***
Օրը բացվեց ու եղավ
գույների տաք պատարագ
ձանձրույթի քողը նետեմ,
որ ինձ որսա շարունակ:
Որ ինձ տանի, շրջանցեմ
դափնու ճյուղը օրորվող,
ու համբույրի գիշերվա
աստիճանները հյուսեմ:
Հանձնվեմ տաք ցնորքին,
ուշաթափվեմ մի վայրկյան,
մարգարտահյուս օրերին
մղվեմ իբրև նահատակ:
Ու երիցս կրկնված
զանազանվեմ խավարից,
ու երիցս կրկնված
դուրս հոսեմ իմ պատյանից՝
իբրև ցնցող, ծանր գուժ,
իբրև ծանոթ մի պատկեր՝
ետկեսօրյա մղումով
ու ցանկությամբ ետճաշյա:
Որ երբ մեղմեմ իմ հոգին
ու ազատվեմ նրա մեջ
հասունացող պատրանքից –
թող լույս դառնամ
հասկերի օրերի մեջ թաքնված,
ու խուսափուկ, միայնակ
շատախոսեմ ծաղկի հետ:
***
Օր արդար,
կարմիր շուրթերդ տուր ինձ,
թող ես հայտնությամբ մտնեմ ծիսարան,
թող ինձ երկվության դողից ազատեն
կարմիր զատիկն ու ծաղիկն համաբարձման։
Թող ես հոգնությամբ այցելեմ կանանց,
թող որ երգերին դառնամ ազդագիր,
մեկնության պահին լինեմ հուշարար,
թողության պահին` ձայն վարանողի։
Եվ թող որ դառնամ նաև լուսարար,
խավարին հղեմ փոքրիկ բացիկներ,
ի տես ամենքի, և ի տես ծաղկանց,՝
պաշարեմ հոգիս իբրև երգասաց։
Ու երբ օրն արդար դիպչի խավարին,
և ինձ ձայնակցող խմբերգը հնչի,
թող օծման յուղը կաթի վերևից՝
ի սեր կնոջ մոտ փախչող խավարի։
ՕՐ ԱՐԹՆԱՑՄԱՆ
Օր արթնացման՝
ծաղիկների հովանավոր,
որ մատներիդ կրում ես հույս
ու աչքերիդ՝ զարդանկար
ու թևերիդ վրա լույսն է հանդիսական,
և մատներդ հիշողության տունն են մտնում,
որ արթնացման երգ հորինեն
ու փակցնեն ազդագրեր.
-Այսօր եղեք հանդիսական
ցնորքների պատարագին,
ու խմբերգի համար բերեք մի ծիսարան:
Որ երգն հնչի իբրև մարմին առավոտի,
որ երգն հնչի իբրև զանգակ վաղորդայնի,
որ երբ անցնի մեր մեղսական հոգնությունը՝
հիշատակներ բերող քամին
բերի հոգին իբրև անուն
և մարմինը՝ իբրև մի ձայն,
որ դաշտերով անցնի լույսը հրամանի –
թե արթնացման օրը եղավ ընդունելի:
ԱՐԾԱԹԵ ՕՐ
Ջրերի վրա, թե առավոտի
մի երգ է հյուսվում ու չի ավարտվում,
հոգնած քույրերը զուգում են նրան,
տանում են, որ տան տաղասացներին:
Տանում են հույսի զնգզնգոցներով
ու պատրանքների արցունք են շաղում,
ո՞ւր է, հարցնում են, այն շեկ պատանին,
որ հնչերգից է մատանի հյուսում:
Ո՞ւր է, քառասուն կին են որոնում,
ո՞ւր է, հայցում են քառասուն աղջիկ,
և նրանց քայլքը՝ օր է զարթոնքի,
և նրանց աչքը՝ զուգս հրամանի:
Գնում են նրանք, ու չեն հայտնվում,
գնում են նրանք օծման զգեստով,
մի փոքրիկ ծաղիկ, վարդ է երևի,
նրանց պատրանքին կարմիր է խառնում:
Եվ երթի համար կան հնձված դաշտեր,
հոգնության խաղաղ քարեր կան ճամփին,
իսկ նա քնած է, փնտրվածը մեր
ջրերի վրա ու առավոտի:
***
Ի՜նչ հորդ ես, անձրև․
կարծես այս պահին
հիշտակներ ես բերում երկնքից
ու թափ ես տալիս ծաղկունքի գորգը։
Եվ զգեստներիդ թել-թել կարերից
կապույտն է ծորում
ու շառագունում եզրակարերից։
Պատրանքի զույգ ես հրեշտակներին,
իսկ ծաղիկներին`քույր նվիրումի։
Ասա, թե ո՞ւր է խունկը ծիսական,
որ շաղ են տալիս իբրև թողություն,
ասա, ո՞ւր է մեր ոսկեման տղան,
որ գույներ ունի հիշատակների։
Ասա, որ ես էլ զրույցի ծայրից
մի կտոր կտրեմ ի սեր մեկնումի…
ասա, որ երկինք տանող դռներից
մեկին տեր դառնամ և մյուսին գերի։
***
Եվ զարդարիր պատկերը քո
հիշողության տարերքի մեջ,
և ձայն փնտրիր, որ ուղեկցի քեզ ամենուր։
Որ ամենուր լինի ձայնդ` իբրև խմբերգ,
որ ամենուր լինի աչքդ` հանց ծիսարան,
որ ամենուր լինի քամին` հանց խաղընկեր,
որ զրույցներ թերթես` իբրև սաղմոսարան։
Եվ թող ձայնը լսվի խորքից`
տաղարանից, պաղ մատյանից
և հուշերի զարդատուփից։
Եվ երբ օրը մի պահ մտնի հանդերձարան,
և երբ կանայք լսեն բառեր հիշատակի,
և երբ հողը ծառզարդարի պատրանք բերի,
և աղջիկը գտնի արյան հիշողություն –
թող ծաղիկներ լինեն շուրջը ու հարսանիք,
թող ծառերը լինեն զարդը արդարների,
և մարմինը օրհներգության տաղավարից
բերի հոգին, ի հիշատակ մեռյալների,
ի հիշատակ հնձված դաշտի
ու հնձվորի:
ՀԱՅՏՆՈՒԹՅՈՒՆ
Ժպտացեք ծաղկող հանդերձների մեջ,
զույգերին բերեք հրավառության,
թող մանրադրամ նետեն զարթոնքի
ու առատության օրհներգը երգեն:
Եվ թող գույները ճանաչող տղան
մատուցի գույնը բացվող խմբերգի,
և թող աղջիկը ամոթխածության
հնչերգի գոտին հուշիկ արձակի:
Եվ թող օրհնելով ձեռքերը պարզեն,
թող խոնարհումով կրեն մատանին,
թե հիշատակի վարդերն աղմկեն,
թող մի հաշտարար իր ձեռքը մեկնի:
Օ՜, դուք արդարներ, շրջվեք արեգդեմ,
ու շեփորելով հայտնվեք շեմին,
և հիմա իբրև հրաշագործներ
այցելեք հոգուն, որ շուրջը նայի:
***
Ախ, կանգնել էիր դու տան շեմին
նայում էիր, թե
ո՞վ է բերում զարդանկարն առավոտի։
Եվ հիացքի սափորներով բերում էին ջուր,
յուղ էին բերում օծման զգեստ հագած կանայք,
ու բերում էին զարդերն հուշի`
վարանելով, խոնհարումով ու ցնծությամբ։
Հետո ինչպես մոգության զոհ,
հետո ինչպես քաղցր տեսիլք`
հրամանի կանգնած կանայք
խմբերգից լույս առաքելով,
ու հանելով արդուզարդը մոռացումի
մատուցում էին լույսի ցնորք
ու զգեստներ մոռացումի։
Եվ քո շուրջը օրն է իբրև հովանավոր,
և քո շուրջը կար հիացքի լուսավոր ջահ,
և կար պատրանք հրամանի
ու մեկնումի զարդանկար։
***
Եվ հորինեմ հիշողության որմնանկար,
պահ տամ հոգիս
ու ներս վազեմ երեխայի անհոգությամբ,
որ վերցնեմ փայլը ներսի
ու դուրս վազեմ,
կրկնելով-հայրավ հոգին,
ու մարմինը մնաց մենակ։
Ավելացնեմ, թե ծաղկունք է շուրջը միայն
ուր անձրևը ասեղնագործ քրոջ նման
պատկերազարդ օրը ձեռքին
մոտենում է երկվորներին,
որ քող նետեն արծաթակար
ու պսակեն հոգին մի պահ,
որ քող նետեն ոսկեվորիկ
ու անցողիկ հանդեսի մեջ
ետկեսօրյա փողը փչեն,
որ կրկնեն հաշտության երգ,
ու մոտեցող ոտնաձայնից
հափշտակեն ցանկության դող
ու ներս տանեն խարխափելով։
***
Կար հիշեցում, թե ունենք
հուշերի պաղ գզրոցներ,
ունենք օրվա պահապան,
որը երկինք նայելով
փնտրում էր դեմքը մահվան,
հետո գտնում էր հույսի
մենանվագ ու խմբերգ։
Կար հիշեցում,
իսկ լույսը` քնարական մի աղջիկ,
կանգնում էր իր տան շեմին,
կողպում էր դուռ, պատուհան
ու նայում էր հայցվորին։
Ու նայում էր
հնչերգի շաղախները հունցելով,
ու նայում էր, խճճում
իր մոգական հայացքով,
դուռ էր ներկում հիացքի,
պրպտումի պատուհան,
ու հանում էր իր ներսից
շաղ էր տալիս զրույցներ
գեղեցիկի ու մահվան։
ԼՈՒՅՍԸ
Եվ իմ մենության փութանցիկ ժամին
աչքերիս շուրջը լույսն ահագնանում,
լույսը շրջվում, գնում է երկինք։
Գնում է վարձ տա ու վերադառնա,
գնում է աստղի ընթացքը իր մեջ կարգավորելու,
գնում է հողին բազմաբեղուն օր հայցելու համար։
Նրան ուղեկցող աչքերիս շոգը
պարզում է նրան
առավոտների ու առատության գունանկարներ։
Նա գնաց հուշի ու պայծառացման մենանվագով –
կանայք ասում են – զարդ ուներ կրծքին,
նա գնաց ցավի ու թռչունների երգեցիկ ձայնով,
կանայք ասում են – վիշտ ուներ դեմքին։
Նրան ուղեկցող ծառը նվիրեց խնձորի արյուն,
կանայք ասում են – շատ էր գեղեցիկ,
նրան ընդառաջ գնացող լեռը
իր դեմքն հիշելու մոգություն տվեց –
կանայք ասում են – շատ էր ահարկու,
հյուրընկալելու պատրաստ խաղողը
գինու թովչանքը նրա հետ դրեց –
կանայք ասում են – շատ էր ոգելից:
***
Կանցնեն ջրերը հիշատակների փափուկ դռներով,
և ո՞վ ցույց կտա զորության նշան,
ո՞վ կայցելի մեզ,
զարդանախշերից կհանի՞ մեր ծույլ երանությունը
ու լույս ցողելով
կտանի՞ ծաղկող արահետներով։
Ո՞վ կտա մի բուռ մոխրաբլիթը,
և ճաշակումի համար կայցելի՞ ձայնը երկնքի,
թե՞ մեր երկվության փոքրիկ գդալով
կխմենք ցողը հրապույրների,
ու համտես կանենք շագանակների հանդարտությունը։
Ո՞վ կտա վարդի ծիսական մահը,
և գեղեցկության թասակը կիջնի՞ արդյոք մեր գլխին,
թե՞ մենք մանկության տաք զարդարանից
կհանենք փայլը ներդաշնակության`
փողահարելով երկիր ու երկինք –
թե՞ հասունացավ խնձորի գույնը,
և խաղողն ահա հիշատակների դաշտն է մտնելու։
ԱՌԱՎՈՏ
Օ, դու բացվող առավոտվա որմնանկար,
որ զարթնում ես թպրտալով,
ու գույներին տրված թաքուն հրճվանքին
ավելացնում մարմինը քո.
քո լուսեղեն ու կապտավուն արդուզարդով
ասա, թե ի՞նչ գիր է գրված
փախչող լուսնի հետագծում,
ի՞նչ արյուն է,
որ մակարդված ձայնով է մեզ առաջնորդում,
ու պահ տալիս հոգնությունը գիշերային տառապանքից։
Եվ մեր երկրում,
գեղեցկության այս թասի մեջ,
ուր կանգնած է գույնը իբրև որմնանկար ճառագող կին,
կամ զրույցներ հիշատակող այր իմացյալ-
թող որ ծաղկեն հիշատակներ ու ծնունդներ,
թող որ լինի հեշտանքի դաս,
թե երկնքով այսօր պետք է անցնի մի պահ
ծիրանագույն որմնանկար
արծաթավուն ամպերի հետ,
և կարող է արծաթաջուր թափվի վերից,
և կարող է թափվի հոգու իմաստուն ձայն։
Առաջնորդեք ձեր աչքերով,
սկուտեղի վրա տարեք ձեր հիացքը
իբրև միակ զոհաբերում,
ու նվիրում առավոտին։
ԳԵՂԵՑԿՈՒԹՅԱՆ ՕՐ
Աչքերդ փակիր.
տուր երկրորդ օրը, որ քեզ զարդարեն
հոգնության ծաղկող ասեղնակարով։
Ո՞վ է մտնելու հեքիաթների կիրճ,
և ո՞վ է տալու ձայն հանապազօր,
որ դու երկվության թաղիքով ծածկվես
ու ձայնես իբրև հիշատակարան։
Գրի առ ծաղկանց գեղեցկությունը
ու ազդարարիր.
– Այսօր գալու է տիրուհին ծաղկանց
ու գեղեցկության օր է բացելու,
որ դու հեքիաթի գորգերով խնդաս,
ու զանազանվես տաղասացներից։
Օ˜, փրկիր հոգիդ,
նա աշնան զարդեր ունի իր հագին
նա մահվան կիրճ է գնում խնդալով,
և նա գնում է՝ ի սեր մեկնումի։
***
Երբ օրը ամբողջ արեգակով մեկ
քո գիրկն է նետում շոգն ու քամին,
դու եղեգնի պես օրորվում ես մերկ,
ես սիրտդ եմ մտնում, փեշերդ` քամին։
Ես ծնվում եմ քո աչքերի խորքում,
կենդանանում եմ մարմնիդ վրա,
քայլում եմ ծոցիդ զարկին ունկնդիր,
նստում եմ փախչող փեշերիդ վրա։
Լցված գույներով, կարմրով, լույսով,
մերթ քեզ եմ գրկում, մերթ արեգակին,
երկուսդ էլ տաք եք, երկուսդ էլ կրքոտ,
երկուսդ էլ սիրո տեր ու սրտամոտ:
Հետո իջնում եք, մթնում, մթնեցնում
արևը հողին, դու՝ հողեղենին,
հետո գիշեր է, անթափանց ու մութ,
հետո լուսնի խաղ ու աստղերի ծին։
***
Ըստ միջնադարյան այրող երգերի –
լույսը շատացավ:
Արթնացումի պահ եղավ հողեղեն իմ աչքերի մեջ,
և հարուստ էի
ինչպես որ հողը գարնան շեմի մոտ,
նաև անզգա,
գինով արբեցած՝
Հիր աստվածուհու ստինքների պես:
Կանգնել էի ես,
որ հայտնությունը հարություն տար ինձ
և պատկերավոր լռությամբ լցներ
երակներիս մեջ արթնացող ոգուն,
և թոկից փախած մարմնիս ձևերին
իր արեգնային թողությունը տար:
Եվ արեգակը բարձր է, շատ բարձր,
և լույսը՝ ընկած իմ ոտքերի տակ,
և լույսը է թովված աչքերիս լույսով,
և հայտնության պահ արեգնամրուր:
Լույսը լուսացավ,
և տիտանական ըմբոստացումն իմ
դեմ դիմաց կանգնեց լույսի հանճարին,
ու խառնվեցին, մերձեցան իրար
արեգակ մի ծուռ, մի ծուռ հողեղեն ու մի ծուռ հեղեղ:
***
Արդար առավոտ
նորից եմ հերկվում ճառագայթներդ փետրազարդելով
և զրույցների ակն է զուլալվում,
ու մաքրվում եմ հեշտանքի աղով,
ու կրակներ եմ հայցում, որ այրվեմ
ու կենդանանամ թմրության դողից։
Որ մեկնությունս տեսիլք չմնա,
որ ջուրը ցողեմ իբրև զորություն,
և հանգանակող օրերի համար ջրերին նայեմ
և հույսը նետեմ աջհամբույրի պես։
Իմն ես առավոտ,
քո մարմինն իմն է,
ու ճաշակումի համար եմ կանգնել,
որ հրամցնեմ ջրերին ոգի,
որ երբ ծիծաղեմ – դառնամ ճանապարհ,
որ երբ լաց լինեմ – կապեմ կամարներ,
որ երբ լույս դառնամ – իղձերս քամեմ,
ծաղիկներ քաղեմ կապույտ երկնքից
ու կանգնեմ շեմիս,
իբրև արդարը առավոտվա մոտ։
***
Արարչության կանթեղի պես մարմրելով
Հանգերգում է իրիկունը – մեղա՜, մեղա՜,
Խտանում է մութը ինչպես մի կաթիլ ծով,
Ու լռում են երկիր, երկինք իրար դիմաց։
Ու լռում են, թեև ունեն կորստի ցավ
Եվ խոտերի շշուկներից արթնացող վիշտ,
Եվ լռության տեսիլքներին չկա վախճան,
Եվ տրտմության ալիքներին՝ արթնացող ճիչ։
Եվ խավարի կուրծքը՝ ինչպես պառավի ծոց
Միայն մահվան հառաչներին կարձագանքի,
Շարամանվող տառապանքը աղբյուրների
Չեն հասկանա շիրիմները հավիտյան գոց։
Չեն հասկանա, և կահանի կապույտն իր ձին,
Ու կժպտան երկիր, երկինք իրար դիմաց,
Կմոտենան ու կձուլվեն արշալույսին
Երկու աղջիկ, երկու խնձոր կարմիր հագած։
