Ես վստահ եմ դեռ էջերէդ պիտի արիւն քամուի։
Վառած է լոյսը,
Սփիւռքի հանգոյցի երախին մէջ
Ամէն անգամ երբ մէկը
Իր կուրծքի վանդակներուն մէջ բանտարկուած ցաւին
անհեթեթին աղմուկը դուրս քաշած
Ինքնակիզման բնազդով
Բռնէ ճամբան անդառնալի՝
կը խորանայ լոյսը։
Անցեր ես կամուրջը։ Հիմա հին պատկերներ կը յայտնուին
Ինչպէս բեկուած աստիճանին կանգնած գիշերային քրքիջ.
Այդ խուլ այրումը,
Եւ քեզ ոչի՜նչ կը պատսպարէ, ոչինչ
Բացի տողերու տաք շոգիէն,
Ուր մերկ ու կարեկից
Եւ անգութ ու հզօր
Կուրծքիդ ակօսէն քակուած կայլակները կ՚իյնան։
Բանէ մը կը վախնային մեր հայրերը,
Գիշեր մը իջար աւազանին մէջ առանց որ մէկը գիտնար։
Պատանին էիր յոյզերու շամանդաղով օծեալ.
Ահաբեկ ու վճռական թափառումներ
Ոսկեկրակ Թաւրիզէն մինչեւ Նիւ Եորքը այլայլուն։
Երիտասարդն էիր որ խռովանքի եւ ըղձանքի ցանցերուն մէջ
Յիշողութեան կարմիր թելը պահպանելով
Աշխարհ կոչուած տարածքին անծանօթ
Տունէ տուն, փողոցէ փողոց փնտռեց կորսուածը, անդառնալին։
Եւ մարդը՝ կեանքը նուաճելու գերաճուն գրոհով,
Դէմքդ ակօսաբեկ
Սրտիդ՝ հազար կնճիռի դուռ
Մանրամաղուող ծուխ ու կանչեր։
Ինչպէս հօրենական փայտէ սեղանին դողդողիւն մոմի սիւն
Ոսկեբուռ խռովքով եւ հաւատքով խունկէ,
Դեռ պատանի՝ սորված որոգայթները ելքերու
Պարզեցիր սիրտդ ու ճակատդ գրականութեան աստուծոյն։
Հարցը մութի եւ լոյսի միջեւ չէր,
Ընտրութիւն չկար
Յոխորտ, մահացու, տիրապետող էքսին հետ
որ հայութիւնն էր։
Բայց կը խօսէր ո՞վ ներաշխարհիդ աւերներուն հետ,
Ինչո՞ւ կը կորսուէր կափարիչը խորհուրդի,
Դեռ մէկը կա՞յ անխօս այդ հին աշխարհի հեքիաթներուն մէջ,
Ո՞ւր անհետացաւ լուսածրար աղաւնին.
Եւ օրհնա՞նք է արդեօք թէ պատիժ
Երբ ծանօթ բազմութիւններու մէջ
յաւերժօրէն մենագար պիտի մնայ
Ամէն բանի ունայնութեան զարնուած հոգիդ։
Ամոքիչ հաղորդութիւն մը կա՞յ այս բոլորէն ետք։
Բանէ մը կը վախնային մեր հայրերը
Գիշեր մը իջար աւազանին մէջ առանց որ մէկը գիտնար։
Այլեւս գրելը գոյավիճակ է եւ գոյութեան զարկ,
Ինքզինքին հետ գրոհ՝ ամենէն առաջ.
Մահացու ջրահոսանքներէն անցար՝ մահուան պատրաստ
Եւ երբ տեսար լոյսը՝ ո՛չ, հրաշք չէր
Այլ՝ գուպարիդ իրաւունքը,
Զգացիր աղին սեւ համը, անհեթեթին կայծկլտանքը
Եւ հոգեյատակի փոթորիկներու մէջ խարսխեցիր խօսքդ,
Այնտեղ մեր նախնիքներուն հետ խաղաղութիւն աղիւսեցիր
Զսպած արցունքդ՝ ցաւի եւ տառապանքի երակները շոյեցիր,
Արիւնեցիր դունչը անարդարութեան, փոյթ չէ թէ
սառեցան ծունկերդ,
Շունչ տուիր որ չբեկանուի մարդկայնութեան սրտի զարկը
Միաժամանակ ցոլացնելով ոսկի կարմիր լազուարթ տեսիլներ.
Պէտք է կազդուրուէր ո՛չ թէ մարմինը, այլ, մի՜տքը,
Եւ կործանատենչ հողմերու դէմ դրիր երկերդ իբրեւ երիզավէմ։
Որո՛ւն պէտք են փափկերգակ գրողներու
բառերու ժապաւէնները,
Ողբերգակ գրողներու բարձրախօսները խստամբեր.
Հողէ՛, քարէ՛ խօսքեր պէտք են եւ հալածող ստուերներ,
Կերպեր անիծեալ, մրափող առասպելներ,
Հետակորոյս մրմունջներ,
Սեփական մարմնէ փխած արե՛ւ եւ հո՛ղ պէտք է
Որ մեր տագնապի յայտարար նշանները ձեւէ,
Որպէսզի մեր գրադարաններուն մէջ շարուած գիրքերը
չդիտեն մեզ իբրեւ յանցագործներ.
Ո՛չ, Սփիւռքի գրականութիւնը աւեր չէ, շէնք չէ,
Բե՛րդ է զգաստ եւ ինքնանպատակ։
Պիտի խօսի Ժամանակը նոյնիսկ եթէ հարցում չէ տրուած իրեն։
Ձեռքերուդ մէջ է Եղեռնի արիւնոտ բանալին,
Սլացքիդ սայրով պատռէ անցարգելը
Եւ մի հեռանար Սփիւռքի բազկերակէն առողջ.
Թող արու, հնչեղ ոճիդ
Զուսպ ու սաւառնող տողերէն
Դեռ հուրհրայ շողիւնը ներքին
Որմով գիրք մը կը վերածուի մատեանի։
Քեզի բարե՛ւ կը ղրկեն տիպարներդ որոնք իրեց ցաւին
երկարութիւնը չկրցան պատմել,
Բարեւ կը ղրկեն սիրահարները որոնք երբեք
փոթորիկի աչքի մէջ անգամ
ուղեցոյցի պէտք չունեցան,
Բարեւ կը ղրկեն հին աշխարհի սերմնացանները, որոնք
չհասկցան թէ ինչպէ՜ս կրցան գոյատեւել,
Բարեւ կը ղրկեն բազմազգի նահատակներ, որոնք չգիտցան
թէ ե՛րբ, ինչո՞ւ ինկան.
Բարեւ կը ղրկեն Թաւրիզի աղիւսակերտ տունը,
հօրաքրոջդ թէյը,
1925 թուին ծնածներու ամենէն խենթերն ու շուարածները.
Մեր ընկերը Գաբոն, Լոդիսի ոսկեգոյն ձայնը,
Լալեզար պողոտան, Վրէժիկի մայրական քաղցը,
Չարենցի գերեզմանը,
Մարտիրոսի թանգարանին յստակ յատակագիծը,
Հուր ու գորով ստեղծող Սիմոն Կարապետեանը,
Նայուածքիդ անդորր ալիքը որ երբեք չերեւաց,
Մօրդ մեկուսացած շուքը եւ իր հետզհետէ ծաւալող բոյրը։
Բարեւ կը ղրկեն քեզի Րալֆը, Յովանը, Ալպաթրոսը, Ալմիրան,
Սուրեանը, Արամայիսը,
Նիւ Եորքի կառուսելի Սեդան, միւս Սեդային ծաղկաթերթերը,
Արեւմտեան եւ արեւելեան Արարատը,
Ադամը եւ իր որդին
Իրեց լռած լարերով վաւերատիպ պսակ մը հիւսեր են
Յարանորոգ հայ գրող՝ քեզի՛։
Վստահ ենք մենք, դեռ էջերէդ պիտի արիւն քամուի։
Վեհանոյշ Թեքեան
«ՆՇԱՆԱԳԻՐ», 1987
