ԳՈՐԾՈՂ ԱՆՁԻՆՔ
ԿԻՆ
ՏՂԱՄԱՐԴ– Երևում է միայն ստվերը:
ԺԱՄԱՆԱԿԱՀԱՏՎԱԾ– 1941թ. շահրիվարի[2] 8, ուրբաթ[3]:
ՎԱՅՐ– Քաղաք Ռեշտ, Սոմե Բիջար թաղամաս:
Մթության մեջ լսվում է «Ուրբաթ օրվա շուկայի թմբուկն ու սազը» երաժշտությունը, որ տարածվում է գրամաֆոնից: Երբ բեմն սկսվում է լուսավորվել, նախ տեսնում ենք տան վերևի հարկում թախտին քնած տղամարդու ստվերը, այնուհետև թափթփված, փնթի տունը. դիմացը` դուռ, երկու կողքին` պատուհան, սեղան` երկու լեհական աթոռներով, ինքնաեռ, թեյաման, չորացած ծաղիկներով ծաղկամաններ, տղամարդու ու կնոջ հագուստներով լի կապոց, կարի մեքենա, պատռված կարպետ, գումարած` խարխուլ գրամաֆոն, որի ասեղն այդ պահին կանգ է առել, և անընդհատ կրկնվում է մեղեդու նույն հատվածը:
Դիմացի դռնից փնթփնթալով ներս է մտնում կինը. ձեռքի պղնձե սափորը դնում է սենյակի անկյունում: Անփութորեն փորձում է տունը հավաքել, բայց անօգուտ: Քթի տակ հայհոյում է, մոտենում գրամաֆոնին և ասեղը վերցնում ձայնապնակի վրայից:
ԿԻՆ– Ա՛յ անբան, մեռնե՛ս դու, հա՜: Թախտիդ վրայից միանգամից մեռել լողացնողների ձեռքն ընկնես: Դեռ չլուսացած` սազի ու դհոլի ձենը գցել ես, որ ի՞նչ: Նանե Քոլսումի հարսանի՞քն է: Հե՜յ: Քեզ հետ եմ: Լաքանի՜: Լաքանի՜: Քնած մի՛ձևացիր: Մորդ հոգին… Ես էլ հավատացի, թե քնած ես… Հորքո՞ւրս է եկել էդ երաժշտությունը միացրել: Հե՜յ, Լաքանի՜, Լաքանի՜: Օրը կես դառավ: Տապակած հավի նման մի՛ կծկվիր: Վե՛ր կաց, ջրհորից ջուր բե՛ր` ինքնաեռը միացնեմ: Թևերիս մեջ ուժ չկա… Այսինքն` լավ էլ կա, բայց եթե քեզ նման հաստավիզ տղամարդը տանն է, ինչո՞ւ պիտի ես ֆսֆսալով ջուր կրեմ:
Լռություն: Պատասխան չկա: Կինը փնթփնթալով հավաքում է տղամարդու շորերը, որոնք այս ու այն կողմ են թափված: Քաշում է ժամացույցի շղթան, որը տղամարդու ժիլետի գրպանում է: Շղթան դուրս է գալիս, բայց ժամացույցը չկա:
(Քթի տակ) Հողե՛մ գլուխդ: Ժամացո՞ւյցն էլ քամուն տվեցիր:
Հանկարծ տղամարդու բաճկոնի գրպանից դեղնավուն թուղթ է ընկնում: Կինը հետաքրքրասիրությամբ կռանում և վերցնում է թուղթը: Զգուշորեն բացում է և դժվարությամբ կարդում:
Ե… ես սի… սի-րա… հար… վել… սիրահարվել… Ես սիրահարվել եմ… քեզ: Ես սիրահարվել եմ քեզ: Է…Էն… Էնսի: (Դեմքով մեզ) Ես սիրահարվել եմ քեզ, Էնսի՛:
Շվարած ու զարմացած նայում է: Տղամարդը խռմփացնում է և պտտվում: Կինն սթափվում է: Նամակը թաքցնում է վերնաշապիկի գրպանում:
Ա՛յ սատկես դու, հա՜: Քեզ չճանաչողները կմտածեն` Օթուլ խանի տղան ես, ես էլ հորդ տան աղախինը: Վե՛ր կաց, վե՛ր կաց, լեշդ իրար տուր, լիքը գործ ունենք: Մարդիկ խումբ-խումբ քաղաքից գնում են, իսկ մեր աղայի վեջն էլ չէ: Փիրքալաչան դարձել է գերեզմանոց: Ասում են` երկու հատ ռումբ են գցել կայազորի վրա: Մարդիկ իրենց տները թողել, փախել են Ղազվինի ու Մանջիլի կողմերը… Մենք էլ պիտի գնանք… բայց… դատարկ ձեռքով հո չե՞նք գնալու: Դե՛ վեր կաց, մի ճար արա՛: (Պատուհանից դուրս է նայում): Աստված գիտի` ժամը քանիսն է: Ասա՛, տեսնե՛մ, ժամացո՞ւյցդ ինչ արեցիր, որտե՞ղ գրավ դրեցիր, Յահուդի թափեո՞ւմ[4], թե՞ խաղում տանուլ տվեցիր… Քիչ է մնում` վարտիքդ էլ գրավ դնես… Գրա՛վ, գրա՛վ: Ինչ ընկավ ձեռքդ, գրավ դրեցիր: Էդ էլ հերիք չէր, ընտիր կարպետը ծախեցիր, տեղն էս անտեր մնացածն առար: (Ոտքով հարվածում է գրամաֆոնին: Գրամաֆոնն սկսում է երգել): Դե՛ ձենդ կտրի՛ր: (Գրամաֆոնն անջատում է: Լռություն: Հանկարծ հեռվից լսվում է կրակոցների ձայներ): Օգնի՛ր, ո՛վ Աբու Ջաֆար: (Բարկացած: Տղամարդուն դիմելով) Չե՞ս ուզում` լեշդ իրար տաս, Լաքանի՛: Հասնում են: Չե՞ս լսում: Հա՛ ասում եմ գնանք, հա՛ասում ես. «Բոլշևիկները Թալեշում են կանգ առել: Թալեշն ո՜ւր, մենք` ուր»: Խնդրե՛մ, հասան: Քթներիս տակ են` Սոմե Բիջարում: Վե՛ր կաց, գնա՛, փողի ճար արա՛: Աստված վկա է, մեջս ուժ չկա, թե չէ քեզ նման մարդուն չէի խնդրի: Էն օրերին, երբ մեր արքան ընկերների հետ, որոնք իրենից վատն են, գնում է Ավադիսի մոտ օղի խմելու, մի քանի գրոշի համար ես կարի մեքենայի առաջ ժամերով կար եմ անում: Գիշերներն էլ, երբ իրար գլխի են հավաքվում ու ճառում, ես կա՛մ աչքերս եմ քոռացնում, կա՛մ էնքան գործ եմ անում, որ մեջքս է ծռվում… (Վառարանի կողքին դրված կաթսայից իր համար մի աման լոբի է լցնում թասի մեջ): Եթե անփող ճամփա ընկնենք, երկու օր էլ չենք դիմանա… Լաքանի՛, շատ եմ ուզում իմանալ` փող որտեղի՞ց ես ճարելու: Նորից գնալու ես կառավարիչ Էհթեշամի մո՞տ: Մի գրոշ էլ քեզ չի տա: Երեկ եկել էր իր հինգ կրանի[5] հետևից… Գոռգոռաց, սպառնաց, որ եթե պարտքն էսօր չտանք, մեր տունը հողին կհավասարեցնի: Հիմա ի՞նչ ենք անելու: Փա՛ռք Աստծո, թերթի խմբագրությունը փակեցին… Էլ չես կարող անիմաստ բաներ գրել և բանաստեղծություններով ու պատմվածքներով աղջիկների խելքն ուտել: Ո՞նց ես կարողանում նստել ու էդ թղթերը սևացնել, էն էլ էսպիսի ժամանակներում, երբ ուրիշների երեխեքը թիթեղի կտորի վրա են գրում և ամեն իրիկուն դրանք լվանում ջրավազանում: Զարմանում եմ` ինչպես են հորինածդ ցնդաբանությունների համար քեզ փող տալիս: Բայց Բոբոխն[6] էդ ծծապտուկն էլ տարավ: Քեզ էլ ոչ ոք փող չի տա… Էդ ես եմ, որ երբ ուզենամ, գործ կունենամ: Ռուդբարում բանվոր են ուզում, որ ձիթայուղ քամել իմանա, ես գիտեմ, Խոշթարում` սառույց սարքող, ես գիտեմ, Բարքադեում` մետաքս գործող, ես գիտեմ, Ռամազանովի նավթի…
Կրակոցների ձայն, ինքնաթիռի հռնդյուն: Կինը գլուխն առնում է ափերի մեջ: Տղամարդը վեր է թռչում:
Էս մեկը շատ մոտիկ էր: (Տեղից ցատկում է, ջուրը լցնում ինքնաեռի մեջ: Միաժամանակ) Լաքանի՛, պիտի՛ գնանք… Գնանք գրողի տարած… Ֆաուման, Թալեշ, Ասալեմ, Սիահքոլ, մի տեղ… Որտեղ ուզում է լինի… Միայն թե Ռեշտում չմնանք… Երեկ երազում սև շնագայլ էի տեսել… Ընդհանրապես… Ասում եմ… Ասում եմ` գնանք Սոմեհ Սարա, «Յոթ ծառ»-ի տակ թաքնվենք… Փող էլ պետք չի լինի… Միայն ճանապարհածախս… (Դարձյալ բարկանում է): Հե՜յ, քեզ հետ եմ… Էդքան ձգձգելուց հետո վերջապես վեր կացար: Նորից շորերդ չհագնես, գնաս թափառելու: Փող է պետք… Ճանապարհածախս… Չգիտեմ` որտեղից … Դու պիտի ճարես… Գնա՛, մուրացկանությո՛ւն արա, պա՛րտք վերցրու, ուզում ես`պատերից, պատուհաններից ներս մտիր: Ես ի՞նչ գիտեմ … Քեզնից մուրացկան դուրս չի գա, ոչ մեկն էշ չէ, որ քեզ պարտք տա, գողություն անելու համար էլ համարձակություն չունես: Բա ի՞նչ անենք: Ի՞նչ: Ի՞նչ ես պլշած վրաս նայում: Չէ՛, Աստված սիրես, էդպես մի՛ նայիր: Այլևս էն էշը չեմ: Արդեն ճանաչում եմ քեզ: Քեզ հինգ մատիս պես գիտեմ: Ամուսնյա՛կ: Ինչպես պապան է ասում` խաղաքարտերդ բացել եմ, խաբեբա՛: Հա՛, հոգի՛ս: Ես տեղյակ եմ քո ամեն քայլից: Շա՜տ բան գիտեմ: Հիմա պետք չէ խելքիդ շատ զոռ տաս, որ հասկանաս, թե` ինչ: ժամանակը գա, ինքս կասեմ: Քեզ մի՛ տանջիր, սիրելի՛ս: Ի՞նչ է: Համարձակությո՞ւն ես հավաքում: Գուցե հույս ունես, որ քեզ համար նախաճա՞շ էլ եմ պատրաստելու: Դե՛, հա՛, հորդ ծառան եմ: Երկրորդն էլ, բերել, փողերը բո՞ւռս ես դրել, որ հիմա էլ նախաճաշ ես ուզում: (Ծիղաղում է): Փողե՜ր: Փուչ սերմից` ծիլ… Անկեղծ ասած, զարմանում եմ` ո՞նց մինչև հիմա քեզ չեմ ճանաչել: (Ռումբի պայթյունի ձայն: Կինը ճչալով թաքնվում է սեղանի տակ): Ձեր հերն ու մերն անիծեմ, բոլշևի՜կ եք, ի՜նչ եք: (Տղամարդու երկարատև հազի ձայնը): Հը՞: Ի՞նչ եղավ: Վիրավորվեցի՞ր: Սրտիդ նուրբ լարերին կպա՞: Իրավունքը քոնն է, բայց սրանից հետո բոլշևիկի մամային ու պապային ջհանդամն եմ ուղարկելու օրը երեք անգամ` նախաճաշին, ճաշին ու ընթրիքին: Մտածում ես` ծեծվելուց վախենո՞ւմ եմ: Երեկ, որ եզի նման ջանիս ընկար, մի անգամ ախ քաշեցի՞: Գիտեմ, որ պատճառ ես ման գալիս: Պատճառ, որ թողնես, տնից գնաս… Որ գնաս, ժամացույցդ գրավ դնես, որ գնաս Ավադիսի մոտ հարբես, հետո էլ գնաս էն կնո… (Բառը մնում է բերանում: Թուքը կուլ է տալիս և ջանում ինքնատիրապետումը չկորցնել: Այնուհետև) Թեյը եռում է… Ինչքան ժամանակ է` պարոնի շնորհիվ մեր տաշտն ու մաղը կախել ենք պատին… Մենակ թեյ ու լոբի ունենք: Բայց պիտի նստես, վեր կենաս, օրը հազար անգամ փառք տաս էս ձեռքերին, որոնց ամեն մատից մի հունար է թափվում. լվացք անել, աման լվանալ, կար ու ձև անել… (Հայացքը գամվում է կարի մեքենային): Եթե գնանք… էս կարի մեքենան ի՞ նչ ենք անելու: Մարջանն ու ամուսինը գնալուց առաջ իրենց կարի մեքենան ու պղնձե սափորները գցեցին հորը… բայց իմ սիրտը չի տանի… (Շշմած ու շվարած վերցնում է թեյնիկը և ինքնաեռից ջուր լցնում թեյնիկի մեջ): Լաքանի՛, թեյը պատրաստ է: Ի՞նչ ես անում էդքան ժամանակ: (Տղամարդը փոխում է հագուստը): Նորից գնալու ես թափառես ու ինձ կեղտոտ շորե՞ր նվեր բերես: Ձեռքերս ճաքճքել են, էնքան եմ էդ անտեր շորերդ տրորել: Ախր, որ չես կարողանում, ինչի՞ ես էնքան խմում, որ գլխիդ խփի: Տեսքիդ նայի՛ր: Գրոշ չարժես: Գոնե էդ ցից-ցից մորուքդ սանրիր, որ քեզ «Յահուդի թափե»-ի մուրացկանների հետ չշփոթեն: Դե՛ արագացրու: Արի՛, նախաճաշ արա, ուշ է… Պիտի գնանք… Պիտի փախչենք, էն էլ էս տեսակ պայմաններում: (Տղամարդը նստում է աթոռին և ծխախոտ հանում): Խնդրե՛մ: Առավոտ շուտ սկսեց: Ծխախոտ: Ծխախոտ: Քիչ-քիչ նմանվում ես ծխնելույզի: Գոնե ծխախոտիդ մնացուկը գետնին մի՛ գցիր: Տե՛ս` ոնց ես կեղտոտել տունը: Որ կողմ նայում ես, ծխախոտի մնացուկ է, ծխախոտ կամ մոխիր: (Վեր է թռչում և շտապ–շտապ վերևի անկյունից սկսում ավլել սենյակը): Շո՛ւտ արա: Աստված տա` էդ ղուլաբը մնա կոկորդումդ: Եթե ուշանանք, ճանապարհները փակվելու են, ստիպված ենք լինելու անցնել պահակակետով, էն էլ ռումբերի տարափի տակ: Ասում են` զինվորներն էնքան սոված են, որ փակում են ճանապարհն ու գյուղացիներին թալանում… Չնայած, եթե մեր առաջը կտրեն, նրանց ոչ մի բան էլ չի հասնի, քանի որ պարոնիս գրպաններում մկներն են վխտում: (Կանգնում է և ուղղում գոտին): Աստված վկա, ես արդեն հոգնել եմ էս կյանքից: Ափսոս ամոթը չի թողնում, որ վերադառնամ հորս տուն: Չեմ ուզում` Էշքավարի բոլոր գյուղացիները գլխի ընկնեն` ինչ հազվագյուտ պարգև է ինձ բաժին հասել. պատվավոր ընտանիքի աղջկա թոռը` փողկապով, կրթված, հարգարժան բանաստեղծը… Մեկը, որի համար Ռեշտի բոլոր աղջիկները «Սալար Մեշքահ»-ի այգու ծառերին սրտիկներ են փորագրում… Գուցե ինձ էլ խանդում են: Խնդրե՛մ, խնդրե՛մ, օրիորդնե՛ր: Ձեզ լինի: Ես չեմ ուզում: Խնդրե՛մ, Գիլանթաջ խանում: Խնդրե՛մ, Ֆարանգիս խանում: Խնդրե՛մ, Էնսիե խանում:
Տղամարդու ձեռքից ինչ–որ բան է ընկնում: Լռություն: Կինը հասկանում է, որ գաղտնիքը բացահայտել է: Ակամա մոտենում է գրամաֆոնին, շրջում է ձայնապնակը և ասեղը վրան դնում: Հնչում է Գիլանի թախծոտ մեղեդի:
Ասացիր. «Լուսանում է… Ինչո՞ւ հյուրերը չեն գնում: Ինչո՞ւ չենք գնում տուն»: Ասացի. «Աշքավարում ընդունված սովորույթ է` լուսաբացին հարազատները հարսին ուղեկցում են տուն…»: Հետո հայրդ մոտեցավ և մի գինարբուկ տվեց. «Սա էլ իմ գեղեցկուհի հարսիկին»: Այն ժամանակ դու ծիծաղեցիր: (Խփում է գլխին): Հողը գլխիս, էն ժամանակ չհասկացա, որ ծաղրում ես ինձ: Երբեք էլ չես ուզել, որ հերդ ինձ ինչ-որ բան նվիրի կամ հարսնատեսի համար նվեր տա: (Գրամաֆոնն անջատում է): Ինչի՞: Որովհետև քո հայրը հողատեր էր, իսկ իմ գոռբագոռ հայրը` մածուն մերող: Փոխարենը պատվարժան մարդ էր: Իսկ դու պատվից բան հասկանո՞ւմ ես: Միայն մի բան անել գիտեիր` մի խեղճ ու կրակ, անմեղ աղջկա համար մեքենայով հնարքներ անել և փողոցում կանգնել ու ազդանշան տալ: Էն դռնեդուռ ընկածն էլ խաբվեց ու թույլ տվեց, որ մի մանուշակով և չորս սիրային բանաստեղծությունով սիրտը շահես:
Ամաչելով ու զզվանքով բռունցքով փակում է բերանը և փորձում զսպել իրեն: Հեռվից լսվում են կրակոցների ձայներ: Զինվորական քայլերգի ձայն, որ մոտենում և հեռանում է:
Փա՛ռք Աստծո, որ էն երեխան մահացած ծնվեց, թե չէ… (Դառնորեն ժպտում է): Ուզում էիր` բոլորը մտածեն` ստիպված ես ինձ հետ ամուսնացել, ու խղճային քեզ… Չէ՞: Մինչև էն ծաղկեփունջ տալը, որոշ ժամանակ գլուխս լցրիր, թե. «Ձեզ սիրում եմ: Սիրահարվել եմ Ձեզ»: Էշի տեղ էիր դրել ինձ: Նոր եմ հասկանում, որ էսքան ժամանակ իզուր եմ ապրել քեզ հետ… Կյանքս կերել ես, Լաքանի՛: Գիտե՞ս` ինչով եմ սիրտս հովացնում: Նրանով, որ ես միակը չեմ, ում խաբեցիր ու դժբախտացրիր: Ռեշտում ինձ նման էլի հիմար աղջիկ կա: (Տղամարդու ստվերը շրջվում է դեպի կինը): Հա… Գրածդ կարդացել եմ… Հենց էն երեք բառը, որ քեզնից եմ սովորել… «Ես քեզ սիրում եմ, Էնսի՛»: (Տղամարդու տնազն է անում): «Սա որտեղի՞ց գտար: Գրպաննե՞րս ես փորփրել: Հը՞: Ինձ նայի՛ր»: Մի՞թե ես քո կինը չեմ: Իրավունք չունե՞մ գրպաններդ մտնել ու նամակներդ կարդալ: Էդ կատաղած տեսքովդ է՛լ չես կարող ինձ վախեցնել: Տեսնում ես` ես նույնիսկ ռումբերի ու ինքնաթիռների ձայնից չեմ վախենում: (Մոտիկից լսվող ուժգին պայթյունի ձայն: Կինը գլուխն առնում է ափերի մեջ: Այնուհետև` փոքր–ինչ խաղաղված) Թեյը պատրաստ է, Լաքանի՛… Պատրաստ է… (Տղամարդու ստվերը վրձինով օճառի փրփուր է քսում դեմքին): Էլի քո էշն ես առաջ քշում… Չէ՞: Դրա համար էլ սուտ-մուտ բաներով ես զբաղվում: Իզուր հույսեր մի՛ փայփայիր… Բոլորը գնացել են… Բոլորը գնում են: Նույնիսկ Էնսիե խանումդ է հեռացել ու քեզ փորձանքի մեջ թողել: Սկսվեց, հա՛, էլի սկսվեց… Եթե դու էդպես չվարվեիր ինձ հետ… Հիշո՞ւմ ես նախանցյալ տարի ինչերի միջով անցա… Հենց մի քիչ ոտքի էի կանգնում, մի բան գլխիս բերում էիր… Սկսած էն հիմար օշարակից, որ գնացիր դեղատնից ինձ համար առար: Օշարակ առար: Ուզում էիր` խելքս գլխիս չմնա… Հիմա եմ հասկանում` ինչու… Ուզում էիր գլուխս ուտել և առանց գլխացավանքի Էնսիեի ու էլ չգիտեմ ում հետ սեր վայելեիր…
Լսվում է տղամարդու տնքոցը: Միաժամանակ արյան բիծ է հայտնվում տղամարդուն ստվերող վարագույրի վրա:
Ի՞նչ եղավ: Խմեց: Ըհը՛, օղի խմեց: Խնդրե՛մ: Կաթված ստացածի նման թևերը կախվեցին… Նույնիսկ չի կարողանում սափրվել… Չպիտի՛ կարողանաս: Թո՛ղ քեզ դաս լինի: Հիմա կընկնի փողոցներն ու կհարբի: (Հատակից վերցնում է ծխախոտի մնացուկը և վառում): Ի՞նչ եղավ: Ուշադի՛ր եղիր: Երեխա հո չե՞ս: Գիտես` վատ եմ զգում արյուն տեսնելիս… Գիտես` ի՞նչ: Մյուս անգամ, երբ ուզես մորուքդ սափրել, գնա Էմադի մոտ: Հա՛մ սիրուն կլինի, հա՛մ` հարմար: Հա՛մ կսափրվես, հա՛մ էլ դարչինով թեյ…
Լսվում է տնքոց:
Հերիք է: Պետք չի` սափրվես: Ձեռքերդ դողում են: Ինչի՞: Ջղայնացե՞լ ես: Նամակը կարդալու համա՞ր: Լա՛վ, ես քո կինն եմ, իրավունք չունե՞մ` գրածներդ կարդամ: Իրավունք չունե՞մ` իմանամ, որ մի խեղճ աղջկա գլխին էլ նույն փորձանքն ես բերում, ինչ իմ գլխին ես բերել: Աղախինդ հո չե՞մ: Աղախին էլ լինեմ, էշ չեմ, չէ՞: Միշտ էլ իմացել եմ, թե այս ու այն անկյունում ինչ ես անում: Լաքանի՛, ո՞ւր ես գնում առավոտ շուտ: «Խմբագրություն»: Կեսօրին որտե՞ղ էիր: «Խմբագրությունում»: Իրիկո՞ւնը: «Խմբագրությունում»: Կեսգիշերի՞ն: «Խմբագրությունում»: Ա՛յ, քանդուքարափ լինի էդ խմբագրությունդ, հա՜: (Պայթյունի ձայն): Ոնց որ էդպես էլ լինում է, Աստված ջան: Խմբագրություն մի՛ ասա, ազապների որջ ասա՛: Քանի՜-քանի՜ Էնսիներ են գալիս ու գնում: Երևի ջահել ու սիրուն էլ են: Ես էլ էի սիրուն, թե չէ հետևիցս չէիր ընկնի: Էլ չգիտեն` քեզ հետ ապրելով` մարդ պառավում է, հոգնում… Ի՜նչ էի, ի՛նչ դարձա, Լաքանի՛: (Թեյ է լցնում): Շարժվի՛ր, թեյը կպաղի… Պետք է գնանք… Նախ փող պիտի ճարենք, հետո ճամփա ընկնենք… Նույնիսկ մի սրտացավ ընկեր չունես, որ նեղն ընկած տեղը քեզ օգնության հասնի: Բա ո՞ւր են նրանք, որոնց հետ գնում ես Ավադիսի մոտ հարբելու: Դեռ ես մի կողմ, ո՞նց ես ուզում էդ դատարկ գրպաններով էն աղջկան քեզնով անել: Նույն փորձանքն ուզում ես նրա գլխին բերել, որ ի՞նչ: Բժշկի ու մանկաբարձի փողը ո՞նց ես տալու: Ասա՛, ասա՛: Ո՞նց: Թե՞ուզում ես պահել նրան: Աչքս լույս: (Օրորում է): Լա՜-լա՜-լա՜-լա՜: Աչքս լույս: Չլինի՞ էդ աղջիկը փողատեր է, ու փոխանակ դու իր ծախսերը հոգաս, ինքն է քեզ պահում, առաջդ սուփրա սեղան փռում և անձրուկով բաղլաղաթուղ[7] ու վայրի գազարով մուրաբա հրամցնում քեզ: Ինչո՞ւ ոչինչ չես պատմում նրա մասին: Մտածում ես` կխանդե՞մ: Ամոթ էն մարդուն, որ խանդի: Ուզում ես գնալ նրա՞ մոտ: Գնա՛: Վեջս էլ չի: Նրա համար էլ չեմ անհանգստանում… Գլուխը քարը… Թո՛ղ չսիրահարվեր ամուսնացած մարդուն… Նրան տեղն է: Ձեռք ու ոտքը հո կապած չէ՞ր: Կապա՞ծ էր: Չէր ուզում գնալ, զոռով տարա՞ն: Հիմա ի՞նչ ես ասում: Թողնեմ երկրորդ կին բերես, ես էլ երեխայիդ տակաշորերը լվանա՞մ: Էշ մի՛ սատկիր, գարուն կգա: Ախորժակիդ` քացախ: Մտածում ես` է՞շ եմ: Այսինքն քո ձեռը կարող է էշացած էլ լինեմ, չեմ իմանում, գուցե դու ավելի լավ իմանաս: Բայց Լաքանի՛, Աբու Ջաֆարը վկա, էդքան ժամանակ ես մի սխալ քայլ չեմ արել. կինդ եմ եղել, ոչ թե քածդ… Էնսիեի նման: Էն կանանց նման, որոնք եկել ու գնացել են… Ես մնացել եմ, Լաքանի՛, տեսնո՞ւմ ես` հիմա էլ եմ մնում: Մնում եմ այստեղ`Ռեշտում` Սոմե Բիջարում`այս տանը, որտեղ ինչ կար-չկար քամուն ես տվել, ու հիմա էլ, ուր որ է, ռումբերը մնացածը շարքից կհանեն: Լաց եմ եղել ու մնացել… Բայց էսօր ուզում եմ գնալ… Ուզում եմ քեզ հետ գնալ… Արի՛ գնանք, Լաքանի՛: Հոգնել եմ… Թո՛ղ ռումբերն ավերեն էս տունը… Էստեղ էր, որ երեխաս ձեռքիցս գնաց… Էստեղ էր, որ կյանքս փչացրիր… Էստեղ էր, որ դադարեցիր ինձ սիրել… Էստեղ էր, որ ծեծեցիր ինձ… Էստեղ էր, որ հասկացա` այլևս ինձ չես սիրում…
Գլուխը դնում է աթոռի հենակին և հեկեկում: Տեսնում ենք վարագույրին մոտեցած տղամարդու ստվերը: Անվրդով ու խաղաղ` ածելիով կտրում է երկու ձեռքի երակները և արյունոտ ձեռքերը քսում վարագույրին: Արյունը ծորում է վարագույրի վրայով: Կինը թիկունքով դեպի տղամարդն է և ոչինչ չի նկատում: Միացնում է գրամաֆոնը: Հնչում է գիլանական թախծոտ մեղեդի: Լսվում են կրակոցների ձայներ, որոնք ավելի ու ավելի են մոտենում… Ինքնաթիռի հռնդյուն: Տղամարդու ծնկները ծալվում են: Կինը շվարած ու լուռ նայում է մեզ …
2001թ. Ամառ
Թարգմանությունը պարսկերենից` Նունե Հովհաննիսյանի
[1] «Ռմբակոծության ժամը» պիեսի երրորդ մասը, որ գրվել է Յուջին Օ’Նիլի2 «Նախաճաշից առաջ» պիեսի հիման վրա:
Երկրորդ մասը՝ Տես
[2] Իրանական 6-րդ ամիսը (օգոստոսի 23-սեպտեմբերի 22):
[3] 1941թ. օգոստոսի 25-ին Անգլիան և ԽՍՀՄ-ը վերջնագիր ներկայացրին Իրանի կառավարությանը ` պահանջելով գերմանացի պաշտոնյաներին հեռացնել Իրանից և չստանալով դրական պատասխան` ներխուժեցին Իրանի տարածք`օկուպացնելով երկիրը: ԽՍՀՄ-ը օգտվեց 1921թ.-ի խորհրդա-իրանական պայմանագրի իրեն վերապահված իրավունքից:
[4] «Հրեաների բլուր», թաղամաս Ռեշտում:
[5] Իրանական դրամական միավոր:
[6] Երևակայական հրեշ, որով վախեցնում են երեխաներին:
[7] Իրանական ուտեստ:
