Վլադիմիր Սորոկին | Ձնեմարդ

Ի տարբերություն ընկճախտի՝ անքնությունը միշտ անսպասելի է գալիս։ Եվ ոչ այդքան հաճախ։ Դրա հզորությունն ու գրավչությունը հենց դա է։

Սովորական ճապոնական ձմեռային երեկո էր․ շարժական պատուհաններից այն կողմ անձրևոտ գիշեր էր, ագռավի՝ ակացիայի ճյուղերի արանքից լսվող քնաթաթախ կռկռոցը, ուշ տուն վերադարձող երկու աղջիկների ծիծաղը, որոնք գալիս էին ժանգոտած, ճռճռացող հեծանիվով, վերջին էլեկտրական գնացքի աղմուկը, Տոկիոյի՝ փոքրիկ տներով Կիչիժոժ շրջանը։ Դրանցից մեկում ապրում էի ես՝ ռուս գրողս, որն ամեն երկուշաբթի և չորեքշաբթի ճապոնացի լռակյաց ուսանողներին պատմում էր Ռուսական գրականություն անունով գեղեցիկ, բայց խելահեղ հսկայի մասին։

Վառեցի լույսը և ժամացույցին նայեցի․ երեքն անց երկու րոպե էր։

-Բարի գիշեր, – խռպոտ ձայնով մաղթեցի ինքս ինձ։

Վեր կացա, հագա սև յուկատան[1], պտուտակաձև սանդուղքով ներքև իջա ննջասենյակից և միացրեցի հյուրասենյակի լույսը։ Ցածլիկ սեղանի վրայից վերցրի կանաչ թեյով պլաստիկատե շիշը, լցրեցի և խմեցի։ Մատների ծայրերով տրորեցի քներակներս։ Անքնության հետ (ինչպես և ընկճախտի հետ) պետք չէ վիճել։ Հակառակ դեպքում հազվադեպ երկնքից ցած իջնող մտահնար հրեշտակից կվերածվի հրեշային, հիմար հարևանի, որն ամեն գիշեր մի փունջ մղձավանջներով զոռով դռնից ներս է խցկվում։ Դրա համար էլ չարժե մեկուսանալ անքնությունից՝ աշխատանքը պատճառ բերելով։ Դրանից կարող է նեղանալ։ Իսկ ահա նրա հետ խմելը սուրբ գործ է։

Ճապոնական փոքրիկ խոհանոցս գնացի, բացեցի սառնարանը։ Կես շիշ «Մոսկովյան» հանեցի, թյունոսով[2] սաշիմի[3] և մի բանկա գերմանական թթու կաղամբ (ցավոք սրտի, ռուսական Տոկիոյում չեն վաճառում)։ Այդ ամենը հյուրասենյակ տարա, նստեցի, օղի լցրեցի, վերցրի փայտիկներն ու հեռուստացույց միացրի։ Ճապոնիայում գիշերային հեռուստատեսությունն ավելի հանգիստ է քան ցերեկայինը։ Այդ գիշեր ստորջրյա աշխարհն էին ցույց տալիս։ Հաղորդավարուհին գրեթե սեքսուալ հիացմունքով մեկնաբանում էր ծովախեցգետինների բազմացման գործընթացը։ Օղի լցրեցի ճապոնական երեսակավոր բաժակի մեջ, որը ձեռք էի բերել Յոկոհամայի[4] չինական թաղամասում, և նորածին ծովախեցգետինների առողջության կենացը խմեցի։ Սկսեցի սաշիմի և կաղամբ ուտել՝ մտորելով այն մասին, որ ընդհանուր առմամբ ծովախեցգետինները Երկիր մոլորակի նույնպիսի լիիրավ բնակիչներ են, ինչ մենք, բայց չգիտես ինչու քաղաքական կոռեկտությունը նրանց վրա չի տարածվում։ Կամ ավելի շուտ տարածվում է, բայց երկակի ստանդարտով։

Այդ պահին պատուհանից այն կողմ կայծակ փայլատակեց։ Ամպերը դղրդացին։

Հունվար ամսին ամպրո՞պ։

Վարագույրը հետ քաշեցի, բացեցի դուռ-պատուհանը։ Եվ զարմացա․ ձյո՜ւն։ Թանձր, մեծ, թաց փաթիլներով։ Տոկիոյում ձյունը հազվադեպ նվեր է։ Հատկապես ինձ՝ ռուսիս համար։

Կանգնել էի դռան շեմին՝ զմայլվելով նրանով, թե ինչպիսի արագությամբ էր սպիտակը կլանում էտված թփերը, խոտերը, ծածկում ծառերի ճյուղերը։ Ձյունն ինձ համար միշտ տոն է։ Այն թաքցնում է երկրային խայտառակությունը։ Եվ հիշեցնում է Հավիտենականության մասին։ Երբ պատուհանից այն կողմ ձյուն է գալիս, հրաշալի է գրվում։

Բայց Տոկիոյի ձյունը երկար չի մնում։ Մեկ օր հետո այն չկա։ Ուզեցի պահպանել հեռավոր Ռուսաստանի՝ Ձյան, Օղու և Արյան երկրի մի մասնիկը։

-Ձնեմա՛րդ սարքեմ,- բարձրաձայն որոշում կայացրի ես։ Եվ միանգամից գործի անցա․ դուրս եկա բակ և սկսեցի ձյունե գնդեր պատրաստել։ Ձյունը փափուկ էր, թաց և բամբակի նման թեթև։ Բայց դա ՁՅՈՒՆ էր։

Յուկատա հագած ռուս գրողը գիշերով ձնեմարդ է սարքում Տոկիոյում․ դրանից ավելի արտասովոր ի՞նչ կարող է լինել։ Միայն սառցակալած Վոլգայի սառույցի վրա թրով մարզվող, գայլի մորթուց մուշտակ հագած ճապոնացի բանաստեղծը։ Եվ ես սարքում էի, ինչպես մանուկ ժամանակ՝ ինքնամոռացության մատնվելով։

Ձյունը դադարեց, դուրս եկավ մեծ և սպիտակ ճապոնական լուսինը։ Լուսավորեց ձնով փոշոտված տեսարանը։ Աննկարագրելի գեղեցիկ էր։

Շատ չանցած ձնեմարդն արդեն պատրաստ էր։ Քթի փոխարեն գազար դրեցի, գլխին ամառային պանամաս հագցրի, Վասյա կոչեցի նրան և գնացի տուն։

-Պետք է Վասյայի հետ խմեմ։ Այդ ժամանակ ռուսական քունը միանգամից կգա,- վճռեցի ես։

Երկրորդ բաժակը գտա։ Վերցրի շիշը։ Շրջվեցի դեպի դուռը։

Եվ այդ պահին հանկարծ սկսվեց ԴԱ։ Հատակը ցնցվեց․ մեկ, երկու, երեք անգամ։ Դռդռացին պատուհանների ապակիները, պահարանի սպասքը զնզնգաց։

Երկրաշարժ։ Եվ բավականին զգալի։ Ավելի ուժեղ այն սովորական ցնցումներից, որոնք տեղի են ունենում Տոկիոյում ամիսը մեկ-երկու անգամ։

Առհասարակ ցնցումներին վարժվել եմ։ Թույլերին։ Բայց զգալի երկրաշարժին վարժվելը դժվար է․ սարսափը ցավոք սրտի ամենաուժեղ զգացմունքն է։

Ոտքերս ինքնաբերաբար բակ տարան ինձ։ Այնտեղ տարուբերվում էին ծառերն ու սյուները, ճրճրթում էին քնած տնակները։ Երբ ուշքի եկա, Վասյայի կողքին՝ ձյան վրա էի նստած։ Փաթաթվել էի նրան՝ իմ ցնցվող բնակատեղին նայելով։

Եվս մի քանի վայրկյան, և գիշերային երկրաշարժն ավարտվեց։

Վերադարձա տուն։

Ռուսերեն հայհոյելով՝ թեթևակի ցնցվող ձեռքով բաժակիս մեջ օղի լցրեցի։ Դուրս եկա բակ՝ Վասյայի մոտ։ Նրա բուսակերական քթին չրխկացնելով՝ բաժակը դատարկեցի։ Պպզեցի։

Շուրջս այնպիսի գեղեցկություն և լռություն էր, որ աչքերս ինքնին արցունքոտվեցին։ Աստղացիր երկնքում լիալուսինը հանդիսավոր կերպով կախվել էր քնած Տոկիոյի վրա։

Վասյան կանգնած էր կողքիս՝ Բուդդայի իմաստունությամբ ունկնդրելով այն ամենին, ինչ կատարվում էր։ Օղին արագ ազդեց, և ցանկացա շատ բան պատմել Վասյային․ երկրի անկայունության մասին, որի վրայով քայլում ենք, միայնության մասին, գրողների շիզոֆրենիայի մասին, Ռուսաստանի մասին, որը այստեղից՝ Ճապոնիայից, մի տեսակ ավելի լավ էր սկսել երևալ, լուսնի մասին, այն մասին, որ մենք՝ մարդ արարածներս, ըստ էության, գրեթե ոչնչով չենք տարբերվում ծովախեցգետիններից։

Բայց Վասյան առանց խոսքերի հասկանում էր ինձ։

Այդ ժամանակ խնդրեցի նրան ինձ ինչ-որ կարևոր բան հայտնել, ինչ-որ գաղտնիք։ Ականջս հպեցի Վասյայի սառը բերանին։ Եվ լսեցի․

-ՌՈՒՍ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ՄԱՀԱՑԵԼ Է։

Քարացա։ Ինձ՝ ռուս գրողիս համար դա դատապարտում էր մահապատժի։ Եվ գլուխս անտեսանելի կոճղի վրա դրեցի։

-ԿԵՑՑԵ՛ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ։

Մահապատիժը փոխարինվեց ցմահ բանտարկությամբ։

Տոկիոյի այդ ձնառատ գիշերը ես ամեն ինչ հասկացա։ Ռուս գրողից ուղղակի գրողի էի վերածվել։ Եվ խաղաղվեցի։

Եվ միանգամից քունը վրա հասավ։ Բարձրացա ննջասենյակս, ընկա մահճակալի վրա և քնեցի։ Քարի նման անշարժ։

Ցերեկը ճապոնական արևը հալեցրեց ձյունը։ Մինչև երեկո Վասյայից մնացին պանաման և գազարը։

Այդպես ռուս ձնեմարդը ճապոնական հողի վրա կարևոր գաղտնիք բացահայտեց ինձ։

Թարգմանությունը ռուսերենից` Էլիզա Ստեփանյանի

[1] Ճապոնական ավանդական հագուստ, որը բամբակաթղթով, վուշով կամ կանեփաթելով, առանց աստառի ամառային ամենօրյա կիմոնո է։