Ես մաշված կոշիկներ ունեմ:
Ինձ հետ հիմա ապրող ընկերուհիս էլ մաշված կոշիկներ ունի:
Միասին ապրելու ընթացքում մենք հաճախ ենք կոշիկներից խոսում: Հենց նրան պատմում եմ այն ժամանակների մասին, երբ մի տարեց հայտնի գրող կլինեմ, ինձ միանգամից հարցնում է. «Ի՞նչ կոշիկներ կունենաս»:
Պատասխանում եմ․ «Կանաչ զամշե կոշիկներ, որոնց մի կողմում ոսկե մեծ ճարմանդ կլինի»:
Ես սերում եմ մի ընտանիքից, որտեղ բոլորը նոր ու ամուր կոշիկներ ունեն: Մայրս, ի դեպ, այնքան շատ կոշիկ ուներ, որ ստիպված էր դրանց համար առանձին պահարան պատվիրել: Երբ վերադառնում եմ նրանց մոտ, կոշիկներս տեսնելուն պես դժգոհում են ու ցավ ապրում ինձ համար: Բայց ես գիտեմ՝ մաշված կոշիկներով էլ կարելի է ապրել:
Երկրորդ համաշխարհայինի շրջանում միայնակ էի եկել այստեղ՝ Հռոմ, և չունեի ոչինչ, բացի մի զույգ կոշիկից: Եթե դրանք տայի կոշկակարին` ստիպված կլինեի երկու-երեք օր տանը մնալ, իսկ իմ պարագայում դա անհնար էր: Այդպես շարունակում էի հագնել դրանք: Երբ անձրև էր գալիս, լսում էի կոշիկներիս համաչափ չփչփոցը, զգում էի՝ ինչպես են ծռմռվում, ու ոտքերիս տակ շոշափում ասֆալտի սառնությունը: Այդ է պատճառը, որ հիմա էլ միշտ մաշված կոշիկներ եմ հագնում, որովհետև հիշում եմ այն օրերը և դրանք ինձ այլևս մաշված չեն թվում: Եթե գումար եմ ունենում` գերադասում եմ ուրիշ բանի վրա ծախսել, քանի որ կոշիկներն ինձ համար արդեն առաջնային չեն:
Դառը անցյալ եմ ունեցել, միշտ շրջապատված եղել սառնությամբ: Առաջին անգամն էր, որ այստեղ միայնակ էի: Հռոմն ինձ համար թանկ է` պատմությունների, տխուր հիշողությունների դարան, որտեղ քիչ են քաղցր օրերը:
Ընկերուհիս էլ մաշված կոշիկներ ունի։ Մենք իրար լավ ենք հասկանում: Նա ոչ ոք չունի, որ զայրանա իր հագած կոշիկների պատճառով, միայն մի եղբայր ունի, որ ապրում է գյուղում և շրջում է որսորդի երկարաճիտ կոշիկներով: Մենք գիտենք, թե ինչ է պատահում, երբ անձրևում է, երբ կոշիկներդ լցվում են անձրևաջրով, ոտքերդ բոբիկ են ու թաց։ Այդ ժամանակ է, երբ ամեն քայլի հետ կա այդ կամաց ձայնը՝ մի տեսակ չլմփոցը:
Ընկերուհիս գունատ, կոպիտ դեմք ունի ու կանացի ծխամորճ է ծխում: Երբ նրան առաջին անգամ սեղանի մոտ նստած տեսա՝ կրիայի պատյանի նման կլոր, եզրագծված ակնոցով, առեղծվածային ու խոժոռ դեմքով, ծխամորճն ատամների արանքում, մտածեցի, որ չինացի գեներալ է: Այդ պահին չգիտեի, որ մաշված կոշիկներ ունի․ավելի ուշ բացահայտեցի:
Միմյանց ընդամենը մի քանի ամիս է, ինչ ճանաչում ենք, բայց կարծես շատ ու շատ տարիներ անցած լինեն: Ընկերուհիս երեխաներ չունի, իսկ ես ունեմ, և նրա համար դա տարօրինակ է: Երբեք նրանց չի տեսել՝ միայն լուսանկարներով, քանի որ նրանք մորս հետ շրջանում են ապրում: Մի քիչ անսովոր է, որ երբեք չի հանդիպել երեխաներիս:
Ինչ-որ տեղ նա խնդիրներ չունի, քանի որ կարող է հանգիստ տրվել կյանքը գրողի ծոցն ուղարկելու գայթակղությանը, իսկ ես չեմ կարող:
Այո, իմ երեխաներն ապրում են մայրիկիս հետ, և մինչ օրս մաշված կոշիկներ չունեն: Բայց ինչպիսի՞ն կլինեն, երբ մեծանան: Նկատի ունեմ. ի՞նչ կոշիկներ կունենան: Ո՞ր ճանապարհը կընտրեն: Կորոշեն իրենց ցանկություններից հանել հաճելին` թողնելով միայն պետքականը, թե՞ կմտածեն, որ ամեն ինչն էլ անհրաժեշտություն է․ մարդն ամուր ու նոր կոշիկներ հագնելու իրավունք ունի: Ընկերուհուս հետ երկար ենք այդ մասին զրուցում: Պատկերացնում՝ թե ինչպիսին կլինի աշխարհն այն ժամանակ, երբ ես մի տարեց հայտնի գրող կլինեմ, իսկ նա իր ուսապարկով աշխարհով մեկ կպտտվի, ինչպես չինացի մի ծեր գեներալ: Երբ իմ երեխաները կգնան իրենց ճանապարհով, իրենց նոր և ամուր կոշիկներով, այն մարդու ճանապարհով, որ «ոչ» ասել չգիտի, կամ մաշված կոշիկներով`այն լայն ճանապարհով, որով անցնողը գիտի, թե ինչն է անհրաժեշտություն, իսկ ինչը` ոչ:
Երբեմն մենք իմ և իր եղբոր երեխաներին մտովի ամուսնացնում ենք. այն եղբոր, որ որսորդի երկարաճիտ կոշիկներով է շրջում գյուղում: Այսպես քննարկում ենք մինչ ուշ գիշեր, խմում դառը, մուգ թեյ: Ունենք մի ներքնակ ու մի մահճակալ և ամեն երեկո վիճակ ենք հանում, թե ով է մեր երկուսից մահճակալին քնելու: Առավոտյան, երբ արթնանում ենք, մեր մաշված կոշիկները կարպետի վրա մեզ սպասելիս են լինում:
Ընկերուհիս երբեմն ասում է, որ հոգնել է աշխատելուց և կուզեր կյանքը գրողի ծոցն ուղարկել: Կցանկանար փակվելով պանդոկում՝ խմել իր բոլոր խնայողությունները, կամ պառկել անկողնում և էլ ոչնչի մասին չմտածել, թողնել այնքան, որ գազն ու լույսն անջատեն, թողնել, որ ամեն ինչ կամաց-կամաց անհետանա: Ասում է, որ կանի դա, երբ ես հեռու լինեմ: Քանի որ մեր ընդհանուր կյանքն այս տանը կարճ կտևի: Շուտով ես կհեռանամ ու կվերադառնամ մորս ու երեխաներիս մոտ. այնտեղ, որտեղ ինձ էլ թույլ չեն տա մաշված կոշիկներ հագնել: Մայրս իմ խնամքն իր վրա կվերցնի և կստիպի ինձ կոճակների փոխարեն քորոց օգտագործել ու գրել մինչ ուշ գիշեր: Ես էլ իմ հերթին երեխաներիս մասին հոգ կտանեմ՝ հաղթահարելով կյանքը գրողի ծոցն ուղարկելու գայթակղությունը: Կվերադառնամ նրանց մոտ ու մոր պես կլինեմ, կլինեմ այնպիսին, ինչպիսին իմ ընկերուհին ինձ չի ճանաչում: Կնայեմ ժամացույցին, կսովորեմ ժամանակ խնայել, միշտ ամեն բանի հանդեպ ուշադիր կլինեմ, և կհոգամ, որ իմ երեխաները միշտ չոր և տաք ոտքեր ունենան, քանի որ նրանց համար այդպես ավելի լավ կլինի: Գուցե հետո մաշված կոշիկներով քայլել սովորելու համար անհրաժեշտ է չոր ու տաք ոտքերով մեծանալ:
«Փոքրիկ առաքինություններ» շարքից
Թարգմանությունը իտալերենից՝ Լիլիթ Պետրոսյանի
