ՄԱՐԻՆԵ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ | զվարթ տխուր անկապ

Մարինե Պետրոսյան

ՏՐԱՄՎԱՅ

պատահական
անակնկալ զվարթ
պատահար որ պատահեց
պարոնյան փողոցում
արդեն երկու ժամ
կանգնած էի
տրամվայը չէր գալիս
հանկարծ հիշեցի որ
ոչինչ ախր
չկա կորցնելու

 

ԵՐԿԽՈՍՈՒԹՅՈՒՆ ՊՈԵԶԻԱՅԻ ՇՈՒՐՋ

էս արև օրով
ինչի՞ մարդ չկա,
հարցրեց ինձ
փողոցային մի կատու
ի նշան զարմանքի
ոլորելով պոչը:

տներում են,
ասեցի,
կիրակի ա
հանգստանում են
որ հետո աշխատեն:

որ ի՞նչ,
համառեց զրուցակիցս:

որ ուտեն,
ասեցի:

իսկ դո՞ւ,
անհանգստացավ զրուցակիցս:

ես ձրի եմ ուտում,
ասեցի:

և զրուցակիցս
ի նշան համերաշխության
նորից ոլորեց
պոչը:

 

ԵՍ ՍՈՆԱ ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆԸ ՉԵՄ

ես սոնա բաղդասարյանը չեմ
ծնվեցի` արդեն վաղուց ամառ էր
ոնց որ հիմա
մենակ թե
դեռ ոչ ոք չգիտեր
որ միասին քայլելու քայլելու
ու հասնելու ենք էս տեղը
ուր որ նորից շոգ ա
ոնց որ առաջ
մենակ թե
արդեն հաստատ չի ոչինչ
նույնիսկ էն
որ ես սոնա բաղդասարյանը չեմ

 

ՄԻԱԿ

փողոցն էս
ծայրից ծայր դատարկ ա
ու ձյունը
իմ վրա ա գալիս
էնքան տաք
ահագին ու փափուկ
որ ոչինչ
ոչինչ որ անհնար
անհնար անիմաստ
փողոցն էս`
ծայրից ծայր իմը
ու միակ

 

ՏՐՈԼԵՅԲՈՒՍ

փետրվարյան էդ օրը
ութ համարի տրոլեյբոսում
երբ որ վարորդը հանկարծ
անկապ
կանգնացրեց մեքենան
ոչ ոք չիջավ
բոլորը
հոգնած հարցական
նայում էին դեմքիս
երևի որովհետև
վարորդին էլ հաշված
փետրվարյան էդ օրը
ութ համարի տրոլեյբոսում
մենակ ես էի
նստած ընթացքին
հակառակ

 

ՋԻՎԱՆԻ

ձախորդ օրերս
ձմեռվա հետ
անցան գնացին
գարնանը
նորից էկան
ձախորդ օրեր
ոչինչ բան չկա
գարունը կանցնի
ձմեռ կգա
նորից կթվա
գարնան հետ գալու են
երջանիկ օրեր

 

ՉԻՆԱԿԱՆ ԱՊԱԿԻ

բաժակն ընկավ ձեռքիցս
ջարդվեց
դարձավ կտորտանք չինական ապակու
ես նորը գնեցի
որ թեյ խմեմ
իսկ կտորտանքը
տեղավորեցի ապակե տուփի մեջ
ու դրեցի աչքերիս առաջ
որպես հուշարձան
անցած բանաստեղծական ժամանակների

 

ՈՐ ՍԻՐՏԴ ՉՊԱՅԹԻ

տեսարանը
որ տեսնում ես առաջին անգամ
միշտ սիրելի ա
ոնց որ մանկությունը
դրա համար էլ ճամփորդելը
մանկանալու պես բան ա
երբ որ հայացքդ սահում ա
իրերի ու մարդկանց վրայով
և սիրտդ չի հասցնում
պայթել
մենակ կամաց
հևում ա

 

ԳԵՏԸ
Անհնար ա մտնել նույն գետը երկու անգամ / Հերակլիտ

էս անձրևը կարող էր չգալ
բայց էկավ
արդեն թաց եմ ոտքից գլուխ
իսկ դու ասում ես կամաց խոսի կամաց
որ հասկանամ ինչ ես ասում
ես ասում եմ
էս անձրևը գուցեև կարող էր չգալ
բայց էկավ ու հիմա երբ որ թաց ա հողը
ու թաց են ծառերը ու թաց ենք մենք
արդեն անհնար ա լողալ էն գետում որ երեկ էր
արդեն անհնար ա

 

ՎԱՃԱՌՈՂԸ ԳՆԱՑԵԼ Ա ԱՆՏԱՌ

Իջա ցած հաց առնեմ դռանը գրված էր
վաճառողը գնացել ա անտառ
ասեցի գնամ հետևից բայց անտառ չկար մոտերքում
ահագին ուրախ էր բայց սոված էի
ուզեցի մի քիչ թութ ուտեմ հիշեցի որ աշուն ա վաղուց
հետո համ տխուր էի համ սոված
բանալին էլ գրպանումս չէր կամ կորցրել էի
կամ դուռը թողել էի բաց երևի վերջինը
երևի վերջինը բայց ախր ինչ օգուտ

 

ՎԱՃԱՌԱՍԵՂԱՆ

տարօրինակ Էդ խանութում
վաճառում էին անհասկանալի առարկաներ
բայց ամենազարմանալին
գույնն էր վաճառասեղանի անպատմելի մի գույն
որից տաքություն էր անջատվում ու պատերը
երևի թեքություն ունեին որովհետև գլուխս
պտտվեց հանկարծ անհնարին անհնարին
գիտակցությունից որ ամեն ինչ կա
որ ես ամեն ինչ ախր ունեմ

 

ԱՆՁՅՈՒՆ ԿԻՐԱԿԻ

դեկտեմբեր դեկտեմբեր վառարան առավոտ
անձյուն մի քիչ մութ մի քիչ ցուրտ կիրակի

չափազանց չափազանց սիրելի մի բան
անաղմուկ բայց անդարձ քայլերով
հեռանում ա

ամեն ինչ ամեն ինչ որ կա
թողնելով իրանից հիշատակ

 

ԶՎԱՐԹ ՏԽՈՒՐ ԱՆԿԱՊ

ցուրտ որ չի սառացնում
լահմաջո որ կերար
ու էլի ես ուզում
բայց էլ չկա

զվարթ տխուր անկապ
մարդիկ էլի մարդիկ
ու բոլորը ուրիշ
ու բոլորը նույնը

ոնց որ մուրացկանի
հա կրկնվող երգի
զվարթ տխուր անկապ
բառեր

 

ԱՍՖԱԼՏԸ ԿԱՐՄԻՐ Ա

ասֆալտը կարմիր ա
ուզում եմ աչքերս փաեմ` չի լինում

շուրջս լիքը մարդ ա
ուզում եմ հիշեմ գոնե մեկը անունը
հիշում եմ քառանիշ անկապ թվեր

հանկարծ մեկը գոռում ա
փակում եմ աչքերս

բացում եմ` ասֆալտը կարմիր­-կարմիր ա
շուրջս լիքը մարդ ա

փողոցը վերջացել ա
նորից սկսվել ա ուրիշ փողոց

 

ԳԼԵՆԴԵՅԼ

կողքիս
գրեյփֆրութի ծառի տակ
կանգնած էր Արմեն Շեկոյանը
ու ինչ-­որ բան էր ասում ինձ
անգլերեն

տեսնես կզարթնե՞մ թե չէ
տեսնես կզարթնե՞մ թե չէ
մտածում էի զարմացած
որովհետև Շեկոն երազ էր
իսկ գրեյփֆրութները իսկական էին

 

ՔԱՂԱՔԱՅԻՆ ՊԵՅԶԱԺ

փողոց ա
սաղ փողոցում ոչ մեկը չկա

էլի փողոց ա
էլի սաղ փողոցում ոչ մեկը չկա

բայց չի կարող պատահի
որ սաղ քաղաքում ոչ մեկը չլինի

տեսնես ինչ ա սրանց բոլորին պատահել

 

ՀԵՂԵՂՈՒՄ

ջուրը բարձրացել
գնում էր փողոցներով
էնքան շատ մարդ կար
ու բոլորը գոռում էին
տոն էր անհասկանալի
ամեն ինչ հոսում էր
ամեն ինչ թաց էր
ու տաք
հետո սիրտս կասկած ընկավ
որ երազ կլինի
աչքերս բացեցի
իսկականից որ
ոչ ոք չէր գոռում
ու ոչ մի տոն էլ
չկար

 

ԿԱՏՈՒՆ ՎԱՂ ԱՌԱՎՈՏՅԱՆ

առավոտ ա
դեմիրճյան փողոց
շուտ ա դեռ
մարդիկ չկան
միակ կենդանի շունչը կատուն ա
որ դուրս թռավ հսկա աղբարկղի միջից
ցնծագին փայլացնելով աչքերը
ու հիմա կանգնել անվտանգ հեռվում
նայում ա ինձ
ներսումս արթնացնելով ցանկությունը
անասնական երջանկության

 

ԾԱՌԵՐ ՔԱՐԵՐ

էսքան արժեր ապրել
հասկանալու համար
որ ծառը ծառ ա
քարն էլ քար
մի քիչ էլ որ ապրեիր
կարող ա հասկանայիր նաև
իմաստն էսքան ծառերի ու
քարերի

 

ՄԻ ԱՆԳԱՄ ԱՇՆԱՆԸ

մի անգամ աշնանը
դուրս էկա որ գնամ խանութ
տեսա քաղաքն ուրիշ ա
ու փողս արդեն չի անցնում

որոշեցի քայլեմ փողոցներով
նայեմ դես ու դեն
մինչև որ մի բան կպատահի
կամ էլ դրամս կդառնա փոխարկելի

————-

մի անգամ աշնանը
սրճարանում նստած էի
տեսա մատուցողը խոսում ա
ու ես ոչինչ չեմ հասկանում

իսկ գարեջուրը առաջվանն էր
առաջվանն էին նույնիսկ գները
մատուցողը տեսավ չեմ հասկանում
թողեց գնաց

—————–

մի անգամ ուշ աշնանը
Բաղրամյանով իջնում էի ցած
տեսա ձեռքիս ծաղիկներ կան
ու չէի հիշում որտեղից

հասկացա որ բան ա պատահել
բայց մարդ չկար որ հարցնեմ
Բաղրամյանը ծայրից ծայր դատարկ էր
ու կամաց անձրև էր գալիս

 

ԱՐԱՐԱԾ

կմտածեի շուն ա
եթե էդքան մեծ չլիներ

մեկ էլ գույնն էր ուրիշ
աննորմալ դեղին

սկզբում կարծեցի
աչքերը չեն երևում
հետո տեսա որ
աչքեր չուներ

բայց նայում էր

 

ՄԵՏԱՖԻԶԻԿԱ

հայր մեր, ասեցի
բայց չթողեց շարունակեմ

տարօրինակ ա
ես երբեք չեմ ասում հայր մեր

երևի երազ էր
կամ էլ շփոթվել էի որ փաստորեն կար

հայր մեր, ասեցի
բայց հարցս ոնց որ գիտեր

take it easy

ասեց ու գնաց

 

ՄԻՏՔԸ ՈՐ ԵԼՔ ԷՐ ՀՈՒՇՈՒՄ

սեղան
աթոռ

դուռ
պատուհաններ

դուրսը
ոնց որ ցուրտ ա

ներսում
տաք չի

պատուհանից
որ նայում ես
ոչինչ
չի հասկացվում

միտքը
որ ելք էր հուշում
հեռացավ

սպասում եմ

ինձ թվում ա
հետ ա գալու

 

ՏԱՆՁԵՐ

ցուրտը տարածվում ա
պահարանիս կողքի
անկյունային հատվածից

դրա համար էլ
չնայած ձմեռը վերջացավ
հիմա
ավելի ա ցուրտ

ասեցի սենյակս փոխեմ
հետո հասկացա որ
ցուրտը կապ չունի
սենյակի հետ

ինքն ավելի շատ կապ ունի
տարօրինակ համով
էն տանձերի հետ
որ անցած աշնանը
առա

ու հիմա տարբերակ չկա
որ ցուրտը դադարի
որովհետև էդ տանձերը
ես կերել եմ

ու ոչ մի տարբերակ չկա
որ էդ տանձերը
ես կերած չլինեմ

 

HAPPY END

ֆիլմը
ատոմային պատերազմի մասին էր
ռումբն արդեն քցել էին
ու փրկվելու
ոչ մի տարբերակ չկար
բոլորս գիտեինք որ
մեռնելու ենք
10 րոպեից
կամ 20
շատ շատ մեկ օրից
կամ երկու
բայց ինչ տարբերություն
երբ որ հույս չկա
փրկվելու
հետո հանկարծ
հոսանքը գնաց
ֆիլմն ընդհատվեց
ու ես հասկացա որ
փրկությունը
երբեմն գալիս ա
երբ որ արդեն չես
հավատում

© Մարինե Պետրոսյան, 2000-2005

Share Button

24 Կարծիք

  • Կարեն Անտաշյան says:

    Զվարթ-տխուր,
    անկապ-խորը,
    քնքուշ-ողբերգական…
    նրան զգույշ է պետք մոտենալ,
    զգույշ
    ինչպես ինքնասպանի դագաղին,
    ինչպես նորածնի օրօրոցին,
    ինչպես վերջին պանդային,
    ինչպես քնած աստծուն…

  • Նունե Լ. says:

    Մոտենալ Մարինե Պետրոսյանին` ինչպես Աստծուն…! 😀

  • Hayk H. says:

    ….Սյուռ է ……..Շեկոն երազ էր…. նախադասությունը ……

  • սէվ says:

    Huys
    havat
    ser avartvel en
    verjacel…
    sksel a hogevarq@
    vor@ tsnvelun shat a nman.

  • Կարեն Անտաշյան says:

    Նունե Լևոնյան, մոտենալ զգույշ, ոտնաթաթերի վրա, ինչպես քնած աստծուն կմոտենայիր, այսինքն, զգույշ` ինչպես աստծուն, ոչ` ինչպես աստծուն…
    Հավանել եմ… լեզվական որոշ լուծումների հետ կռիվ ունեմ, բայց վերջերս ոչ մի բան ինձ էսպես չի բռնել

  • Hasmik Hakobyan says:

    Վերջին տարիներին կարդացածս տասնյակ բանստեղծություններից ,,Ջիվանին,, այն եզակիներից մեկն էր, որ տպավորվել էր ու հիշում էի.վերնագիրն անմիջական զուգահեռ է տանում նախատիպ բանաստեղծության հետ և շատ ակնհայտորեն ընդգծում մերօրյա մարդու ակնկալիքները` հեքաթների չհավատացող ապագայից: Երևութներին Մարինե Պետրոսյանն մոտենում է այնպսիս մի կողմից, որը կարծես ոչ ոք մինչ այդ չէր էլ նկատել:Միակ խնդիրը, որ ես ունենում եմ այս բանաստեղծությունները կարդալիս, կապված են լեզվի հետ.անմիջապես ուզում եմ ուղղել բոլոր ա-երն ու է-երը, որոնք ոչ մի կերպ չեն տեղավորվում նմանատիպ մտածողության բանաստեղծության մեջ:

  • Ռուզաննա says:

    Վաղուց ցանկանում էի կարդալ Մարինեի գործերը:«Ինքնագրում» նկարը կա,բայց գործերից կարծեմ չկան:Տպավորությունը միանշանակ չի:Բանաստեղծությունները իր նկարագրած կատուների նման են՝սիրուն,բարի,բայց ոչ տնային(ուղղագրությանը անհամապատասխանությունը):Բայց դե փողոցի կատուներն էլ իրեց առավելությունն ունեն.նրանք ազատ են:Հենց այդ ազատությունն էլ ողջունելի է:

  • Մարինե Պետրոսյան says:

    քանի որ իմ բանաստեղծությունների կոնտեքստում խոսք գնաց աստծու մասին, ուզում եմ հիշացնել «դոգմա» ֆիլմի էն շշմելու տեսարանը, երբ որ աստված հայտնվում ա` կարճ յուբկա հագած, պարան թռնող ջահել աղջկա կերպարանքով: էդ ֆիլմը նայելիս` ես աստծուն սիրում եմ (իսկ դրանից դուրս ու ընդհանրապես` չեմ հավատում):

    էս ամենը ինչը պատմեցի, որ բացատրեմ, թե ինչու է-ի փոխարեն հիմա գրում եմ «ա», ու ինչու` աստված բառը գրում եմ փոքրատառով: աստված մեծատառով վախենալու ա, փոքրատառով` սիրելի

  • Մարինե Պետրոսյան says:

    հիմա լավ չեմ հիշում, կարող ա ջահել աղջիկ էլ չէր, այլ պուճուր աղջիկ էր :))

  • Hayk H. says:

    Henc xndir@ dra mej e yerevi…poezia stexcelu hamar gucel naev vaxenal e petq…ete voch havatal….

  • Vahram says:

    Ալբեր Քամյուից մի տող հիշեցի. հենց էնպես, առանց հետին մտքի.
    – Աստվածներից թափուր այս տաճարում կուռքերը կավե ոտքեր ունեն

  • Hayk H. says:

    Կարճ ու դիպուկ…

  • Մարինե Պետրոսյան says:

    ահա թե ինչ: պարզվում ա` «պոեզիա ստեղծելու համար վախենալ ա պետք»: դեռ Կամյուին էլ իմ վրա տղա են բերում: Կամյուի՞ն, որը էդքան հստակ ու մանրամասն բացատրել ա, թե ինչու ինքը չի կարող աստծուն հավատալ: դե ինչ ասես` զոռով չի, ով հասկանալու ընդունակ չի, չի հասկանում: ձեր իրավունքն ա` չհասկանալ: բայց Կամյուն ձեր դաշնակիցը չի, տղաներ: ինքը իմ ընկերն ա: որովհետեւ կյանքում ամենից շատ ատել ա նրանց, ովքեր վախ են տարածում: իսկ դուք, ոնց որ հասկացա, հենց վախի կողմնակիցներ եք: ի՞նչ ասեմ: կարեկցում եմ

  • Hayk H. says:

    Ես լավ պոեզիայի կողմնակից եմ, որի ստեղծումն ըստ իս հավատք, վախ, հիացմունք, զարմանք եվ էլի մարդկային այլ շատ զգացողություններ ու զգացմուքներ է ենթադրում: Ենթադրում է նաւ հավատք ու հարգանք առ Բացարձակը: Իսկ տղա բերելու հետ կապված…ինձ թվում է, որ գրականոթյանը նվիրված կայքում եվ պոեզիայի մասին քննառկումներին այդ տեսակ արտահայտությունները հարիր չեն…թեւ, եթե Քամյուն ձեր ընկերն է…ձեզ երեւի կարելի է…

  • Մարինե Պետրոսյան says:

    Կամյուն բոլոր նրանց ընկերն ա, ովքեր կարողանում են ազատ լինել: նաեւ նրանց` ովքեր գոնե փորձում են ազատ լինել: իսկ ազատությունը մեծ մասամբ հենց բացարձակի անունից են գնդակահարում

  • Նունե Լ. says:

    @Կարեն. քնած-ն ավելի ուշ է ավելացվել, թեև շատ բան չի փոխում. իմ ասածն այն է, որ որոշ բաներ կան, որոնք պետք չէ մեծ հաճախականությամբ կիրառելով արժեզրկել` էֆեկտ ստանալու համար:
    Աստծո թեմայով բանավեճը Մարինեի պատճառով չի ծավալվել… ինչևէ, մարդուն չի կարելի մեղադրել հավատ չունենալու մեջ, դա նրա ընտրությունն է և դժբախտ երջանկությունը: 😀 Այնուամենայնիվ, Մարինեի ամբողջ շարքում էկզիստենցիալ հնչերանգ կա, պարբերաբար նշվում են ,կա, ,չկա, ,ուրիշ է, արտահայտությունները, որ վկայում են այն մասին, որ նա Աստծո գաղափարից շատ հեռու չէ: Մնացածը ձևակերպման խնդիր է երևի: Մեծատառի ու փոքրատառի հարց…
    Մի բան էլ` իրոք, Ձեր ա-երը նման են բծերի` գեղեցիկ հագուստի վրա: է-ով շատ բանաստեղծություններ ուղղակի անթերի են: …իմ կարծիքով

  • Մարինե Պետրոսյան says:

    Նունեի քոմենթի առիթով.

    ինչ որ ուզում եմ
    հասարակ բան ա
    բայց ոնց որ չկա

    մրջյունները կան
    մեղուները կան
    օրը բացվում ա
    օրը փակվում ա

    ինչ որ կա իրա
    վկայությունն ա

    բայց ինքը
    ինչ անես որ
    չկա

  • Նունե Լ. says:

    դե հիմա կարդանք այսպես.

    ***
    Ինչ որ ուզում եմ`
    հասարակ բան է,
    բայց ոնց որ չկա:

    Մրջյունները կան,
    Մեղուները կան,
    Օրը բացվում է,
    Օրը փակվում է:

    Ինչ որ կա` նրա
    վկայությունն է.

    բայց ինքը,
    ի?նչ անես, որ`
    Չկա:

  • նանոր says:

    մերսիիիիի, մերսի,մերսի…

  • Արմինե says:

    Ինձ թվում է, որ Մ.Պետրոսյանը այդպես է գրոմ առանձնահատուկ, եզակի երևալու համար:Նա փորձում է ցույց տալ, թե ինքն ազատ է կապանքներից, կաղապարներից, սահմանափակումներից, բայց ազատ մարդ չկա:Պետք չէ այդչափ աղավաղել բանաստեղծական լեզուն յուրատիպ կամ նորարար կոչվելու համար:

  • մարինե պետրոսյան says:

    գարուն ա ձուն ա արել

  • hasmik says:

    shnorhakalutyun hishoghutyand!
    apres!
    lave, vor marinei poeziayin chndorinaken u chgaytakghven .
    ay,henc nor es nranic vercreci mi ban–sirelii anuna petk e grel pokratarov,inchpes–marine petrosyan

  • DONORE says:

    Yntir a asvac: Hamadzayn em: Inqy patmutyan mej chi mtnelu: Ay` Antashyann urish a:

  • Ռոբերտ Ծատուրյան says:

    Էս բանավեճը, որի Մարինեն սկիզբ ա դրել, արդեն մտել ա պատմության մեջ, հայոց լեզուն կարիք ունի էսպիսի բանավեճերի։ Իսկ «ա՞» թե «է՞», և՛ մեկը և՛ մյուսը, կարելի ա «ա»-ով գրել, կարելի է նաև «է»-ով գրել։ Նույն բանաստեղծությունից երկու տող համեմատենք․


    մայրս ասում է արևից սևացել տղմաձուկ էի դարձել


    մայրս պատմում ա որ ես հաճախ էի շվարած նստում

    Նույն բանաստեղծության մեջ միանման էս երկու տողերը ես «ա» ու «է» եմ թարգմանել, նրանց գործառույթները տարբեր են, իսկ բացարձակ ընտրության կարիք կարծում եմ չունենք։

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *