Անց կացա՜ն…
Օրերս թըռան, ա՜նց կացա՜ն.
Ախ ու վախով, դարդերով
Սիրտըս կերա՜ն, ա՜նց կացա՜ն:
* * *
Վերջացա՜վ…
Կյանքս մաշվեց, վերջացա՜վ.
Ինչ հույս արի` փուչ էլավ,
Ինչ խնդություն` վերջը ցա՜վ:
1890
—————————————————-
* * *
Հիմա բացե՜լ են հանդես
Երգիչները իմ անտես.
Ջա՜ն, հայրենի ծղրիդներ,
Ո՞վ է լսում հիմի ձեզ:
* * *
Ե՛տ չեկա՜վ…
Գնա՜ց, գնա՜ց, ետ չեկավ,
Անկուշտ մահին, սև հողին
Գերի մնաց, ե՜տ չեկավ:
* * *
Ու՞ր կորա՜ն…
Մոտիկներս ու՞ր կորա՜ն,
Ինչքան լացի, ձեն ածի`
Ձեն չտվին, լու՜ռ կորան:
1916
————————————————————————-
* * *
Երկու դարի արանքում,
Երկու քարի արանքում,
Հոգնել եմ նոր ընկերի
Ու հին ցարի արանքում:
* * *
Ծով է իմ վիշտն անափ ու խոր,
Լիքն ակունքով հազարավոր.
Իմ զայրույթը լիքն է սիրով,
Իմ գիշերը` լիքն աստղերով:
* * *
Քանի՜ մահ կա իմ սրտում,
Թափուր գահ կա իմ սրտում.
Չէ՞ դու էլ ես մահացու.-
Մահի ահ կա իմ սրտում:
* * *
Կյանքից հարբած անցավոր,
Ահա դարձյալ անցավ օր,
Դու վազում ես դեպի մահ-
Մահը բռնում հանցավոր:
* * *
Ե՛տ եկե՜ք…
Գարնան վարար գետ եկե՜ք,
Անցա՜ծ օրեր, խինդ ու սե՛ր,
Դարձե՜ք, իրար հետ եկե՜ք:
* * *
Հին աշխարհքը ամեն օր
Հազար մարդ է մտնում նոր,
Հազար տարվան փորձն ու գործ
Սկսվում է ամեն օր:
* * *
Զուր եմ փախչում, ինձ խաբում,
Հազար կապ է ինձ կապում.
Ամենքի հետ ապրում եմ,
Ամենքի չափ տառապում:
* * *
Ով՜ իմանա` ու՛ր ընկանք,
Քանի օրվա հյուր ընկանք.
Սերն ու սիրտն էլ երբ չկա`
Կրա՜կ ընկանք, զու՜ր ընկանք:
* * *
Քանի՜ ձեռքից եմ վառվել,
Վառվել ու հուր եմ դառել,
Հուր եմ դառել, լույս տվել,
Լույս տալով եմ սպառվել:
* * *
Ինչքա՜ն ցավ եմ տեսել ես,
Նենգ ու դավ եմ տեսել ես,
Տարել, ներել ու սիրել,
Վատը` լավ եմ տեսել ես:
* * *
Երազումս մի մաքի
Մոտս եկավ հարցմունքի.
-Աստված պահի քո որդին,
Ոն՞ց էր համը իմ ձագի…
* * *
Մնացել է բերդը մեզ,
Հաղթանակի երթը մեզ.
Անց են կացել` ով կային.
Հիմի կգա հերթը մեզ:
* * *
Հոգիս` տանը հաստատվել,
Տիեզերքն է ողջ պատել.
Տիեզերքի տերն եմ ես,
Ո՞վ է արդյոք նկատել:
1917
————————————————————————-
* * *
Ո՜նց է ժպտում իմ հոգին
Չարին, բարուն, ամենքին.
Լույս է տալիս ողջ կյանքիս
Ու էն ճամփիս անմեկին:
* * *
Ի՜նչ ես թռչում, խև-դև սի՛րտ,
Հազար բանի ետև, սի՛րտ,
Ես ո՞նց հասնեմ հազար տեղ
Քեզ պես թափով, թե՛թև սիրտ:
* * *
Լինե՜ր հեռու մի անկյուն,
Լինե՜ր մանկան արդար քուն,
Երազի մեջ երջանիկ,
Հաշտ ու խաղաղ մարդկություն:
* * *
Մի հավք զարկի ես մի օր.
Թռա՜վ, գնաց վիրավոր:
Թռչում է միշտ իմ մտքում
Թևը արնոտ ու մոլոր:
* * *
Երկու շիրիմ իրար կից,
Հավերժական լուռ գրկից,
Թախծում են պաղ ու խորհում
Թե` ի՜նչ տարան աշխարհքից:
* * *
Ո՞վ է ձեռքով անում, ո՞վ,
Հեռվից անթիվ ձեռքերով.
-Ջա՜ն, հայրենի անտառներ,
Դուք եք կանչում ինձ ձեր քով:
* * *
Աշնան ամպին ու զամպին,
Մոլոր նստած իմ ճմբին,
Լոռու հանդում մի արտույտ
Նայում է միշտ իմ ճամփին:
* * *
Բերանն արնոտ Մարդակերը էն անբան
Հազար դարում հազիվ դառավ Մարդասպան.
Ձեռքերն արնոտ գնում է նա դեռ կամկար,
Ու հեռու է մինչև Մարդը իր ճամփան:
1918
————————————————————————-
* * *
Մեռա՜ն, մեռա՜ն.. Եվ ահա,
Խառնվել են կյանք ու մահ.
Չեմ հասկանում աշխարհքի
“Կան ու չկան” ես հիմա:
* * *
Արևելքի եդեմներին իջավ պայծառ իրիկուն,
Հեքիաթական պալատներում սպասում են իմ հոգուն.
Ի՜նչ եմ շինում էս ցեխերում, աղմուկի մեջ վայրենի…
Ա՜խ, թե նորից գտնեմ ճամփան դեպի էնտե՜ղ, դեպի տու՜ն…
* * *
Դու մի անհայտ Բանաստեղծ ես` չտեսնված մինչ էսօր,
Առանց խոսքի երգ ես թափում հայացքներով լուսավոր:
Ես էլ, ասենք, զարմանալի Ընթերցող եմ բախտավոր,
Որ կարդում եմ էդ երգերը էսքան հեշտ ու էսքան խոր:
* * *
Հե՜յ ագահ մարդ, հե՜յ անգոհ մարդ, միտքդ երկար, կյանքդ կարճ,
Քանի՜ քանիսն անցնա քեզ պես, քեզնից առաջ, քո առաջ.
Ի՜նչ են տարել նրանք կյանքից, թե ինչ տանես դու քեզ հետ,
Խաղաղ անցի՛ր, ուրախ անցի՛ր երկու օրվան էս ճամփեդ:
* * *
Ազատ օրը, ազատ սերը, ամեն բարիք իր ձեռքին,
Տանջում ,տանջվում, որոնում է ու դժբախտ է նա կրկին,
Է՜յ անխելք մարդ, ե՞րբ տի թողնես ապրողն ապրի սրտալի,
Ե՞րբ տի ապրես ու վայելես էս աշխարհքը շեն ու լի:
* * *
Քուն թե արթուն` օրիս շատը երազ եղավ, անցկացավ,
Երազն էլ, նուրբ ու խուսափուկ, վռազ եղավ, անցկացավ.
Վռազ անցան երազ, մուրազ, ու չհասա ոչ մեկին,
Կյանքս թեթև տանուլ տված գրազ եղավ, անցկացավ:
* * *
Ո՞ր աշխարհքում ունեմ շատ բան. միտք եմ անում` է՞ս, թե՞ էն.
Մեջտեղ կանգնած` միտք եմ անում, չեմ իմանում` է՞ս, թե՞ էն.
Աստված ինքն էլ տարակուսած չի հասկանում` ինչ անի,
Տանի՜, թողնի՜, ո՞րն է բարին, որ սահմանում, է՞ս, թե՞ էն:
1919
————————————————————————-
* * *
Կորցրել եմ, ու՞ր գտնեմ,
Տեղդ իմաց տուր` գտնեմ,
Ման եմ գալիս էս մթնում
Քեզ մոտ գալու դուռ գտնեմ:
* * *
Ի՜նչ իմանաս Ստեղծողի գաղտնիքները անմեկին.-
Ընկեր տվավ, իրար կապեց էս աշխարհքում ամենքին,
Բանաստեղծին թողեց մենակ, մեն ու մենակ Իրեն պես,
Որ Իրեն պես մտիկ անի ամեն մեկին ու կյանքին:
* * *
Խայամն ասավ իր սիրուհուն. “Ոտքդ զգույշ դիր հողին,
Ո՜վ իմանա` որ սիրունի բիբն ես կոխում դու հիմի…”
Հե՜յ, ջա՜ն, մենք էլ զգույշ անցնենք, ո՜վ իմանա, թե հիմի
Էն սիրուհու բի՞բն ենք կոխում, թե՞ հուր լեզուն Խայամի:
* * *
Երնեկ էսպես` անվերջ քեզ հետ` իմ կյանքի հետ լինեի,
Հազար երնեկ` դաշտում մենակ` երկնքի հետ լինեի.
Բայց ո՜վ կտա էն վայելքը` ինքս ինձ էլ չզգայի,
Ու հալվեի, ծավալվեի, ամենքի հետ լինեի…
* * *
Լուսը լուսին քո ժպիտն է իմ երեսին ճառագում,
Երբ, ա՛խ, արդեն անբույժ զարկված, դեպի մահն եմ ես հակվում,
Էսպես Էն վառ արեգակի շողերի տակ կենսածոր
Կայծակնահար կաղնին ոտքի չորանում է օրեցօր:
1920
————————————————————————-
* * *
Առատ, անհատ` Աստծու նման` միշտ տեղալուց հոգնել եմ ես,
Հոգիս ծարավ` սրան-նրան մտիկ տալուց հոգնել եմ ես.
Մինը պիտի գար իմ դեմը` ճոխ ու շռայլ անհաշիվ,
Ամեն ճամփում սպասելուց ու փնտրելուց հոգնել եմ ես:
* * *
Ես շնչում եմ միշտ կենդանի Աստծու շունչը ամենուր,
Ես լսում եմ Նրա անլուռ կանչն ու հունչը ամենուր.
Վեհացնում է ու վերացնում ամենալուր իմ հոգին
Տիեզերքի խոր մեղեդին ու մրմունջը ամենուր:
* * *
Արյունալի աղետներով, աղմուկներով ահարակու,
Արևմուտքի ստրուկները մեքենայի և ոսկու,
Իրենց հոգու անապատից խուսափում են խուռներամ
Դեպ Արևելքն աստվածային` հայրենիքը իմ հոգու…
* * *
Ամեն անգամ Քո տվածից երբ մի բան ես Դու տանում,
Ամեն անգամ, երբ նայում եմ, թե ի՜նչքան է դեռ մնում,
Զարմանում եմ, թե` ո՛վ Շռայլ, ի՜նչքան շատ ես տվել ինձ,
Ի՜նչքան շատ եմ դեռ Քեզ տալու, որ միանանք մենք նորից:
* * *
Հազար տարով, հազար դարով առաջ թե ետ, ի՜նչ կա որ.
Ես եղել եմ, կա՜մ, կլինեմ հար ու հավետ, ի՜նչ կա որ.
Հազար էսպես ձևեր փոխեմ, ձևը խաղ է անցավոր,
Ես միշտ հոգի, տիեզերքի մեծ հոգու հետ, ի՜նչ կա որ:
* * *
Ասի. “Հենց լոկ էս աճյունն է ու անունը, որ ունեմ…”
Երբ ճառագեց անծայրածիր Քո ժպիտը հոգուս դեմ.
-Ի՜նչ է աճյունն էդ անկայուն, ու անունը, որ ունես.
Դու Աստվա՜ծ ես, դու անհու՜ն ես, անանուն ես ու անես…
* * *
Աստեղային երազների աշխարհքներում լուսակաթ,
Մեծ խոհերի խոյանքների հեռուներում անարատ,
Անհիշելի վերհուշերի մշուշներում նրբաղոտ`
Երբեմն, ասես, զգում եմ ես, թե կհասնեմ Նրա մոտ…
* * *
Բարձր է հնոց աշխարհքն Հայոց ու Մասիսը երկնադետ,
Իմ խոր հոգին էն բարձունքին խոսք է բացել Նրա հետ-
Անհաս բանից, սկզբանից, երբ չկան էլ դեռ չկար,
Մինչև վախճանն անվախճանի քննում է դարե դար:
* * *
Ո՜վ անճառ Մին, որ ամենին միացնում ես մի կյանքում,
Ամեն կյանքում ու երակում անտես, անկեզ բորբոքում,-
Ողջ ազատ են ու հարազատ էս աշխարհքում Քեզանով,
Ողջը Քո մեջ` անմա՜հ, անվերջ` Քեզ են երգում Քո ձենով…
* * *
Աստծու բանտն են տաճարները աշխարհքներում բովանդակ,
Իբր էնտեղ է ապրում տերը, պաշտողների փակի տակ:
Հարկավ` ազատ նա ժպտում է ամենուրեք ամենքին,
Բայց դու նայիր խեղճ ու կրակ մարդու գործին ու խելքին:
* * *
Կյանքս արի հրապարակ, ոտքի կոխան ամենքի.
Խափան, խոպան ու անպտուղ, անցավ առանց արդյունքի:
Ի՜նչքան ծաղիկ պիտի բուսներ, որ չբուսավ էս հողին…
Ի՜նչ պատասխան պիտի ես տամ հող ու ծաղիկ տվողին…
* * *
Իմ կնունքին երկինքը` ժամ, արևը` ջահ սրբազան,
Ծիածանը նարոտ եղավ, ամենքի սերն` ավազան.
Սարը եղավ կնքահայրս, ցողը` մյուռոն կենսավետ,
Ու կնքողս Նա ինքն եղավ, որ սահմանեց ինձ պոետ:
* * *
Ամեն մի սիրտ ցավով լցվեց մեր դարում,
Ցավոտ սրտով աշխարհ լցվեց մեր դարում.
Ցավոտ աշխարհքն եկավ լցվեց բովանդակ
Իմ սիրտը բաց, իմ սիրտը մեծ մեր դարում:
1921
————————————————————————-
* * *
Աղբյուրները հնչում են ու անց կենում,
Ծարավները տենչում են ու անց կենում,
Ու երջանիկ ակունքներին երազուն`
Պոետները կանչում են ու անց կենում:
* * *
Տիեզերքում աստվածային մի ճամփորդ է իմ հոգին.
Երկրից անցվոր, երկրի փառքին անհաղորդ է իմ հոգին.
Հեռացել է ու վերացել մինչ աստղերը հեռավոր,
Վար մնացած մարդու համար արդեն խորթ է իմ հոգին:
* * *
Էնքան շատ են ցավերն, ավերն իմ սրտում,
Էնքան տրտում կորած լավերն իմ սրտում…
Չեմ էլ հիշում չար ու խավար էս ժամին`
Երբ են փայլել ուրախ օրերն իմ սրտում:
* * *
-Էս է, որ կա… Ճիշտ ես ասում. թասդ բե՛ր:
Էս էլ կերթա` հանց երազում, թասդ բե՛ր:
Կյանքն հոսում է տիեզերքում զնգալեն,
Մեկն ապրում է, մյուսն սպասում. թասդ բե՛ր:
* * *
Հե՜յ ճամփանե՛ր, ճամփանե՛ր.
Անդարձ ու հին ճամփաներ,
Ովքե՞ր անցան ձեզանով,
Ո՞ւր գնացին, ճամփանե՛ր:
* * *
Հանգել են,
Կրակներս հանգել են,
Ցուրտ ու խավար էս գիշեր
Ճրագներս հանգել են:
* * *
Չի գալիս,
Ականջ եմ դրել չի գալիս,
Ձեն եմ լսել էս ձորում,
Կտրել է, էլ չի գալիս:
* * *
Մինչև էսօր իմ օրում
Մարդ չեմ տեսել ես շորում.
Մարդը մերկ է ու անինչ,
Սիրտ ունի լոկ իր փորում:
* * *
Առատ կլնի կինը արդ,
Կընկնի էգի կինը արդ,
Կբարձրանա նրա տեղ
Ազատ, անկախ կինը մարդ:
* * *
Ափսոս որ չես տեսնում բնավ
Տագնապն հոգուս խոր ու վեհ…
Հազար անգամ ափսոս ու ցավ,
Որ պիտ տեսնես երբևէ:
* * *
Իմ ծիտիկը դու հերվան,
Իմ եղնիկը էսօրվան,
Վաղը ի՞նչ ես լինելու…
Ես չեմ գտնում էնպես բան…
* * *
Նա մի առյուծ, ես մի գառ.
Իմ սրտի հետ խելագար
Անհավասար կռվի մեջ,
Քարշ եմ գալիս ես տկար:
* * *
Կյանքն ահա.-
Սնունդ, ծնունդ մինչև մահ.
Մնացածը ողջ նրանց
Կամ հաճույքն են և կամ ահ:
* * *
Մեր գանձերը միշտ կան առատ,
Մեր հաճույքներն անվե՜րջ, անհատ,
Չի հասկանում` ոնց վայելի,
Դժգոհ է զուր ամեն մի մարդ:
* * *
Էնքան եկան, անցկացան,
Ընկան, հանգան, անցկացան
Երգ ու տաղս էլ ու՞ր տարան,
Չկան, չքվան, անցկացան:
* * *
Թվում է հար, թե անցյալս ու ապագաս տեսած կամ,
Առաջ ու ետ անհունությունն ողջ անպակաս տեսած կամ.
Բայց ո՞նց հիշեմ ամեն տեսած, կամ եղածը հասկանամ,
Եվ ……. անհուն, անհաս տեսած կամ:
* * *
Մանուկ օրից սար ու ձորին ես մնացի մոտ ընկեր,
Աշխատանքի, հանգիստ օրին ես մնացի մոտ ընկեր,
Հեռու ու մոտ սարի վրի եղբայրներիս ձեն տվի
Ու էն ձենում մեզ բոլորիս ճանաչեցին մի ընկեր:
* * *
ՍԻ՛ՐՏ
Դու գիտես մենակ ճամփեն երկնքի,
Դու գիտես գաղտնիքն երջանիկ կյանքի,
Դու գիտես ամենն ամենից առաջ,
Քո խոսքն է օրենք ամեն օրենքի:
* * *
Մեր կյանքը կարճ մի վերելք,
Անցնել հանգիստ ամեն տանջանք ու վայելք,
Ապրել անախտ, անցնել անհաղթ, հոգիանալ ու նորեն
Նյութից զատված, անմեկ աստված վերադառնալ դեպ իրեն:
* * *
Ահա շիրիմն… իմ ընկերն էր…մի սովորութք ուներ նա,
Գիշերն արթնում, լույս էր վառում, նստում` ժամը իմանա…
Հե՜յ, ի՛նչ անմիտ խոսք է էսօր ժամը կողքին էս շիրմի…
Հե՜յ, անուշ ջա՜ն, ի՜նչ ես հարցնում` ժամի քանիսն է հիմի…
* * *
Դու մի ճարպիկ մաքսանենգ ես, լոկ ճամփորդ ես ձևանում.
Ու չես ասում` մեզնից քեզ հետ ինչ գանձեր ես դուրս տանում:
Ինչ սիրող սիրտ, մարգրիտ վշտեր ու ինչ գոհար երազներ…
Թե իմանան` քեզ կբռնեն մեր աշխարհքի սահմանում:
* * *
Ատում եմ քաղաքը` դատարկ ու շքեղ,
Ծանր է գալիս ինձ` երկիրը ավեր,
Տխուր ու դժար` բնությունը մեծ,
Էլ ու՞ր մնամ ես սիրտս էլ ավեր…
* * *
Հե՜յ, Գրիշա՛, ի՛մ լուսախպեր, ալեկոծվեց կյանքն էսպես,
Ու նավաբեկ, ու ցավաբեկ հեռվից իրար բերավ մեզ.
Ե՛կ վայելենք էս բախտն անկարծ աղետալի մեր կյանքում,
Քանի դեռ չենք պոկվել, բեկվել նոր հեռավոր հորձանքում:
* * *
Ինչ դալուկ ես քու երկրի պես ու սգավոր դու էսօր,
Բայց ողջ ու վեհ քան երբևէ, թովիչ ու խոր դու էսօր,
Եղբորդ մոտ եկած վշտոտ` տանջում ես նոր դու էսօր,
Տանջանք անվերջ իմ սրտի մեջ ու սեր հզոր, դու էսօր:
1922
————————————————————————-
Ստեղծումից գրեթե մեկ դար անց էլ Հովհաննես Թումանյանի քառյակները շարունակում են մնալ ամենապահանջված հայերեն գրական ստեղծագործություններից մեկը: Դրա մասին են վկայում փնտրողական համակարգերով քառյակները որոնղ ընթերցողների մեծ թիվն ու նրանց օգտագործած փնտրաբառերի բազմազանությունը` թումանյան – քառյակներ, թումանյան քառյակներ, հ. թումանյան քառյակներ, հազար տարով թումանյան, հովաննես թումանյան քառյակներ, հովհաննես թումանյան քառյակներ, hovhanes tumanyan qaryakner, hovhannes tumanyan qaryakner, hovhannes tumanyan qaryakner@, hovhannes tumanyani qaryakner, hovhannes tumanyan-qaryakner: Այստեղ ներկայացված է քառյակների լիակատար հավաքածուն:
«Թումանյանով՝ մենք կանք: Առանց Թումանյանի՝ մենք չկանք: Պուշկինի, Տոլստոյի. Շեքսպիրի, Ֆիրդուսու, Գյոթեի աշխարհ մենք մտնում ենք Թումանյանով և տնավարի բարևում. «Բարև, տղերք, լա՞վ եք»: Թումանյանով մենք և նրանք հավասար մեծություններ ենք, առանց Թումանյանի՝ իրենք կան, մենք՝ ոչ. այլև իրենք կան, մենք իրենց առջև կանք աղքատ ազգականի մեր խեղճ ու ցածր թշնամանքով:»
ՀՐԱՆՏ ՄԱԹԵՎՈՍՅԱՆ
Մի փոքր ասելիք ունեմ, որը գուցե ճիշտ չէ այստեղ գրել, այլ Հովհաննես Գրիգորյանի «Թե ինչպես «ԱՆՀԵՏԱՑԱՎ» բանաստեղծությունը» հոդվածի մեկնաբանություններում, բյաց քանի որ ցանկություն ունեի հիշել Թումանյանին գրառմանս մեջ, որոշեցի գրել հենց այստեղ։
Նախ ասեմ, որ ինքս սիրում եմ Հ. Գրիգորյանի պոեզիան, և թող չկարծվի, թե ասելիքս այդ պոեզիայի դեմ է ուղղված։ Բյաց կուզեի այնուամենայնիվ մի փոքր չհամաձայնել հետևյալի հետ վերոնշյալ հոդվածից.
«Իսկ հիմա պոեզիան խոսել է նշանակում (առաջ` երգել), ճիշտ խոսել: Այս դեպքում յուրաքանչյուր բառ անփոխարինելի է իր արժեքի տեսանկյունից, իսկ քանի որ հանգավորելու դեպքում վտանգ կա հանուն կոկիկ հանգի գնալ բազմաթիվ բառափոխությունների» (ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ / Թե ինչպես «ԱՆՀԵՏԱՑԱՎ» բանաստեղծությունը)
Ես ինքս «հանգավոր հագուկապի» կողմնակից չեմ, դեմ եմ անգամ, բայց ահա Թումանյանը… ոչ մի բառ անտեղին, փոխարինելի ու ավելորդ չէ, միևնույն ժամանակ պարզ ու ջինջ։ (Թերևս Հ. Սահյանն էլ վառ օրինակն է սրա)։ Թումանյանի դեպքում այդ վտանգը կարծում եմ չկա՝ թե կոկիկ հանգի դեպքում միտքը կտուժի…
Հ.Գ. ԳՐԱՆԻՇԻ ադմինիստրացիան թող ների, որ այստեղ եմ գրում ևս մի բան, որը կապ չունի Թումանյանի հետ, բաց «Սպասվող հրապարակումներ» բաժնում չգրանցվելու համար որոշեցի էլի այստեղ հայտնել ցանկությունս։ Եթե հնարավոր է ԳՐԱՆԻՇՈՒՄ կուզեի կարդալ նաև Գևորգ Թումանյանի բանաստեղծությունները։
Շնորհակալություն
Թումանյանի գործերն ու հատկապես նրա լեգենդները շատ եմ սիրում, բայց այս քառյակներից կարողանում ես ճանաչել, ինչպես հիմա են ասում, Հովհաննես Թումանյան մարդուն` անուղղելի ռոմանտիկ և բարի, ինչպես ինքն է գրում` վատի մեջ լավը տեսնող: Չեմ կարող հասկանալ նրա այս միտքը, բայց դրանից նրա ամբողջ գրական աշխատանքը չի կորցնում ոչ հմայքը, ոչ էլ իմաստը:
es shat em sirum Hovannes Tumanayani qaryakner@ u shat urax em vor aystex kan bolor@
ես շատ եմ սիրում Հ. Թումանյանի քառյակները
Մենք շատ ենք սիրում Հովհաննես Թումանյանին:
իմ ամենա սիրաց բանաստեղծը Թումանյան է:
knerek angleren tareri hamar,kanzi hamakargchin lav chem tirapetum,Tumanyan@ mi necuceun e vori gorcer@ aprelu en daredar.kani ka mardkuceun aenkan klini Tumanyan.
aveli xor@ usumnasirelov Tumanyani qaryakner@,haskanum es vor iroq dranq vercvac en kyanqic ev artahaytum en hay joxovurdi ancac ev sharunakeli chanaparh@
Hovhannes Tumanyani Heqiatner@ Banastexchutyunner ev Qariakner@ shat lavna …Es shat em sirum Hovhannes Tumanyanin Na shat janajvach e………….
Թումանյանին երեվի չլինի այնպիսի մարդ որ չճանաչի: Նրան նույնիսկ ճանաչում են փոքր երեխաները: Նրա Շունն ու կատուն, Գիքորը, և բոլոր նրա ստեղծագործություները ուղակի հրաշք են:
ձեր անգրագետ հայերենն էլ ա հրաշք
shaaaaaaaaaaaaaat lav qaryakner en….Hovhannes Tumanyan@ misht el shaaaat lav e grellllllll
Hovhannes Tumanyani xohapilisopayakan qaryakner@ hamozvac em bolor serundnerin dur en galis
Քառյակներով բացահայտվում է Թումանյանի խիստ հոգևոր էությունը` Թումանյանը եղել է խորը հավատացյալ…
Շնորհակալություն քառյակների լիակատար հավաքածուի համար:
mer hayazg@ HOVHANNES TUMANYANIN SHAT EN SIRUM YES INQS EL EM SIRUM NRAN QANI VOR VORPES BANASTEX& NA GRUM E CHISHT HAYEREN EV KYANQIC VERCNOLOV DRVAKNER. NA SHAT LAV DASAVORUM E IR MTQER@ EV NERKAYACNUM HAY MANUKNERIN EV INCHU CHE NAEV ME&ERIN MI XOSQOV MENQ HPARTANUM ENQ VOR UNENQ NRA NMAN BANASTEX&
Ես շատ եմ սիրում մեծն Թումանյանի ստեղծագործությունները, հատկապես քառյակները:
ՇՆՈՐՀԱԿԱԼՈՒԹՅՈՒՆ
ապրեք ես շատ եմ սիրում Թումանյաննի բանաստեղծությունը
es shat em sirum amenayn hayoc banastexci qaryakner@
Զարմանալի բան է: Ժողովրդի համար կարևոր պահերին հիշում ենք մեր ազգի մեծերին` հատկապես Թումանյանին և Նժդեհին:
Ինձ համար Թումանյանի խոհափիլիսոփայությունը ամբողջանում է և ստեղծագորություններով, -ով և այլ հոդվածներով
Թումանյանի ստեղծագործությունները գրավում են բոլորին պարզության մեջ եղած խորությամբ,ընբռնելի են բոլոր խավերի համար,լի են կյանքի փորձից եկած իմաստությամբ:
shat lav qaryakner en
Անհրաժեշտ է Թումանյանի ողջ գրական ժառանգությունը թարգմանել աշխարհի շատ լեզուներով, որպեսզի բոլորն հասկանան կյանքի իմաստը
ԲԱՅՑ ԵՍ ԹՈՒՄԱՆՅԱՆԻՆ ՀԱԼԱԼԱ:
լավն են
shat lavn en
Այս քառյակները կարդալուց հետո մեծ բավականություն ստացա.
Շատ լավ քառատող է.Ես այսպիսի բան սպասում էի Թումանյանից, որովհետև, երբ կարդացի Անուշ պոեմը, հասկացա Թումանյանի մեծ համբավը և ճանաչումը:161 դպրոցի 6Բ դասարան, Պողոսյան Շաքե,11 տերեկան:
Հովհաննես Թումանյանի բանաստեղծությունները շատ լավն են
prosto superrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr
Զուր եմ փախչում, ինձ խաբում,
Հազար կապ է ինձ կապում.
Ամենքի հետ ապրում եմ,
Ամենքի չափ տառապում:
Մենք շատ ենք սիրում Հովհաննես Թումանյանին:
Hovhannes Tumanyan@ shat lav grox ev. xor@ xorhox bayc Paruyr Sevakn e indz hamar grakanutyan gagatnaket@
ashxari amenalav grox@ Hohannes Tumanyanna
“Քառյակները իմ կյանքի շտրիխներն են”-ասում էր Թումանյանը…
im anun@ hovhannese es shat em sirum hovhannesin
Shat lav taexa u hamel es shat em sirum Hovhannesin
ես ապրում եմ Թումանյանով․․․․․․
Թումանյանը մեր պարծանքն է, գաղթականների փրկիչը; ամենայն հայոց բանաստեղծը շատ եմ սիրում նրա քառյակները մանավանդ այս մեկը
Լիներ հեռու մի անկյուն;
լիներ մանկան արդար քուն;
երազի մեջ երջանիկ;
հաշտ ու խաղաղ մարդկություն:
Շատ լավ է գրել մեր մեծն Հովհաննես Թումանյանը
Շատ ուրախ եմ որ հայ ազգն ունի Թւմանյանի պես հանճարներ:
Շատ լավն է
Շատ լավն եննն
SHAT LAVNA
Թումանյանը խոսում է աստծո հետ, զգում է նրա ներկայությունը, հասնում է նրան տիեզերական անծայրածիր լաբիրինթոսում և դեռ կենդանության օրոք կարողանում միաձուլվել նրան:
Կյանքի մանրուքներից կառչած մեր գոյության ամեն օրը թող հագեցած լինի նրա հայրական խրատներով և լուսավորվի այդ խրատներով: Նա կոչում է երազանքի և բարության:
Ուրեմն ապրենք և հասկանանք նրան, ով տվեց հայի ապրելու ուղին:
Հ. Թումանյանը շնորվել է ամենայն հայոց բանաստեղծ:Ես գնահատումեմ նրա արվեստը:
ես արդե բոլորը արտաքրեցի հուշատետրիս մեջ այ տե էլի լիներ` մնացածնել արտագրեի☻☻☺☺
lavnein
shat lavner
я люблю Оганеса Туманяна
Tumanyan@ mer gitakcutyan mej aprum e vorpes amemayn hayoc banastexc . Izur che vor nran asel en <>.
Թումանյանը Հոգու բարձր թռիչք ունեցող, վեհ արժանիքներով հոգևոր անհատականություն էր: Նա Մտածող էր, Հավատացող, Աղոթող: Դրա համար Նրա մտքերը լուսավոր են ու կյանքով լի: Նա սևեռված չէր այս կյանքի վայելքների կամ դժվարությունների վրա, այլ Վերև`Երկնային Տիրոջը, հառած աչքեր ուներ, որտեղից էլ ներշնչվում էր և ստանում խոսքի ու մտքի խորություն: Նա ուներ բարձր արժեհամակարգ:Այդ պատճառով նրա խոսքը`ասելիքը, չի հնացել, այլ <> կարդացողի հոգին:
Թումանյանը իմ ամենասիրելի ու հոգեհարազատ գրողն է նույնպես:
es shat em sirum Hovhannes Tumanyanin
լավն են,լավը
hianali a, lavna, sat gexecik a
LAVNA BAYC QICH ELI ELI
«Թումանյանով՝ մենք կանք: Առանց Թումանյանի՝ մենք չկանք: Պուշկինի, Տոլստոյի. Շեքսպիրի, Ֆիրդուսու, Գյոթեի աշխարհ մենք մտնում ենք Թումանյանով և տնավարի բարևում. «Բարև, տղերք, լա՞վ եք»: Թումանյանով մենք և նրանք հավասար մեծություններ ենք, առանց Թումանյանի՝ իրենք կան, մենք՝ ոչ. այլև իրենք կան, մենք իրենց առջև կանք աղքատ ազգականի մեր խեղճ ու ցածր թշնամանքով:»
ՀՐԱՆՏ ՄԱԹԵՎՈՍՅԱՆ
Մի փոքր ասելիք ունեմ, որը գուցե ճիշտ չէ այստեղ գրել, այլ Հովհաննես Գրիգորյանի «Թե ինչպես «ԱՆՀԵՏԱՑԱՎ» բանաստեղծությունը» հոդվածի մեկնաբանություններում, բյաց քանի որ ցանկություն ունեի հիշել Թումանյանին գրառմանս մեջ, որոշեցի գրել հենց այստեղ։
Նախ ասեմ, որ ինքս սիրում եմ Հ. Գրիգորյանի պոեզիան, և թող չկարծվի, թե ասելիքս այդ պոեզիայի դեմ է ուղղված։ Բյաց կուզեի այնուամենայնիվ մի փոքր չհամաձայնել հետևյալի հետ վերոնշյալ հոդվածից.
«Իսկ հիմա պոեզիան խոսել է նշանակում (առաջ` երգել), ճիշտ խոսել: Այս դեպքում յուրաքանչյուր բառ անփոխարինելի է իր արժեքի տեսանկյունից, իսկ քանի որ հանգավորելու դեպքում վտանգ կա հանուն կոկիկ հանգի գնալ բազմաթիվ բառափոխությունների» (ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ / Թե ինչպես «ԱՆՀԵՏԱՑԱՎ» բանաստեղծությունը)
Ես ինքս «հանգավոր հագուկապի» կողմնակից չեմ, դեմ եմ անգամ, բայց ահա Թումանյանը… ոչ մի բառ անտեղին, փոխարինելի ու ավելորդ չէ, միևնույն ժամանակ պարզ ու ջինջ։ (Թերևս Հ. Սահյանն էլ վառ օրինակն է սրա)։ Թումանյանի դեպքում այդ վտանգը կարծում եմ չկա՝ թե կոկիկ հանգի դեպքում միտքը կտուժի…
Հ.Գ. ԳՐԱՆԻՇԻ ադմինիստրացիան թող ների, որ այստեղ եմ գրում ևս մի բան, որը կապ չունի Թումանյանի հետ, բաց «Սպասվող հրապարակումներ» բաժնում չգրանցվելու համար որոշեցի էլի այստեղ հայտնել ցանկությունս։ Եթե հնարավոր է ԳՐԱՆԻՇՈՒՄ կուզեի կարդալ նաև Գևորգ Թումանյանի բանաստեղծությունները։
Շնորհակալություն
Ինչ լավ Բանաստեղծ է,
որովհետև նա Լոռեցի է։
Ամեն անգամ Քո տվածից
Երբ մի բան ես Դու տանում,
Ամեն անգամ, երբ նայում եմ, Թե ի՜նչքան է դեռ մնում,
Զարմանում եմ, թե` ո՛վ Շռայլ, Ի՜նչքան շատ ես տվել ինձ,
Ի՜նչքան շատ եմ դեռ Քեզ տալու,
Որ միանանք մենք նորից:
Մեծն Աստվածավախ բանաստեղծ ❤️💙🧡