՐ
Սեր – աստղերն են երկնքից
հսկում համբույր ու գգվանք,
ցնցվում է ծովը կրքի՝
գիշերային զառանցանք,
վեր է հառնում հավերժից,
անբարբառ ու սոսկահունչ,
փրփրածնունդ դիցուհին
առհավական իր խեցուց:
Սեր – ժամընթաց հեծեծման,
հալածիչներն հավերժի
մարում են, մեղմ ու անցավ,
լուսնաժամերը վերջին,
իջա՛ն – վե՛մդ հավատի,
լեառն Արարատ ու տապան
ավարառու ջրերի
անհունի մեջ անսահման:
Սեր – բառերը քեզ հղված
դու հեռուն ես փոխանցում,
զեփյուռներից հալածված
շուրջպար է սա, ընկլուզում -,
թափառում են ու շրջվում
ժամերն անդուլ, հուր-կրակ,
ուրիշին ենք մենք տենչում՝
նա ինձ, ես քեզ, դու նրան:
ԽԱՇԻՆՔ ՏԺՆԵԱՅ
Խաշինք տժնեայ ու մակաղուն.
ա՛լ յոգնած եմ պտռել կղզիս,
կուզեմ դառնալ ափ մը ծովուն,
սէգ նաւերու նաւահանգիստ:
Կուզեմ լողափն իմ կոխկրճիլ
գիրգ ոտքերու տակ ջերմաշունչ,
ու տոչորիլ ակն անջրդի
եւ ջուր առնուլ կոկորդն աշտուճ:
Ամենայն ինչ սուզիլ կուզի
անդունդին մեջ օտար արեան,
օտար կենաց մը մէջ ծիւրուիլ,
զինքն ուրանալ յար-յաւիտեան:
ՍՊԱՌՆԱԼԻՔ
Բայց իմացիր.
Կենդանական օրերն են իմ: Ես մի ժամ եմ ջրային:
Երեկոյան քունքս է քնատ՝ որպես անտառ ու երկինք:
Սերն իմ համր է ու քչախոս.
Ի՜նչ վայելք է խմել արյունը քո տաք:
ՄԱՅՐ
Ես քեզ կրում եմ ճակատիս
չսպիացող վերքի հանգույն:
Միշտ չէ որ այն ցավ է տալիս: Սիրտս սակայն
այնտեղից չի արտասորում:
Հանկարծական կուրացումին անձնատուր՝
զգում եմ ես արյան համն իմ բերանում:
ՆԱ, ՈՎ ՄԵՆԱԿ Է
Նա, ով մենակ է, գաղտնիք ունի նա,
կանգնած հորձանքի դեմ պատկերների,
նրանց ծննդյան ու պտղավորման,
երբ ստվերն անգամ կիզվում է ներսից:
Հղի է բազում տրոհումներով,
հավերժ մտազբաղ, նաև ի զորու
ոչնչացնելու մարդկայինը ողջ,
այն, որ սնվում է ու զուգավորվում:
Փոխակերպումն է տեսնում մայր հողի`
անմասն սակայն. ո՛չ ծնունդ, ո՛չ մահ.
արարչությունն է նայում անհոգի`
անձև, անմարմին ու անկաղապար:
ՈՂՋ ԼԵՐ
Ո՛ղջ լեր, թռչունդ թափառիկ,
աստանդականդ անգո –
փակ են հուռութք ու հմայիլ,
որ անունն են կրում քո:
Իմ պարտեզը մտնեմ պիտի,
մութ լճակը տառապյալ,
երգն եմ լսում կարապների
եղեգնուտից առափնյա:
Ո՛ղջ լեր, տվիչդ արցունքի,
վիշտ ու ցավի ազդարար,
խոր անդունդն է քաշում կրկին
նա, ով տվեց ու առավ:
ՄԵԿ ԱՆԳԱՄ ԷԼ
Մեկ անգամ էլ մեռնել ու լալ`
քեզ հետ զգալ համն անծանոթ,
իմաստը մութ սիրո, մահվան`
աստվածների օտար ու խորթ:
Բայց չես կարող քաղել դու այն,
մոտ է թեև ու մերձակից,
ցավի մեջ է ողջն ամփոփված,
թե ծնունդ չէ ծով ու ծաղկի:
Խորտակվե՛լ ու նոր՛ից հառնել,
մոռանա՛լ ու գտնե՛լ կրկին,
վերջին կոհակն անդրադարձնել,
վերջին բոցերն հանել երկինք:
Հյուսվածք` առանց պնդօղակի,
սին, անհեթեթ եզերակար.
արցունք, աճյուն, ափ մը մոխիր
աստվածների խորթ ու օտար:
ԱՍՏՂԱԾԱՂԻԿՆԵՐ
Աստղածաղիկներ – մխացող օրեր,
հինավուրց դյութանք, հմայիլ,
կշեռքն են պահում Աստվածները ծեր
երերացող մի տարաժամի:
Մեկ անգամ ևս ոսկե նախիրներ՝
երկինք, լուսացոլք, ծաղկագոյ,
այդ ի՞նչ է ցնկնում գոյը նախաստեղծ
մահացող թևերի ներքո:
Մեկ անգամ ևս բաղձանք անմեկին՝
արբեցում, վարդերը՝ դու –
ամառը կանգնել ու թիկնեթեկին
ծիծառներին էր մշտադիտում,
Մեկ անգամ ևս տարակույս, կասկած,
մինչ հավաստին է հսկում արթուն.
հորձանքն են ճողփում ծիծառներն հանկարծ,
ըմբոշխնելով չուն գիշերաբուն:
