Ես ինձ ավելի լավ եմ զգում։ Վերջապես երկինքը բացվել է, մեղմ քամի է փչում, ես քայլում եմ այգու ոլորապտույտ արահետներով և ծառուղիներով, ծառերը վստահ բարձրանում են հողից. ասես հողին են պատկանում։ Ոչ մի շարժ չկա։ Ես հանգիստ եմ խոտերի և հեռավոր շենքների համար. դրանք կարող են հոգ տանել իրենց մասին, կանգուն մնալու համար նրանց պետք չէ իմ ուշադրությունը, նրանք իմ հայացքի կարիքը չունեն։
Կենդանաբանական այգի կատարած այցը, քրտնաթաթախ մայրերն ու զրնգուն, աշխույժ երեխաները հեռու անցյալում են, նրանցից միայն աղոտ հիշողություն է մնացել՝ նման յուղոտ բծերի, ապակու վրա ճյուղերի թողած քերծվածքների։ Չպետք է այդպիսի ռիսկի դիմեի, պետք է ավելի խելացի լինեի և սպասեի, բայց դե գլուխ հանեցի։ Դիմացա նույնիսկ Լուսնային տաղավարին՝ ճիչերով լի մութ թունելներ, աչքերը չռած կրծողներ, կապիկներ, որոնց կնճռոտված դեմքերը սաղմեր էին հիշեցնում, մոլորեցնող մոխրագույն լույս. ասես կարելի է սեփական կյանքով ապրել հանրության աչքի առաջ, ձայնամեկուսիչ պանելների հետևում։ Ինձ դուր է գալիս, որ կարող եմ գլուխ հանել առանց կողմնակի օգնության։
Ես անցնում եմ 7-Բ ջերմոցի կողքով. այն շողշողում է, իր մոտ է կանչում։ Ներսում բույսերն են, որ քարերի են նման, բլթակավոր մսեղ տերևները բռունցքաչափ են ու բծավոր և հիանալիորեն ձուլվում են մանրախճին։ Սկզբում շատ էի ուրախացել, երբ հայտնաբերել էի դրանք։ Սարսափով եմ մտածում այն ժամերի մասին, որ անց եմ կացրել դրանց նայելով. ես՝ անշարժ, բույսերն՝ անշարժ։ Այսօր, սակայն, ջերմոցը չի գրավում. ես քայլում եմ զույգ ոտքերիս վրա, հանդերձավորված եմ։
Դուրս եմ գալիս կայարանից, գնում եմ գնումների։ Նոր զգացողություն է. ոտքերս երերում են, ասես հենց նոր եմ վեր կացել անվասայլակից։ Ես փոքրիկ շագանակագույն փաթեթներ եմ գնում և դրանք տեղավորում եմ իմ ամուր սև պայուսակի մեջ, որի բռնակներն ասես բժշկի պայուսակի բռնակներ լինեն։ Հաց ու կարագ, խաղող, կանաչեղեն, որ նա երևի երբեք չի կերել, բայց մենք պետք է տարբեր բաներ փորձենք։ Նախքան պայուսակի կայծակաճարմանդը քաշելը ես վերադասավորում եմ փաթեթները՝ ապահով տեղավորելով պոլիէթիլենային թաղանթով վարդը, որի ցողունը փաթաթված է թաց զուգարանի թղթով։ Անպետք բան։ Բայց նվեր է, ես հպարտանում եմ իմ արածով. մենք նման բաներ քիչ ենք անում։ Ես այն մի պարտեզից եմ կտրել, որն իմը չէ։ Ես հիանում եմ վարդերով, բայց երբեք չեմ ցանկացել վարդ լինել, երևի դա է պատճառը, որ ինձ այնքան էլ չի հուզում՝ ցավո՞ւմ է ցողունը, թե չէ։
Վարդի ո՞ր մասն է դրա մարմինը։ Անցած գիշեր երազում տեսա, որ երեխա ունեմ՝ նորմալ չափի և գույնի։ Առողջ նշան է, գուցե, ի վերջո, կարողանամ երեխա ունենալ, ինչպես մյուս կանանցից է ակնկալվում։ Սովորաբար, երբ երազում նորածիններ եմ տեսնում, դրանք կատվի ձագերի պես նիհար են, գունատ կանաչավուն ու չափազանց խելացի, խոսում են բազմավանկ բառերով, և ես գիտեմ, որ դրանք ոչ թե իմն են, այլ ինչ-որ արարածներ են այլ մոլորակից, որոնց ուղարկել են՝ տիրելու մեր երկրին: Կամ էլ մահացած են լինում: Երբեմն էլ՝ մորթիով ծածկված։ Իսկ անցած գիշերվանը վարդագույն էր ու անգրագետ, ինչը հուսադրող էր։ Նա լալիս էր։ Նրա համար սա խոստումնալից կլինի. նա ուզում է որդիներ ունենալ։ Ես մտածել եմ դրա մասին, նույնիսկ այնքան հեռուն եմ գնացել, որ մի քանի գիրք եմ կարդացել այսպես կոչված բնական ծննդաբերության ու վարժությունների մասին, թեև մեր օրերում դդում կամ լոլիկ ունենալը հաստատ ավելի հաճելի և օգտակար կլիներ, քան երեխա ունենալը. աշխարհն իմ գեների կարիքը չունի։ Չնայած դա էլ արդարացում է։
Պայուսակս դնում եմ ծնկներիս ու սեղմում եմ բռնակները։ Սա խաղ է. իբր տուն ենք։ Երկուսս էլ գիտենք, որ ոչինչ չեմ կարող պատրաստել նրա համար, մինչև չվերանորոգի գազօջախը, իսկ նա ինչ-ինչ պատճառներով հետաձգում է։ Ամեն դեպքում, սա առաջին տնական բանն է, որ արել եմ նրա համար։ Նա պետք է հավանություն տա, պարտավոր է հավանություն տալ, նա կտեսնի, որ ամեն բան կարգավորվում է։ Ես այնքան լավ եմ զգում, որ նույնիսկ գնացքում նստած մարդկանց եմ նայում, նրանց դեմքներին ու հագուստին, ես նկատում եմ նրանց, ենթադրություններ եմ անում նրանց կյանքի մասին։ Տես՝ ինչ բարի եմ, չափից դուրս բարի։
Դեպի նրա դուռը տանող ցեմենտե աստիճաններից մեզի ու հակասեպտիկի հոտ է գալիս։ Ինչպես միշտ շունչս պահում եմ։ Փեղկի արանքից ստուգում եմ փոստը: Նա քնած է, այնպես որ ներս եմ մտնում իմ բանալիով։ Նրա երկու սենյականոց բնակարանն ավելի թափթփված է, քան նախորդ անգամ, բայց ավելի վատ էլ է եղել։ Այսօր փոշին ու աղբն ինձ չեն անհանգստացնում։ Ես սև պայուսակս դնում եմ սեղանին և անցնում եմ ննջարան։
Նա անկողնում է, քնած է՝ խճճված ծածկոցների ցանցի մեջ, պառկած է մեջքի վրա, ծնկները վեր պարզած։ Ես միշտ վախենում եմ նրան արթնացնել. պատմություններ եմ հիշում տղամարդկանց մասին, որ քնի մեջ բաց աչքերով մարդ են սպանում՝ մտածելով, թե կինը գող կամ թշնամի զինվոր է։ Դրա համար չեն դատապարտում։ Ես դիպչում եմ նրա ոտքին ու հետ եմ կանգնում՝ պատրաստ փախչելու, բայց նա անմիջապես արթնանում է և գլուխը շրջում դեպի ինձ։
— Բարև,— ասում է,— տե՛ր աստված, խումարի մեջ եմ:
Ինչ կոպիտ է նրա կողմից խումարի մեջ լինել, երբ ես այսքան ճանապարհ եմ անցել նրան տեսնելու համար։
— Քեզ համար ծաղիկ եմ բերել,— ասում եմ. վճռական եմ տրամադրված, պետք է հանգիստ ու կենսուրախ լինեմ։
Ես գնում եմ մյուս սենյակ, վարդն ազատում եմ զուգարանի թղթից ու ինչ-որ բան եմ փնտրում՝ այն մեջը դնելու համար:
Նրա պահարանում երբեք չօգտագործված ափսեների կույտ է, մնացած տարածքը զբաղեցնում են գրքերն ու թերթերը։ Ես մի հատիկ բաժակ եմ գտնում և այն ջրով եմ լցնում լվացարանում։ Չորանոցում ժանգոտում են պատառաքաղներն ու դանակները՝ նույնպես չօգտագործված։ Ես մտքումս իրերի ցուցակ եմ կազմում, որ պետք են նրան՝ ծաղկաման, ավելի շատ բաժակներ, ափսեների սրբիչ։
Վարդը մոտեցնում եմ նրան ու նա պարտաճանաչ հոտոտում է այն։ Ես բաժակը դնում եմ զարթուցիչի կողքին՝ ինքնաշեն սեղանի վրա՝ երկու աթոռ ու տախտակ։ Իրականում նա շատ կուզեր նորից քնել, բայց փոխզիջման է գնում, ինձ քաշում է իր մոտ՝ ծածկոցների տակ։ Գլխով փնտրում է ուսիս և անրակիս միջև փոսիկն ու փակում է աչքերը։
— Կարոտել էի քեզ,— ասում է։
Ինչո՞ւ պիտի կարոտեր ինձ. ընդամենը հինգ օր եմ բացակայել։ Վերջին անգամն այնքան էլ լավ չստացվեց, նյարդային էի, պաստառը, պահարանի վրայի պոկռտված կպչուն թիթեռները, որ նախորդ վարձակալից հետո էին մնացել, նյարդերիս վրա էին ազդում։ Նա համբուրում է ինձ. իսկապես խումարի մեջ է: Նրա բերանից գինու հոտ, ծխախոտի խեժի հոտ ու քաղաքային նեխահոտ է գալիս։ Զգում եմ՝ սիրով զբաղվել չի ուզում, ըմբռնումով շոյում եմ նրա գլուխը, նա քթով հոտոտում է։ Ես նորից մտածում եմ Լուսնային տաղավարի, դանդաղաշարժ լորիի մասին, որ զգուշությամբ սողում է իր արհեստական աշխարհով՝ ջրամաններ, թառամած ճյուղեր։ Աչքերը տագնապած են, լայնացած, նրա ձագը կառչել է նրա մորթուց։
— Ուզո՞ւմ ես ճաշենք,— հարցնում է։
Նշանակում է՝ լավ մարզավիճակում չէ։
— Ամեն ինչ բերել եմ։ Ավելի ճիշտ՝ համարյա ամեն ինչ։ Հիմա կգնամ, անկյունի խանութից կգնեմ ինչ պակաս է: Ավելի առողջարար է, քան էդ յուղոտ համբուրգերներն ու չիփսերը։
— Հրաշալի է,— ասում է նա, բայց տեղից չի շարժվում՝ վեր կենալու համար։
— Վիտամիններդ խմե՞լ ես։
Վիտամիններ խմելն իմ գաղափարն էր. վախենում էի, որ կարող էր լնդախտով հիվանդանալ այդպիսի սննդակարգով։ Ես ինքս էլ միշտ վիտամիններ եմ խմում։ Զգում եմ՝ ինչպես է հանդիսավոր գլխով անում։
Չգիտեմ՝ ճի՞շտ է ասում, թե չէ։ Պտտվում եմ ու վերևից նայում նրան։
— Ո՞ւմ հետ էիր խմում։ Դո՞ւրս ես եկել կահույքը տեղափոխելուց հետո։
— Կահույքն արդեն տեղափոխել էին, երբ էնտեղ հասա։ Նա չէր կարողացել զանգել ինձ, որ ասի։
Դա ճիշտ է. նա հեռախոս չունի, մենք էլ միշտ հեռախոսախցիկներից ենք խոսում։
— Նա ուզում էր՝ դուրս գանք, մի բան խմենք։ Ես չոփ սուին վրաս էի թափել,— ասում է նա ինքնախղճահարությամբ։
— Մարսվա՞ծ, թե՞ չմարսված։
— Նույնիսկ մատով չէի կպել։
Զարմանում եմ այդ աղջկա՝ այդքան անմիջական պահվածքի վրա, բայց, ի վերջո, միշտ էլ նրբանկատությունից չի փայլել, կոպիտ է և ուղիղ, կանանց բասկետբոլի թիմի ավագն է, չէ, կարծես ֆիզկուլտուրայի ուսուցչուհի է ավագ դպրոցում՝ սուլիչը բերանին։ Հին ընկեր է։ Բա չէ: Իսկ իմը բարակ ոտքերով էր ու լայն սպորտային շալվար էր հագնում, այնպիսի կատակներ էր անում, ինչպես ինքն էր ասում, դաշտանային ցավերի մասին, ասես մենք երբեք չէինք ունենալու դրանցից։ Ցատկահարթակներ, ջղաձգված մարմին, հրամաններ պարտադրող ուղեղ:
— Արդեն որերորդ ամիսն է՝ փորձում է գայթակղել քեզ,— ասում եմ ժպտալով. ծիծաղս գալիս է, իմ մտքում նա արջամկան տեսք ունի։
Սա լսելով՝ նա փորձում է թոթվել ուսերը, բայց ես մի թևով օղակել եմ նրա պարանոցը։
— Հետո՞, հասա՞վ ուզածին։
— Երբ բարից դուրս եկանք, մետրոն արդեն փակ էր։
Ես ընդամենը կատակում էի, բայց ստացվեց ի՞նչ՝ խոստովանություն։ Ես ուզում եմ անտեսել, բայց շարունակում եմ։
— Այսինքն նա գիշերն էստե՞ղ է անցկացրել։
— Դե էդքան ճանապարհը հետ չգնաց,— ասում է նա,— հա։
Ո՞նց կարող էր պատճառ չլինել։ Այ քեզ տրամաբանություն։ Ուզում էի ասել՝ դու Երիտասարդ քրիստոնյա կանանց ասոցիացիա՞ն ես, ինչ է, բայց փոխարենը հարցնում եմ ակնհայտի մասին։
— Ոնց հասկանում եմ՝ քնե՞լ ես հետը։
Ձայնս հաստատուն է, ես էլ եմ հաստատուն, ես ինձ չեմ մատնի։
— Նրա գաղափարն էր։ Ես խմած էի։
Կարծում է՝ երկուսն էլ լավ արդարացումներ են։
— Ի՞նձ ինչու ասացիր։
Եթե ինձ չպատմեր, բայց ես պարզեի, ասելու էի՝ ինչո՞ւ ինձ չես պատմել։ Ես դա հասկանում եմ, երբ տալիս եմ այդ հարցը։
— Ինքդ էլ կարող էիր հասկանալ. զարթուցիչն ութի վրա է դրված։
— Դա՞ ինչ է նշանակում,— հարցնում եմ։
Ես չեմ գտնում կապը։ Սառել եմ, վեր եմ կենում անկողնուց, հետ-հետ քայլելով գնում եմ դեպի դուռը։
__________
Ես նստած եմ նորաբաց համբուրգերանոցում. սեղանի շուրջն իմ դիմաց նստած տղամարդը չիզբուրգեր է ուտում։ Սննդի կետերը միակ վայրն են, որտեղ հնարավորություն ունեմ նրան նայելու. մնացած ժամանակ միայն տաքսիների մշուշոտ պատուհաններն եմ տեսնում կամ օտար պաստառների դիզայնը։ Նրա դեմքը «Ֆորմայկա» սեղանի գույնի է՝ մոխրագույն։ Մյուս սեղանների շուրջը համբուրգեր ուտող այլ տղամարդիկ են, որոնց նայում են այլ կանայք։ Բոլորս վերարկուներով ենք։ Օդը թնդում է ռոք երաժշտությունից և ֆրիի ծանր հոտից։ Չնայած ձմեռ է, սենյակն ինձ լողափ է հիշեցնում, նույնիսկ ճմռթված անձեռոցիկները, գազավորված ըմպելիքների՝ այս ու այն կողմ շպրտված շշերը, չիզբուրգերների՝ մի տեսակ ավազոտ տեքստուրան։
Նա հրում է իր ափսեն, որի մեջ կաղամբով աղցան է։
— Պետք է ուտես,— ասում եմ։
— Չէ, չէ, չեմ կարող բանջարեղեն ուտել,— ասում է նա։
Իմ ներսի սննդաբանը հուշում է, որ նա երևի վիտամին Ա-ի պակաս ունի։ Կարող էի առողջապահական ոլորտի տեսուչ լինել, կամ ֆերմեր, օրգանիկ միրգ-բանջարեղեն կաճեցնեի։
— Ուրեմն արի փոխանակում անենք,— ասում եմ ես։— Ես քո կաղամբով աղցանը կուտեմ, իսկ դու կվերջացնես իմ չիզբուրգերը։
Մտածում է՝ որտեղ եմ «քցում» իրեն, բայց որոշում է ռիսկի գնալ։ Փոխանակումն արված է, ու մենք նայում ենք գործարքի մեր բաժնին։ Ապակե լուսամուտից այն կողմ գիշերային երկնքից թաց ձյուն է թափվում, իսկ ներսում լուսավոր է, ապահով ու տաք, մենք երաժշտություն ենք շնչում, այն մեր թթվածինն է։
Նա ուտում է իմ չիզբուրգերը և ծխախոտ է վառում։ Նա նյարդերիս վրա է ազդում ինչ-որ պատճառով, չեմ հիշում՝ ինչ։ Ես մտովի թերթում եմ զզվելի դիտողությունների ցուցակս և ընտրում եմ՝ «սիրով զբաղվելիս ոնց որ ոչխար բռնաբարող կովբոյ լինես»։ Սպասում եմ հարմար առիթի, որ ասեմ դա, բայց երևի հաշտությունն ավելի կարևոր է։
Կարևոր է, բայց ոչ նրա համար։ Հիմա, երբ քաղցը բավարարել է, վերադառնում է ընդհատված վիճաբանությանը։
— Ուզում ես տեսնել, թե դեռ ինչքան քաք կուլ կտամ, չէ՞,— ասում է։— Հերիք է ինձ ինը տարեկանի տեղ դնես։
— Դրա համար մի լավ ձև կա,— ասում եմ ես։
Նկատի ունեմ՝ այդ ինքը պետք է դադարի իրեն ինը տարեկանի պես պահելուց, բայց ասածս տեղ չի հասնում։ Իրականում գուցե չի էլ լսել. երաժշտությունն ավելի բարձր է։
— Արի դուրս գանք,— ասում է նա, ու մենք ոտքի ենք կանգնում։
Դուրս գալիս աչքս գցում եմ գանձապահի վրա։ Գանձապահներին նայելիս ես հիասթափություն եմ զգում. միշտ ուզում եմ, որ ուրախ լինեն, բայց նրանք երբեք ուրախ չեն։ Այս մեկն ուժասպառ է ու անջատված, մինչև կոկորդը կուշտ մշտական աղմուկից ու կարտոֆիլ ֆրիից։ Ավելի շատ անտարբեր է, քան կոպիտ։ Պայքարիր, ասում եմ մտքիս մեջ։
Մենք դուրս ենք գալիս ու քայլում, առանց միմյանց դիպչելու։ Չեմ հիշում՝ ինչ է արել, բայց հենց էնպես չի պրծնի։ Հագին պահեստում մնացած խակի գույնի երկար բանակային վերարկու է պղնձագույն կոճակներով։ Այն գեղեցիկ է, բայց այս պահին ինձ հիշեցնում է իմ վախը դռնապանների, ավտոբուսի վարորդների ու փոստի աշխատակիցների նկատմամբ, նրանց, ովքեր համազգեստը որպես արդարացում են օգտագործում։ Ես այնպես եմ քայլում, որ նա ստիպված լինի անցնել բոլոր ջրափոսերի միջով։ Եթե ես չեմ կարող հաղթել, ասում եմ նրան, դու էլ չես կարող։ Այն ժամանակ ես ավելի խելամիտ էի, պաշտպանվել գիտեի։
— Ես երբեք ութին չեմ արթնանում։ Նա էր աշխատանքի գնալու։— Հիմա նա գիտակցում է, որ այս անգամ չեմ պատրաստվում նրա հետ ծիծաղել, ինչպես նախորդ անգամները։— Եթե դու էստեղ լինեիր, ոչինչ չէր պատահի,— ասում է նա՝ փորձելով մեղքն իմ վրա գցել։
Ես այնքան պարզ եմ տեսնում, ասես ցերեկային լույսի տակ. ես գիտեմ՝ ինչ է նա արել, ինչպես է շարժվել, մի տաք մարմինը գրավում է մյուսին, այդպիսին են մարդիկ, ու սիրտս խառնում է։ Հետո էլ, ուզում եմ վերցնել խնամքով ընտրված շագանակագույն թղթե փաթեթներս ու նետել դրանք նրա հավերժ կեղտոտ զուգարանակոնքը, որը ես՝ տխմարության թագուհիս, նույնիսկ մաքրել էի պատրաստվում. խեղճ արարած, իրեն չեն սովորեցրել։ Զուգարանակոնքն է դրանց տեղը։ Ահա թե ինչ էր ինձ սպասվում. ես՝ փորձառուս, հավաքում եմ նրա կեղտոտ գուլպաներն ու ծխախոտի մնացուկները (դա է, չէ՞ կնոջ մեծագույն ուրախությունը), հղիության ութերորդ ամսում, հետդարձի ճանապարհ չկա, վարժություններ եմ սովորում բնական ծննդաբերության համար, մինչ նա դոմփում է ինչ պատահի, ինչ է թե խմել է հայտնի չէ՝ ինչքան։ Հոգևոր կապ՝ քեզ հետ, ասում է, և զուտ ֆիզիկական կապեր՝ մյուսների հետ։ Էդ էր պակաս։ Իր կարծիքով ի՞նչ եմ իր մեջ տեսել առաջին հերթին, չքնաղ հոգի՞ն։
— Դուրս եմ գալիս գնումների,— ասում եմ։ Ես այստեղ չափից դուրս տեսանելի եմ։ Անապատային մկներ, որոնց բներն ապակու հետևում են։ Ինչպիսի ներխուժում, այն ժամանակ մտածեցի ես։— Ուզո՞ւմ ես վերադառնամ։
Սա ապաշխարության կոչ է. նա առանց խոսելու գլխով է անում, նա իսկապես դժբախտ է, բայց ես դրա մասին մտածելու ժամանակ չունեմ, ես պետք է դուրս գամ մի տեղ, որտեղ շուրջս մարդիկ են, քողարկում եմ փնտրում։ Զգույշ փակում եմ դուռը, որ չշրխկացնեմ, անցնում եմ շուկայի փողոցն ու խրվում գնումներ անող ամբոխի մեջ։
_______
Սա սենյակ է՝ մահճակալ, հայելիով զարդասեղան, գիշերասեղան, որի վրա լամպ ու հեռախոս է, լինոլեումի նախշերով վարագույրներ, որոնք ծածկում են լուսամուտները, իսկ դրանք իրենց հերթին սենյակն են ծածկում գիշերվանից և տասը հարկ տարածությունից, որից ներքև լողացող լույսեր են ու մետաղյա դետալներ, միջանցք, որ տանում է դեպի լոգարան, լոգարանում՝ լվացարան ու երկու ծորակ՝ տաք և սառը ջրի, փակ դուռ։ Դռնից այն կողմ նորից միջանցք է և նմանատիպ փակ դռների շարք։ Այստեղ ամեն բան ճիշտ է, ամեն ինչ իր տեղում է, միայն թե ծայրերն են թեթևակի անհարթ։ Ես փորձել եմ քնել անկողնու մեջ, բայց չի ստացվել։ Ես հատակի վրա այս ու այն կողմ եմ գնում: Գորգից օդանավակայանի կտորե պաստառներ մաքրող նյութի հոտ է բարձրանում։ Ավելի վաղ գորգի վրա սկուտեղ էր՝ սթեյքի կռճոններով ու հին աղցանի մնացորդներով, բայց ես այն վաղուց դուրս էի հանել միջանցք։
Ժամանակ առ ժամանակ բացում եմ պատուհանները, և սենյակը լցվում է երթևեկության աղմուկով, ասես այն մասն է դառնում մի շարժիչի, որ քաղաքի չափն ունի։ Իսկ հետո ես փակում եմ պատուհանները, և սենյակը նորից տաքանում է, ինչպես ներքին այրման շարժիչը։ Երբեմն գնում եմ լոգարան, միացնում-անջատում եմ ծորակները, ջուր եմ խմում և քնաբեր հաբեր. այդ ամենը գործողության պատրանք է ստեղծում։ Նաև ժամացույցիս եմ նայում։ Վաղ գարուն է. ոչ տերևներ կան, ոչ ձյուն։ Օրերը չափազանց արևոտ են, ամեն տեղ փոշի է երևում, արևից աչքերդ ցավում են։ Երեք ժամ առաջ նա զանգեց, ասաց, որ կես ժամից տանը կլինի։ Այս սենյակը, որտեղ մենք երբեք չենք եղել ու չենք լինի ընտանիք, նա կոչում է տուն: Նրա համար, ենթադրում եմ, որ ես եմ այստեղ։ Ես այստեղ եմ ու չեմ կարողանում դուրս գալ, բանալին նրա մոտ է, ո՞ւր պետք է գնամ օտար քաղաքում։ Ես պլաններ եմ կազմում. հիմա կհավաքեմ իրերս, կհեռանամ, նա կվերադառնա, իսկ որտե՞ղ է նա։ Գուցե վթարի է ենթարկվել, հիվանդանոցում է, մահանում է, չէ, նա երբեք այդքան վայելուչ չէր վարվի։
Սենյակը դատարկ կլինի։ Սենյակը դատարկ է հիմա. ես վայր եմ, ես մարդ չեմ։ Ես լոգարան կգնամ, կկողպեմ դուռը, կպառկեմ լոգարանում՝ ձեռքերս շուշանի դիրքով խաչած, աչքերս ծանրացած անտեսանելի մետաղադրամների տակ։ Կխմեմ մնացած քնաբեր հաբերը, իսկ հետո ինձ փռված կգտնեն ինչ-որ բանի վրա՝ բյուրոյի, հեռախոսի, ես կոմայի մեջ կլինեմ։ Դետեկտիվ պատմություններում նրանց շնչառությունը միշտ նկարագրվում է որպես ծանր. երբեք չեմ իմացել՝ դա ինչ բան է։ Նա ներս կգա հենց այն պահին, երբ ես պատուհանից դուրս եմ թռչում ցած՝ դեպի խիտ փոթորկոտ տարածությունը, գիշերազգեստս շուրջս հսկայական նեյլոնե օդապարիկ ստեղծած կլինի: Բռնիր թելը, այն գլխիս է կապված։
Սենյակի մեխանիզմները շարունակում են տկտկալ ու դղրդալ. անտարբեր են։ Ես պտտել եմ ջեռուցիչի բոլոր գլխիկները, բայց ոչինչ տեղի չի ունենում. գուցե իրականում ես այստեղ չեմ։ Նա պարտավոր է այստեղ լինել, իրավունք չունի այստեղ չլինելու, այս մեքենան նրա ստեղծագործությունն է։ Ես անկողին եմ մտնում հինգերորդ կամ վեցերորդ անգամ և փորձում եմ կենտրոնանալ փակ կոպերիս տակ շարժվող ուրվագծերի վրա։ Արև, փոշի, վառ գույներ, լուսարձակներ, պարսկական գորգ։
Իսկ հիմա պատկերներ եմ տեսնում, տարօրինակ է, բայց բադեր եմ տեսնում, աթոռին նստած կին, ամառանոց մարգագետնում, հունական սյունասրահ, ծաղիկներից պատրաստված ժամացույցներ, մուլտֆիլմում շարքով պարող մկներ. որտեղի՞ց են սրանք հայտնվում: Ով էլ լինեք, բա՛ց թողեք ինձ էստեղից, ու խոստանում եմ՝ երբեք, երբեք։ Հաջորդ անգամ կանջատեմ գլուխս, իսկ իր դրդապատճառներից թող ինքը գլուխ հանի։
_______
Որքան պարզ էր թվում սկզբում, պետք էր հենց սկզբից այդպես վարվել, միակ բանն է, որից կարող ես գլուխ հանել։ Հանդարտվիր, ասաց բժիշկը՝ փորձելով հաղորդակցվել, բայց նմանվելով Ֆրեդ Մյուրեյին Ուոլթ Դիսնեյի ընտանեկան ֆիլմում, խմիր հաբերդ։ Գուցե նա պարզապես իր ազատությունն է պաշտպանում, իսկ դու չափից դուրս սեփականատիրական ես։ Նա փախչում է, դու ես դրդել նրան, դու ես նրան քշել հեռախոսախցիկ, և ահա որձաձին դուրս է եկել այնտեղից։ Ինքնագնաց առնանդամ փոքրիկ ուղեղով, ինչպիսին մեծամրջյունինն է. մի քանի բաժակ ալկոհոլ, ու կմտցնի այն ցանկացած անցք։ Գիշերը որսի դուրս եկող օձերի պես մարմնի առջևում ինֆրակարմիր սենսորներ ունի. մթության մեջ Այն հարձակվում է ցանկացած բանի վրա, որ ջերմություն է արձակում։ Եթե միացնես լույսը, կտեսնես՝ ոնց է մտցրել տաք օդի բլոկի ճաղաշարի մեջ:
Անարդար է։ Իրականում քեզ նյարդայնացնում է այն, որ երեկ գիշերն այդ աղջիկը ստացել է այն, ինչը քեզ չի հասել։ Ինչո՞ւ չէր կարող այլ ժամանակ ընտրել։ Գիտեր, է, որ այս առավոտ իր մոտ եմ լինելու։ Իրականում նա չէր էլ ընտրել, պարզապես ստացվել էր։ Հնարավո՞ր չէ նրան տեսնել որպես շփոթված մարդու, որը խնդիրներ ունի։ Իսկ ես ուրիշ ի՞նչ եմ անում։ Արդեն չեմ հասկանում՝ սիրածս տղամա՞րդն է, թե՞ ամբուլատոր հիվանդս։ Կարծում եք՝ Դուք հրաշագործ եք, կարող եք բուժել ամեն բան։ Չեք կարող, չէ՞, ընդունել, որ ձախողվել եք։
Գուցե ես էլ շփոթված մարդ չեմ, որ խնդիրներ ունի, գուցե ես էլ բոլորովին այլ բան եմ, օրինակ՝ արտիճուկ։ Ո՛չ մեկը, ո՛չ մյուսը։
Իրականում լավ էլ սազում են իրար, երևի լավ էլ ստացվել է մոտները. երկուսն էլ սպորտային կազմվածք ունեն, գուցե սուլիչով էլ նշան է տալիս, որ սկսեն…
Ինչ-որ տեղ ես հիանում եմ էդ աղջկանով. այսօրվա օրով է ապրում։
Երբ վերադառնում եմ, նա հագնված է, դժբախտ տեսք ունի։ Ես պտտվում եմ սենյակով. պարոդիա, տանտիրուհի եմ խաղում, նրա միակ անպետք դանակով հաց եմ կտրում սենդվիչների համար, միրգ եմ լվանում։ Բացում եմ նրա համար բերած պեպսին։
— Էլ բաժակ չունե՞ս։
Նա թափահարում է գլուխը։
— Էս մեկն է։
Ես ննջարանից բերում եմ փափկագլուխ վարդը, շպրտում եմ այն հագուստի զամբյուղը, որը նա որպես աղբաման է օգտագործում, ողողում եմ բաժակն ու տաքացած պեպսիի կեսը լցնում եմ ինձ համար։ Զայրույթս ուր որ է ֆիզիկական դրսևորման կհասնի: Նա սկսում է ուտել, ես չեմ կարողանում։ Ես դողում եմ, կախիչից իջեցնում եմ նրա վերարկուն ու փաթաթվում եմ դրա մեջ։
— Ինձ էդպես մի նայիր,— ասում է նա։
— Էդպես ո՞նց,— հարցնում եմ ես։
Ինձ չի թույլատրվում բարկանալ, նա կարծում է՝ դա անարդար է։ Իրականում ես բարկացած չեմ, ես մտքիս մեջ պատկերներ եմ թերթում՝ փորձելով գտնել մի բան, որն ինձ կփրկի, թույլ չի տա ասել աններելին, բառեր, որ հնարավոր չէ հետ վերցնել։ Կրիաներ ցեմենտե վանդակներում, ջրասամույրներ փրփրուն կանաչ ավազանում, ուտում են ինչ-որ բանի ոսկորներն ու գլուխը, չէ, գուցե աղվեսնե՞րը, նրանք հաչում էին, հաչոցը չէր լսվում, բայց բերաններից զգացվում էր։ Թեփի մեջ այսուայնկողմ գնացող եքիդնաներ, որ ասես հաստ մորթե վերարկուներով խելագար գեր կանայք լինեն։ Չէ, սա էլ հույս չի։ Վերադառնում եմ բույսերին, ջրաշուշանների տանը և Ջերմոց 12-ին՝ Victoria Amazonica-ին, որի լայնությունը վեց ոտնաչափ է, սրածայր ծաղիկ ունի, բացարձակ ոչինչ չի անում, լողում է իր լճակում, որ իր նավահանգիստն է։
— Լսիր,— ասում է նա,— տանել չեմ կարող էս լռությունը։
— Ուրեմն մի բան ասա։
— Ինչ էլ ասեմ, մտածելու ես՝ այլանդակի մեկն եմ։
— Ես չեմ մտածում, թե այլանդակ ես,— ասում եմ ես,— մտածում եմ, որ անմիտ ու հիմար ես։ Հիմար չլինեիր, կսպասեիր մինչև կինը տեղափոխվի մոտդ, հետո հիմարություն կանեիր։
Գիտեմ՝ հոգու խորքում նույնիսկ չի ուզում, որ իր մոտ տեղափոխվեմ. գազօջախը դեռ փչացած է։ Պաշտպանվիր, մտածում եմ, կխորտակվես առանց դրա:
— Մտածեցի՝ ավելի լավ էր միանգամից ճշմարտությունն ասել։
Ես նայում եմ նրան. կարգին նեղացած է, բայց ինձ իմ բաժին մսակտորն է պետք, պետք է վերադարձնեմ կորցրածս արյան մի մասը։ Նա այնքան դժբախտ է, բայց մեղավոր չէ. պարզապես այդպիսին է։ Ընդունիր ինձ, ընդունիր նյարդային տիկերս, նրա համար դրանք ընդամենը մկանների ակամա ջղաձգումներ են։
Ուզում եմ ասել նրան, որ ոչ ոք չի սովորեցրել իրեն՝ ինչպես են երկու իրար սիրող մարդիկ պահում իրենց, ինչպես են խուսափում միմյանց ցավ պատճառելուց, բայց վստահ չեմ՝ ինքս գիտեմ, թե ոչ։ Լավ կնոջ սերը։ Հենց հիմա ես ինձ լավ կին չեմ զգում։ Մաշկս թմրած է, սնկի պես անարյուն։ Սխալվել էի՝ մտածելով, թե կհարմարվեմ. նա չափից դուրս մարդ է։
— Քեզ հետ մինչև մետրոյի կայարան կքայլեմ։
Նա տեղի է տալիս, նա չի հավատում, որ խոսելով հարցը կլուծվի, ուզում է հեռացնել ինձ ճանապարհից։ Չի մոտենա ինձ, չի դիպչի, չի՞ հասկանում, որ իրենից միայն դա է ակնկալվում։ Կսպասի, մինչև «հովանամ», ինչպես ինքն է ասում։ Բայց եթե հիմա գնամ, էլ չեմ վերադառնա։
Փողոցում դնում եմ արևային ակնոցս, թեև արև չկա։ Քայլում եմ խիստ, առանց նրան նայելու, ի վիճակի չեմ նայել։ Ուրվագծերը սահում են, մեծ ջանքերի գնով ոտքերով պահում եմ մայթը, այն ներքնակի պես ալիքվում է ոտքերիս տակ։ Նա իսկապես պատրաստվում է ինձ մետրո տանել և թույլ տալ՝ անհետանամ՝ առանց փորձելու հետ պահել ինձ։ Ես ձեռքս դնում եմ նրա թևին։
— Ուզո՞ւմ ես խոսենք։
— Դու պարզապես ուզում ես հեռանալ,— ասում է նա,— և սա որպես պատրվակ ես օգտագործում։
— Ճիշտ չէ,— ասում եմ։— Եթե ինձ էսպիսի պատրվակ պետք լիներ, վաղուց օգտագործած կլինեի։
Մենք պտտվում ենք դեպի փոքրիկ այգին, որտեղ ձիավորի արձան է ու շատ աղավնիներ։
— Չեղած բանից պատմություն ես սարքում,— ասում է,— դու միշտ չափազանցնում ես։
— Դե, կարծում եմ՝ քիչ թե շատ պատկերացնում եմ՝ ինչ է եղել։ Մի քանի բաժակ խմել ես ու սեքս ես ուզել, էդքան բան։
— Շատ խորաթափանցն ես,— ասում է նա։
Նա չի հեգնում, իրոք մտածում է, որ հազարից մի անգամ խելամիտ եմ պահում ինձ։ Նա առաջ է թեքվում ու հանում է ակնոցս, որ տեսնի աչքերս։
— Ակնոցի հետևում չես թաքնվի,— ասում է։
Արևը դուրս է գալիս, և ես կկոցում եմ աչքերս. նրա դեմքն ուռչում է, սևանում, ջուրը նետված թղթե ծաղիկ։ Նա տարածում է շոշափուկները, ես տեսնում եմ՝ ինչպես են դրանք սողում ուսիս վրայով։
— Երանի չսիրեի քեզ,— ասում եմ ես։
Նա ժպտում է, մազերը կայծկլտում են այգու լույսերի տակ, փողկապը մեկ ծաղկում, մեկ հետ է քաշվում, ասիացու դեմք ունի՝ սմբուկի պես անվերծանելի։ Ես բռնում եմ սև պայուսակիս բռնակները, նրան հետ եմ մղում՝ հասցնելով լուսանկարի չափերի։
Նա համբուրում է մատներս, կարծում է՝ բուժվել ենք։ Նա հավատում է ամնեզիային, սրա մասին էլ երբեք չի հիշատակի։ Ամեն անգամ ցավն ավելի կթեթևանա։
Դեպի մետրոյի տոմսարկղ իջնելիս ես ինձ ավելի լավ եմ զգում։ Ձեռքերս գործում են, արծաթագույն կլոր սկավառակները փոխանակում են երկարավուն թղթի կտորի հետ։ Կարո՛ղ է այսպես լինել, թող բոլորն իմանան՝ ինչ է սա նշանակում, գուցե դեռ հնարավորություն կա։ Եթե կարողանայինք անել դա. ես նրան մի խճաքար, մի ծաղիկ կտայի, նա կհասկանար, ճիշտ կվերլուծեր։ Կպատասխաներ, կտար ինձ…
Նորից մտածում եմ, որ բաժակների կարիք ունի, մտածում եմ նրա համար լոգանքի մի մեծ սրբիչ գնել։ Իսկ երբ արդեն գնացքի մեջ եմ, հասկանում եմ, որ անցնելով կայարանը կայարանի հետևից՝ աստիճանաբար վերադառնում եմ դեպի 7-Բ ջերմոցը։ Շուտով այնտեղ կլինեմ. ներսում կլինեն բույսերը, որ սովորել են քարերի նման լինել։ Մտածում եմ դրանց մասին. լուռ աճում են, թաքնվում են չոր հողի մեջ, փոքրիկ իրադարձություններ, փոքրիկ զրոներ, ոչինչ չեն պարունակում, բացի իրենք իրենցից, չունեն կալորիականություն, իրենց կլորությամբ աչք են շոյում, իսկ հետո՝ չկան։ Հետաքրքիր է՝ ինչքա՞ն ժամանակ է պետք, ինչպե՞ս են անում դա։
Թարգմանությունը անգլերենից՝ Լիլիթ Պետրոսյանի
