Վարդան Հակոբյան | Ես սերը փրկում եմ սիրուց

Վարդան Հակոբյան

Երբ նայում եմ քո աչքերին,
ես վերստին համոզվում եմ,
որ տիեզերքի հայտնի և անհայտ գույները բոլոր
աչքերն են ստեղծում։
Ամենադժվար ճամփեքն աշխարհում աչքերն են անցնում,
ամենատաք երգերն աշխարհում աչքերն են երգում,
ամենաքաղցր ծաղիկներն աշխարհում աչքերն են քաղում,
ամենաչքնաղ կտավն աշխարհում աչքերն են վրձնում,
ամենասուրբ մեղեդին աշխարհում հորինում են աչքերը,
ամենալավ… Աչքերը, քո աչքերը։
Այնպես է թվում, թե քո աչքերը
կարող են փոխել ամբողջ աշխարհը, այն, ինչ
չկարողացավ անել անգամ բանաստեղծությունը։

ԿՐԿՆԱԿԻ ԼՈՒՅՍ
Ես մենակ չեմ կարող
մենակ մնալ,
ուրիշ է, երբ դու
ինձ մոտ ես։ Ես
այդ ժամանակ
դառնում եմ
կրկնակի մենակ։ Իսկ երբ
քեզ եմ նայում, թվում է՝
քո աչքերը աչքեր չեն, այլ
իմ համբույրները
քո դեմքի վրա։
Եվ ինձ այցելում է
ամենալավ երգը,
որի բառերը
չեն ասվում երբեք։
Հազար ձև կա,
գիտեմ, բայց ասելու
ձևերից ամենալավը
չասելն է։ Քո
լռությունը
բազմապատկում է
ներկայությունդ։
Տեսնես ո՞ր դռնով է
մութը դուրս գալիս,
երբ անակնկալ
ներս է խուժում լույսը

ԼՌՈՒԹՅՈՒՆ
Եթե եղել ես ինձ մոտ, թեկուզ՝ մի վայրկյան,
քո հեռանալուց հետո
բուրելու է ներկայությանդ չմարող պահը,
բուրելու են կարոտը,
երազի մանուշակը,
հիշողությունը, չասված խոսքը,
լռությունը չարտաբերված…
Մի խոսքով, քանի եղել ես դու ինձ մոտ,
թեկուզ՝ մի վայրկյան,
քեզանից հետո չի լինելու քեզանից հետո։
Օրը կհեռանա առանց ինձ՝ պատկերս թողած
անցյալում, և երբ վերադառնա, ես արդեն
չեմ գտնվի։ Իմ ափի մեջ
պահում եմ այն հեռուները, որոնք
ես երբևէ նշել եմ ցուցամատով,
դրանց մեջ հազարավոր հորիզոններ կան։
Լեռը շատ ծանր է, որպեսզի թռչունը
կարողանա երբևէ պոկվել նրանից։

* * *
Բուք է ու սառնամանիք, հյուսիսային
հողմերն ուզում են
պոկել ծառերը հազարամյա: Ես բարձրացել եմ
ծառը և ձյունի տակ կքած ճյուղերից
կարմիր-կարմիր, հունվարյան արևից էլ մեծ-մեծ
խնձորներ եմ քաղում: Կողքից նայում,
գլուխներն օրորելով՝
հեռանում են անցորդները.
– Խելքը թռցրել է…
Եվ ոչ ոք չի տեսնում խնձորները եդեմական:
Եվ, ավաղ, «ոչ ոքի» մեջ է նա և իմ Եվան,
որ թողնում-գնում է անհասկանալի քայլերով:
Եվ խնձորները մնում են Եվային երկարված
իմ ափերի մեջ՝ առանց համառնության:
Եվ ձյուն է տեղում անվերջ խնձորների վրա՝
քաղված ու չքաղված,
և ձյուն է տեղում նորից
ու կուտակվում դարս-դարս արևի վրա ձմեռային

* * *
Սերը հայելի է,
միայն թե երբ նայում ես
նրա մեջ,
դու չես երևում,
այլ երևում է նա,
ում սիրում ես։
Հետո պատկերները
փոխվում են,
հայելին մնում է նույնը։

ՍԻՐՈ ՎՐԱԵԿԸ
Շարժումը ստեղծում է միտք,
միտքը արարման հետագծով
հակազդում է
նրա վրա, երկրի պտույտներին։
Նույն ձևով.-
լեռան կարոտն ավելի ծանր է,
երբ ճանապարհ ես ընկնում,
քան լեռը, թե որ ուսերիդ առնեիր։
Նույն ձևով.-
ճշմարիտ քաղաքականությունը
քաղաքականության բացարձակ
բացառումն է՝ քաղաքականության մեջ։
Նույն ձևով.-
անցնել ճանապարհը, նշանակում է
կորցնել այն, որովհետև ծնված օրից
տարիքս ավելին է, քան իմ իսկական տարիքը։
Նույն ձևով.-
սերը մարդուն դարձնում է ներումնավոր, և
ես, ինչպես հասկանում եմ, գեղեցկությունը՝ որքան էլ
հանցավոր լինի, մշտապես ներվում է։
Նույն ձևով.-
եթե անձրևը հիշեցնում է մանուշակին՝ նրա նախամոր՝
երկնքի մասին, մանուշակի աչքերն արցունքվում են։ Եվ
հետևությունն այս ամենից մեկն է, ուրեմն՝ երկիրը կլոր չէ։
18 Վարդան Հակոբյան Նշագրություն լուսնի վրա 19
Շարժումը ստեղծում է ճանապարհ,
այսինքն՝ մխիթարություն… Քանզի մարդու վիճակն՝
ամենաազնիվ, մահվանից առաջ, նրա ծնունդն է,
որը թափանցիկ է՝ ինչպես սերը աչքերի մեջ:

ԵԼՔ՝ ՄՈՒԹԻ ՎՐԱ
Մեր եղևնին ոչ մի ժամանակ չի դադարում մերը լինելուց,
թեև վաղուց մենք նրա մոտ այլևս չենք ժամադրվում:
Մեր եղևնին:
Քո աչքերով լցվում է ինձ շրջապատող խավարը, երբ
քեզ եմ սպասում: Մթան ելքը լոկ լույսը չէ, այլև՝ քո
վերադարձը: Իսկ ես մենակ չեմ, շրջապատված եմ քո
ջերմ բացակայությամբ: Նույն եղևնու տակ:
Քո մարմինը երգ ունի:
Ունի և տխրություն, որի մեջ բարուր է լույսը, իսկ
անսահման տարածքները կազմված են իմ հոգուց:
Ես տեսնում եմ գետերը, որ հոսում են լեռան
գագաթներով. աչքերից մի խլեք հեռուն, այլապես
կմեռնեն մեղուները, մրջյունները, բանաստեղծությունը
և, մանավանդ, սերմը՝ հողի տակ: Մայրս ուզում էր քեզ
տեսնել: Կիսավեր վանքի խորանում վառվող մոմերը
մորս անբացակա աչքերն են, որ փայլում են լույսի
փիլիսոփայությամբ, իսկ կապույտ շողերը սրընթաց
բեկբեկումներով վերհիշում են երբեմնի
կանգուն տաճարի չանհետացած գծերի դինամիկան:
Քարերի քամին քուն է մտել եղևնու
շյուղերում, ուր-որ է իր ստվերից դուրս կգա ծառը,
կթափահարի թևերը
և կսլանա, ինքը գիտե՝ ուր: Եթե Քոչարը Փարիզում
չհանդիպեր Մելինեին, Սասունցի Դավթի ձիու
ոտնահետքերից Երևանում աղբյուր չէր բխի՝ այդքան
խոսուն, հորդ ու մաքուր: Ես ծաղիկներից
աչքեր եմ ստեղծում: Քո մասին
20 Վարդան Հակոբյան Նշագրություն լուսնի վրա 21
խոսելիս՝ մութը, վանքի պատերը, թերևս
սկսում են տխրել, ինչպես աստղերը՝
վաղ արշալույսին: Մարդը չի մեռնում, մեռնում է
նրա ժամանակը: Իսկ լույսի հենարանը
խավարն է: Անկախ նրանից՝ ո՞վ է պոկում և
ո՞ր այգուց,
աշխարհի բոլոր խնձորները մեղքի մեջ շողշողում են:
Հավերժությունը եղևնու ջինջ թախիծ ունի:
Ես համտեսում եմ բառը, ինձնով ուրվագծում ցավի
ներկայությունը: Իսկ հորիզոնը վանքի շուրջ
թևածում է: Ամենաշատ ծաղիկները,
որ երբեք չեն երևում,
բուսնում են գիշերները՝ մերկ ու ցամաք
անապատներում, ուր ավազի ամեն մի հատիկ
քարավաններից մնացած մարգարիտ է կամ
դեռևս չվերադարձած իր ասպետին
սպասող դիցուհու աչք:
Ես գետերին և ծովերին շարունակում եմ դեպի
անհունը, ես մանուշակներին շարունակում եմ
դեպի քո աչքերը: Եվ իմ շնչից կենդանանում են մեռած
ժամանակները: Վայրում, ուր ոչ ոք
չի հասնում, չի աճում ոչ մի թուփ ու խոտ:
Արտույտ, մի կորցրու թևերդ,
ուզում եմ, որ տեղ հասնի առավոտը: Անխաղաղ
ուղղաթիռներն՝ իրենց իսկ
ծխագծի վրա շարվել են՝ պոչ-պոչի, իսկ ներքևում,
փշալարերի արանքից ճաքճքած մատներով կինձ ու
ճռճռոկ է քաղում Սաթենիկ տատս, որ
նոր զինվորագրված ծոռան համար
ժենգյալով հաց թխի:
Մի կորցրու, թևերդ, արտույտ: Լուսնի մի ճառագայթ
պսպղում է աղբանոց նետված սովորական ժամացույցի
վրա՝ տիկ-տակ, տիկ…
Ունկ է դնում աղբանոցում հայտնված մի «բոմժ» և
չունեցած իր շալվարի փողքը կշտած՝ փախչում.
– Ռումբ են դրել աղբանոցում…
Ինձ շրջապատող մութն ուրիշ ելք չունի… քեզանից բացի:
Քանզի կանաչն ուրիշ է, և բոլորովին ուրիշ՝ կանաչը
եղևնու և հուշի: Արտույտ, մի կորցրու թևերդ,
առավոտը թռչել է ուզում:

ԱՎԱՆԴԱՎԵՊ
Ես աղբյուրի հետ վազեցի, որ քեզ հասնեմ,
քանի դեռ նա չի կորել ծովերում։
Ես արևի հետ վազեցի, որ քեզ հասնեմ,
քանի դեռ նա մայր չի մտել սարերում։
Ես մանուշակի հետ վազեցի, որ քեզ հասնեմ,
քանի դեռ այն չի հասցրել թառամել։
Ես եղնիկի հետ վազեցի, որ քեզ հասնեմ,
քանի դեռ որսորդի գնդակը չի դիպել նրան։
Ես վազեցի ժամանակի հետ, որ քեզ հասնեմ,
քանի դեռ այն… բայց չհասա, չհասա։
Ու երբ գլուխս դրի մորս ծնկանն ու լաց եղա,
մայրս հոգիս սփոփեց ու ականջիս շշնջաց.
– Մատաղ ինիմ, ղուշի թևով էլ թռչես` չես հասնի,
թե որ աղջիկը դեպի քեզ թեկուզ մի կես քայլ չանի

* * *
Երբ գիտեմ, որ գալու ես,
ինձ լավ եմ զգում,
ուզում եմ երգել, բայց մեղեդին
ուշանում է՝ չգիտեմ որտեղ։
Ձեռքս դնում եմ առվի ջրերում,
և մատներս
վազում են արեգակին ընդառաջ։

* * *

Գեղեցիկ է սիրելը, երբ
չես իմանում, որ սիրում ես։
Գեղեցիկ է թռչելը, երբ
չես իմանում, որ թռչում ես։
Գեղեցիկ է ծաղկափոշոտումը, երբ
չգիտես երբ և ոնց եկավ հովը։
Գեղեցիկ է բաժանումը, երբ
չես իմանում, որ բաժանվում ես։
Գեղեցիկ է որոնելը, երբ չգիտես`
ում փնտրում ես` վաղուց կողքիդ է։
Գեղեցիկ է, երբ հեռանում ես,
չիմանալով, որ չես հեռանում։

* * *
Աչքերս վազեցին
քո աչքերի ետևից
և այլևս չվերադարձան։
Շուրթերս վազեցին
քո շուրթերի ետևից
և այլևս չվերադարձան։
Ձեռքերս վազեցին
քո ձեռքերի ետևից
և այլևս չվերադարձան։
Սիրտս վազեց
քո սրտի ետևից
և այլևս չվերադարձավ։
Ես մնացի մոլոր, շվար,
ես մնացի անօգնական,
ես առանց ինձ մնացի։
Ես վազեցի քո ետևից,
ես վազեցի ինքս իմ ետևից
ու այլևս չվերադարձա։

ՄԵՐՁԵՑՈՒՄ՝ ԾԱՆՈԹՈՒԹՅՈՒՆԻՑ ԱՌԱՋ
Դու չկարողացար ինձ ատել՝ սիրելով ուրիշի,
ուրիշին մերձենալով՝ դու ինձ ավելի սիրեցիր՝
անվիճելի դարձնելով մեր անբաժանելիությունը։
Սերը քրեակատարողական մի տարածք է, ուր
ակամա հայտնվում են աշխարհի անմեղները

* * *
Հացը դրի սեղանին.-
մտքիս մեջ դու էիր։
Գինին դրի սեղանին.-
մտքիս մեջ դու էիր։
Ես ինչ արի, ինչ չարի.-
մտքիս մեջ դու էիր։
Գլուխս դրի բարձին.-
մտքիս մեջ դու էիր։
Ծեծեցին դուռս՝ բացի.-
մտքիս մեջ դու էիր։
Ճամփորդ էր։ «Ներս արի».-
մտքիս մեջ դու էիր։
Ես՝ մեն-մենակ տան ճրագ.-
մտքիս մեջ դու էիր։
Սեղանը հավաքեցի.-
մտքիս մեջ դու էիր։
Աստված թող ների.-
իմ մտքից դուրս՝ ու՞ր էիր։

* * *
Անձրև ու կարոտ
Նման են իրար,
Երկուսն էլ մաքրում են։
Անձրև ու կարոտ
նման չեն իրար,
անձրևից հետո մենք միշտ քայլում ենք,
կարոտից հետո արդեն ի՞նչ… հետո։

* * *
Ես ինձ վազանցում եմ
քեզ մոտ գալու ժամանակ։ Եվ
նմանվում եմ
այն խոսքին, որ դեռ չասած՝
ընթերցում ես դու իմ դեմքին։

* * *
Քո աչքերն ինձ ընդառաջ են վազում
այն աղբյուրից
որտեղից ես ջուր չեմ խմել ոչ մի անգամ
Քո աչքերն ինձ ընդառաջ են վազում
այն աստղերից
որտեղ երազում թեկուզ չեմ եղել ոչ մի անգամ
Քո աչքերն ինձ ընդառաջ են վազում
այն վարդերից
որոնց թեժ բուրմունքը չեմ առել ոչ մի անգամ
Քո աչքերն ինձ ընդառաջ են վազում
այն երազներից
որոնց չեմ հասել ես ոչ մի անգամ
Քո աչքերն ինձ ընդառաջ են վազում
և ես գիրկս բաց գնում եմ դեպի
աղբյուրը աստղերը վարդերը երազները
որտեղից աչքերդ ինձ ընդառաջ են վազում
Թեև ոչ մեկը ոչ մի անգամ չի հասնում,
բայց և այնպես՝ ի՜նչ գեղեցիկ է վազելը,
երբ, այնուամենայնիվ, կարծում ես, թե հասնելու ես…