Մարգարետ Էթվուդ | Սիրենի երգը

Սիրենի երգը

Սա մի երգ է,
որը բոլորն են ցանկանում լսել,
երգ, որն անդիմադրելի է.

երգ, որը ստիպում է տղամարդկանց
նավախմբի պես ծովը նետվել,
անտեսելով խոր անդունդը` գանգերով լի

երգ, որ ոչ ոք չգիտի,
քանզի ով լսել է այն` մեռած է,
իսկ մյուսներն այն հիշել են անկարող։

Ասե՞մ գաղտնիքը,
և եթե այո,
կազատե՞ս ինձ այս թռչնի կաղապարից։

Ես հավան չեմ այստեղին
կուչ եկած անապատում`
գայթակղիչ, առասպելային

այս երկու փետրավոր ու մոլեգին փերիների հետ միասին,
երգելն ինձ համար հաճույք չէ
այս եռյակում` մահացու և հմայիչ։

Կասեմ ես քեզ գաղնտիքը,
քեզ և միայն քեզ։
Մո´տ արի, այս երգը

կանչ է աղերսի. oգնի´ր ինձ։
Դու´, միայն դու կարող ես,
դու իրեն հատուկ ես,

վստահված։ Ախ, ավա՜ղ,
սա մի երգ է ձանձրալի,
սակայն հավերժ է ուժգին։

Ահա և իմ նկարը

Այն լուսանկարված է վաղուց ի վեր։
Սկզբից իբրև
աղոտ տպագիր`
լղոզված գծեր և մոխրագույն բծեր
միաձուլված թղթի հետ,

ապա հենց ուշադիր զննես,
կտեսնես ձախ մասում մի բան,
նման պատրուսանի/ճյուղի. ծառի սաղմնավորվող մի մասի (բալասան կամ մայրի),
իսկ աջ կողմում` կես վերև, ինչ պետք է լինի բարձունքին,
մի փոքրիկ անձուկ տնակ:

Ետնկապատկերում կա մի լճակ,
իսկ ավելի հեռվում` մի քանի ցածր բլրակ:

«Լուսանկարն արված է խեղդվելուս հաջորդ օրը։

Ես լճակում եմ, նկարի կենտրոնական մասում, հենց մակերեսի տակ։

Դժվար է ճշգրիտ ասել, թե որտեղ եմ,
կամ ասել որչափ ազդեցիկ կամ աննշան եմ.
ջրի խաղը լույսն ախճատում է,

բայց երբ երկար նայես,
վերջապես
կտեսնես, դու կնկատես ինձ»:

Ստվերային ձայնը

Իմ ստվերն ինձ ասաց.
-Ի՞նչն է խնդիրը.

Մի՞թե լուսինը բավական չի
տաքացնելու քեզ,
ինչու՞ ես փնտրում այլ մարմին
փարվելու քեզ

Ում համբույրը մամռակալ է

Զբոսախնջույքի սեղանի մոտ
վառ վարդագույն ձեռքերը
բռնել են բրթուջները`
հեռավորությունից փշրված։
Ճանճերն են վխտում
դյութիչ պահի շուրջ

Դու գիտես հստակ, ինչ է պարուրի տակ

Ծառերը դրսում
երեխաների ատրճանակի ձայնից են թեքվում։
Հանգիստ թող նրանց։
Ուրույն խաղն է դա նրանց։

Տալիս եմ ջուր, տալիս եմ հաց

Խոսքերս արդյոք բավակա՞ն չեն
թափանցելու զարկերակումդ
որ քայլես առաջ։

Սավառնում քո սեփական մարմնում

Թոքերդ լցվում և տարածվում են,
հանց վարդագույն արյան թևեր,
իսկ ոսկրերդ դատարկվում են, դառնում են փուչ։
Հենց շնչես, կթռչես փուչիկի պես,
սիրտդ՝ նույնպես թեթև ու ընդարձակ,
զարկում է լոկ ցնծությամբ, թիթեռի պես։
Արեգակի ճերմակ զեփյուռն էլ թափանցում անցնում է քեզ,
քեզնից վեր՝ ոչինչ,
քեզնից ցած` երկիրը ձվաձև մի գոհար`
պայծառ ու ծով ծավի, լեցուն սիրով։
Այս ամենը տեսիլ սոսկ երազներում։
Զի զարթնես, սիրտդ` կծկված մի բռունցք,
Իսկ շունչդ` սեղմված փոշուց,
Արևի տաք պղնձաշեկ քաշն էլ ծանրացած,
Վարդերանգ, հաստ գլխամաշկիդ վրա։
Չէ՞ որ միշտ կրակոցին նախորդող պահին է, որ
փորձում ես, փորձում ես
բարձրանալ, բայց անկարող ես։

Ձանձրանում էի

Այդ օրերին ես ձանձրանում էի
խելքից դուրս։ Գերան պահում, մինչ նա կտրում,
պարան պահում, մինչ նա չափում
հեռավորությունը մարգերի միջև,
կամ ցցեր խփում գետնին` ուրվագծելու շարքեր ու շարքեր հազարի ու բազուկի, որն այնուհետև (ձանձրացած) ես էի քաղհանում։
Կամ նստում ետևում մեքենայի,
նստում նավակներում անշարժ, նստում ու նստում, մինչ առջևում նավի` նավախելում,
ղեկն էր նա բռնում, վարում, կառավարում։
Դա նույնիսկ ձանձրույթ չէր, դա զննում էր,
զննում ուշադիր ու մոտից ամեն փոքր մասնիկին։
Կարճատեսություն։ Մաշված վերին եզրերը նավի,
նստատեղը ծածկող մանրահյուս կտորը, ավազակավի թթվային փշրանքը,
հատիկավոր վարդագույն հանքաքարն
իր հրեղեն երակներով, ջրահովհարը չոր քարաքոսի, ծոծրակի ճերմակող մրագույն մազմզուկները:
Երբեմն սուլում էր, երբեմն էլ ես։
Նույն բաները նորից ու նորից անելու
տաղտկալի ռիթմը. փայտ կրելու,
սպասքը չորացնելու:
Մանրուքներ նման կենդանիների
առօրյային` կրելով
ավազը հատիկ առ հատիկ ընդհատակից,
տերևածածկելով բները իրենց: Նման բաներ նա
մատնացույց կաներ, իսկ ես կնայեի իր քառակուսի մատի ոլորուն հյուսվածքին՝ եղունգի տակի հողին։
Եվ ինչու՞ եմ միշտ ավելի արևոտ հիշում այդ օրերը,
չնայած, որ ավելի հաճախ անձրևում էր,
Դայլայլ եմ հիշում։
Չէի դիմանում, երբ դուրս կչքվեի այդտեղից
ցանկացած այլ տեղ: Գուցե թեև
ձանձրույթն ավելի ուրախ է: Գուցե շների կամ կուղբերի համար է։
Թեպետ հիմա ես չէի ձանձրանա։
Հիմա չափազանց շատ բան կիմանայի։
Հիմա ես կիմանայի։

Բռնում ես ձեռքս

Բռնում ես ձեռքս ու
Հանկարծ վատ ֆիլմում եմ ես,
այն ձգվում ու ձգվում է ու
ինչու եմ հմայված։

Պարում ենք վալս
շարժով կամաց,
բայց օդը խիտ,
առածներով հինցած։
Հանդիպում ենք անհուն
արմավենու թաղարների հետևում
սխալ պատուհաններով ես դու ելնում։

Մնացած բոլորը գնում են,
իսկ ես միշտ մինչ վերջ եմ մնում:
Չէ որ Ես գումար եմ տվել, Ես
ուզում եմ ավարտը տեսնել:

Ամեն պատահած լոգարանում պետք է
ինձնից քեզ քերել,
տեսքով ծխի ու հալած կինոժապավենի։
Պետք է դիմակայել,
վերջնական
մոլի եմ դարձել,
մոլի` շաբաթներով տևող բույրի
ադիբուդիի ու մաշված թավշի։

Սկսիր

Սկսիր այսպես.
սա քո ձեռքն է,
սա` քո աչքը,
սա էլ ձուկ, կապտատափակ,
հենց վերևից նայես թղթին,
նման կարծես աչքի ձևին։
Սա բերանդ է հանց Օ
տառ կամ լուսին,
պես քո ուզածին։
Սա էլ դեղին:

Պատուհանից դուրս
անձրև է, սաղարթ
չէ որ ամառ է, քիչ հեռու
ծառեր, ավելի հեռու աշխարհ,
որը կլոր է ու պատված
գույնով ձեռքիդ ինը մատիտի:

Սա աշխարհն է, որն առավել լի է
ու առավել դժվար ճանաչելի, քան նկարագրելի:
Ահա այսպես,
դեղնակարմիր լղոզես,
աշխարհը կայրես,

Իսկ հենց բառերն այս սովորես,
ավելին կբացայատես,
բառեր պես-պես
քան երբևէ հիշել ուժդ պատես։
Ձեռք բառը ձեռքիցդ վեր,
Հանց ամպիկ լճակից վեր։
Ձեռք բառը հիմքն է դնում
Ձեռքիդ այս սեղանին։
Ձեռքդ ջերմ մի քար
երկու բառի արանքն եմ բռնել:

Սա քո ձեռքն է, սրանք էլ իմը,
սա է աշխարհը,
այն կլորիկ է, տափակ չէ
բայց շատ ավելի գույն ունի
քան կարող ենք տեսնել:

Այն սկսվում է, բայց ունի ավարտ,
Այն է ինչին դու միևնույնն է
հետ կդառնաս, սա քո ձեռքն է:

Չ/Է

Սերը մասնագիտություն չէ,
կեցություն կամ այլ բան

սեքսը ատամնաբուժություն չէ,
ցավերի, խոռոչների լիցք ու շտկում

դու իմ բժիշկը չես,
դու իմ դարմանը չես,

չկա ոչ ոք ով զորեղ է այդքան
դու պարզապես ընկեր ես, ճամփորդ,

Գուցե թողես ախտաբուժական մտահոգությունդ,
այդպես կոճկված, հոգածու

թու´յլ տուր քեզ զայրույթը,
թու´յլ տուր ինձ նույնը

այն կարիք չունի ո´չ
քո հավանության, ո´չ էլ զարմանքիդ,

այն կարիք չունի օրինականացման
ու դեմ չէ ախտին,

սակայն դեմ է քեզ,
այն կարիք չունի բացատրվելու,

ո´չ կանխարգելման, ո´չ խարանվելու

փոխարենն այն տենչում է
կենալ, անդադար կենալ։
Թու´յլ տուր ինձ ներկա ժամանակը։

Տանտիրուհի

Սա տանտիրուհու գոմն է

Նա խռպաձայն է,
արձակ հարկերում ինձնից ցած:

Անփոփոխ հավաբուն,
խոսխոսոց գնում ներքևում,
այս տանը կարծես
արյան եռուզեռ է գլխում։

Նա ամենուր է, անկոչ գարշահոտի պես
դռան շեմիցս դուրս պրծնում,
ուտելս ծռթիկ-ծռթիկ վերահսկում,
լուսացնում ու աչքերիս լարում ստեղծում։

Իրենից ժամանկս եմ վարձում,
իսկ նա ինչպես դուռը այնպես օրերս զարկում։
Ոչինչ ինձ չի պատկանում։

Իսկ երբ պատկերներ եմ անրջում,
ձյան միջով համարձակ ճողոպրում,
հար քայլելիս եմ հայտնվում
մի ընդարձակ տարածքում,
որը կրկին տանտիրուհունն է, ու բղավելով եմ զարթնում։

Նա զանգված է` հանգույց
տարածության մեջ փքված։ Չնայած
փորձերիս շրջանցել նրան,
զգայականներս են կերպարընկալմամբ խճճված, անկարող եմ
մոլորեցնել նրան։

Կանգնած է այդպես
ինչպես կերկերուն փաստ,
ուղիս կաղապարած,
անխախտ, կարծես մի թիթեղ
գույքի անշարժ։

Կուշտ` կարծես խոզի միս ապխտած։

Այն պահը

Այն պահը, երբ տարիներ անց
քրտնաջան աշխատանքից ու
երկար ճամփորդությունից հետո
կանգնում ես կենտրոնում սենյակիդ,
տանդ, կես ակրի, քառակուսի մղոնի,
կղզու, երկրի,
իմանալով, որ վերջապես այդեղ ես,
ու ասում, այս բոլորն ինձ է պատկանում,

ճիշտ նույն պահն է, երբ ծառերը քո
շուրջ փափուկ բազուկներն են իրենց
արձակում,
թռչուններն են իրենց խոսքը ետ վերցնում,
ժայռերը ճեղքում ու փլում,
նույնիսկ օդն է ալիքի պես քեզնից թեքվում,
շնչել չես կարողանում։

Ո՜չ, փոխարենը շշնջում են։ Ոչինչ
քեզ չի պատկանում։
Դու այցելու էիր պարզապես,
ժամանակ առ ժամանակ,
ժայռ ելնելուց, դրոշը խրելուց, հայտարարելուց։
Մենք երբեք քոնը չենք եղել,
Երբեք մեզ չես տիրել։
Ամեն բան ճիշտ հակառակն է եղել։

Թարգմանությունը անգլերենից՝  Էլլեն Համբարձումյանի