Հայնրիխ Բյոլ | Ոչ մի կարապ չէր երեւում

Խցիկում կարմիր մազերով կինը կամացուկ խոսում էր երիտասարդ քահանայի հետ, որը մի քանի վայրկյանով փակեց ձեռքի գրքույկը եւ ամբողջությամբ նվիրվեց զրույցին:
«Սան-Ֆրանցիսկո՞ »,- հարցրեց նա:
«Այո,- ասաց կարմիր մազերով կինը,- ամուսինս մեզ ուղարկեց, եւ ես հիմա գնում եմ նրա ծնողներին տեսնելու, առաջին անգամ եմ տեսնելու նրանց: Ես պետք է իջնեմ Բալլիմոտում » :
«Դուք դեռ ժամանակ ունեք, շատ ժամանակ »,- ասաց քահանան:
«Իսկապե՞ս »,- կամացուկ հարցրեց երիտասարդ կինը: Նա շատ բարձրահասակ էր, գեր եւ գունատ, նմանվում էր մեծ տիկնիկի, որը երեխայի դեմքով նստած էր այնտեղ. նրա երեք տարեկան դուստրը վերցրել էր քահանայի գրքույկը եւ խաբուսիկ ձեւով նմանակում էր մոր տրտունջը: Երիտասարդ կինն արդեն բարձրացնում էր ձեռքը` պատժելու դստերը, սակայն քահանան հետ քաշեց նրա թեւը:
«Բաց թողեք, խնդրում եմ »,- կամացուկ ասաց նա:
Անձրեւում էր: Ջուրը հոսում էր պատուհանների ապակիներով, ֆերմերները թիավարում էին դրսում` ողողված մարգագետիններում, որպեսզի միասին հավաքեն իրենց խոտը: Լվացքը փռված էր հոսող անձրեւի տակ գտնվող ցանկապատերին, թրջված շները հաչում էին գնացքի վրա, ոչխարները` փախչում. փոքրիկ աղջիկն աղոթում էր, աղոթում, եւ երբեմն իր տրտունջի մեջ հիշում էր այն անունները, որոնք նա գիտեր երեկոյան աղոթքից, եւ որոնք տեղ էին գտել աղքատ հոգիներում` Հիսուսի, Սուրբ Մարիամի անունները:
Գնացքը կանգնեց, երկաթուղու մի ծառայող սնկով լի զամբյուղները հանձնեց բեռնաթափման վագոններին, դատարկեց սիգարետի եւ երեկոյան թերթերի փաթեթը, ապա հուզված կնոջն օգնեց բացելու հովանոցը:
Կայարանապետը տխուր նայեց դանդաղ հեռացող գնացքին. երբեմն ինքն իրեն հարցնում էր, թե արդյո՞ք գերեզմանատան սպասավոր չէ: Օրական չորս գնացք է մեկնում. երկուսը մեկնում է այնտեղ, երկուսը վերադառնում է, եւ երբեմն բեռնատար գնացքը տխուր թափառում է, կարծես թե գնում է մասնակցելու մեկ այլ բեռնատար գնացքի հուղարկավորությանը: Իռլանդիայում սահմանը հատող պատնեշները չեն պաշտպանում մեքենաներին գնացքներից, դրանք պաշտպանում են գնացքներին մեքենաներից: Դարպասները չեն բացվում եւ փակվում փողոցի կողմից, այլ երկաթուղին կողպում են երկաթուղային գծերը: Գեղեցիկ ներկված երկաթուղային կայարանները հիշեցնում են փոքրիկ հանգստյան տներ կամ առողջարաններ, մենեջերներն ավելի շատ նման են բժիշկ-օգնականների, քան այլ երկրների իրենց մարտական գործընկերներին, որոնք անընդհատ կանգնած են լոկոմոտիվների ծխի, գնացքների դղրդյունների թոհուբոհում եւ հարգալից վճարում են շտապող բեռնատար գնացքներին: Իռլանդական փոքրիկ կայարանների շուրջը ծաղիկներ են աճում, տեղադրված են նրբաճաշակ, խնամված մահճակալներ, խնամքով կտրված ծառեր, եւ պահակն այնպես է ժպտում մեկնող գնացքին, ասես ասում է` ժամը 16.49-ն է, ինչպես ցույց է տալիս իմ ժամացույցը:
Ուղեւորը վստահ է, որ գնացքը պետք է ուշանա, գնացքը, սակայն, գալիս է ճիշտ ժամանակին. ճշտապահությունը թվում է խարդախություն, իսկ 16.49-ը շատ ճիշտ ժամանակ է այդ կայարաններ ժամանելու համար: Սխալ է ոչ թե ժամացույցը, այլ ժամանակը, որը թույլ է տալիս իրեն տեսնել րոպեների սլաքի վրա:
Ոչխարները փախան, կովերը զարմացան, թրջված շները հաչում էին, իսկ գյուղացիները նավով թիավարում էին իրենց մարգագետիններով` խոտը գցելով ցանցերի մեջ:
Փոքրիկ աղջկա շուրթերից ռիթմիկ ձեւով լսվում էր մեղմ երգը, որը Հիսուսի, Սուրբ Մարիամի մասին էր եւ կանոնավոր ընդմիջումներով ներթափանցում էր խեղճ հոգիների խորքը: Կարմիր մազերով կինը միշտ սարսափած էր:
«Պետք չէ անհանգստանալ, հազիվ երկու կանգառ է մնացել մինչեւ Բալլիմոտ հասնելը »,- կամացուկ ասաց հոգեւորականը:
«Կալիֆոռնիայում շատ տաք է եւ շատ արեւ կա: Իռլանդիան ինձ համար ամբողջովին օտար է: Ես տասնհինգ տարի բացակայել եմ երկրից, հաշվարկներն արել եմ դոլարով, չեմ կարողանում վարժվել ֆունտին, շիլլինգին, պենսին, եւ գիտե՞ք, թե հիմա Իռլանդիան որքան է փոխակերպվել եւ դարձել տխուր ու մռայլ»,- ասաց երիտասարդ կինը:
«Ահա թե ինչ է անում անձրեւը »,- հոգոց արձակելով ասաց քահանան:
«Ես երբեք չեմ քշել այդ երթուղով, բայց այն ժամանակ, ինչ ես մեկնել էի Աթլոնից  մինչեւ Գոլուեյ , շատ էի երթեւեկել, եւ կարծում եմ, որ այժմ այնտեղ ավելի քիչ մարդիկ են ապրում, քան այն ժամանակ: Այնքան հանգիստ է, որ իմ սիրտը դրանից կանգնում է: Ես վախենում եմ »,- ասաց երիտասարդ կինը:
Քահանան լռեց եւ հոգոց հանեց:
«Ես վախենում եմ: Ես դեռ քսան մղոն պետք է անցնեմ Բալլիմոտից, ավտոբուսով, հետո ոտքով, խոտածածկ տարածքով: Ես վախենում եմ ջրից: Ինձ թվում է, որ Իռլանդիան խեղդված է անձրեւի եւ լճերի, գետերի եւ առուների մեջ: Լվացքը երբեք չի չորանա այս ցանկապատերի վրա, խոտը չի աճի: Դուք դրա համար չե՞ք անհանգստանում, հայրի՛կ »,- կամացուկ հարցրեց կինը:
«Դա միայն անձրեւն է: Հանգստացե՛ք: Ես դա գիտեմ: Երբեմն ես նույնպես վախի զգացում եմ ունենում: Երկու տարի ես մի փոքրիկ, ծխական համայնք էի ղեկավարում, որը գտնվում էր Գրոսմալինայի եւ Նյուպորտի միջեւ: Այնտեղ հաճախ անձրեւ էր տեղում շաբաթներով, հեղեղի պես թափվում էր բարձր, մուգ կանաչ, սեւ լեռների վրա: Դուք ծանո՞թ եք Նեֆին Բեգին»,- հարցրեց քահանան:
«Ոչ »:
«Այն շատ մոտ էր: Անձրեւ, ջուր, ճահճուտ, եւ երբ որեւէ մեկն ինձ տանում էր Նյուպորտ կամ Ֆոքսֆորդ, միշտ հայտնվում էի լճերի եւ ծովի կողքին»:
Փոքրիկ աղջիկը փակեց գրքույկը, ցատկեց նստարանի վրա, փաթաթվեց մոր պարանոցին եւ կամացուկ հարցրեց. «Մենք իսկապե՞ս կարող ենք ջրահեղձ լինել, մայրի՛կ »:
«Ո՛չ, ո՛չ »,- ասաց մայրը, չնայած երեւում էր, որ նա դրանում առանձնապես համոզված չէ: Դրսից անձրեւը հարվածում էր ապակիներին, գնացքը տնքալով շարժվում էր մթության մեջ` կարծես սողալով ջրով լցված ամպերի միջով: Աղջիկն անհանգիստ ձեւով կուլ տվեց սենդվիչը, երիտասարդ կինն այդ ժամանակ ծխում էր, քահանան վերսկսեց իր ընթերցանությունը, եւ, ընդօրինակելով փոքրիկ աղջկան, հավանաբար առանց տեղյակ լինելու, թույլ տվեց, որ նրա տրտունջի միջից հնչեն հետեւյալ անունները` Հիսուս Քրիստոս, Սուրբ հոգի, Մարիամ:
Հետո նա նորից փակեց գիրքը:
«Իսկապե՞ս գեղեցիկ է Կալիֆոռնիան »,- հարցրեց նա:
«Նա հիասքանչ է »,- ասաց կինը` ցույց տալով բաց ուսերը:
«Իռլանդիան նույնպես գեղեցիկ է »:
«Հիասքանչ է: Ես իսկապես գիտեմ դա: Կարելի՞ է իջնել »,- հարցրեց կինը:
«Այո՛, հաջորդ կայարանում »:
Երբ գնացքը մտավ Սլիգո , դեռ անձրեւ էր գալիս, հովանոցների տակ համբույրներ էին փոխանակվում, արցունքներ էին հոսում, իսկ տաքսու վարորդը, ձեռքերը ծալած, քնել էր անիվի վրա: Ես արթնացրեցի նրան. նա այն մարդն էր, որն արթնանում է ժպտալով:
«Որտե՞ղ ենք գտնվում »,- հարցրեց նա:
«Drumcliff Churchuyard », -ում:
«Բայց այնտեղ ոչ ոք չի բնակվում »:
«Գուցե, բայց ես ուզում եմ գնալ »,- ասաց նա:
«Վերադառնա՞լ »:
«Այո՛ »:
«Լավ »:
Մենք քշեցինք ջրափոսերի միջով, դատարկ փողոցներով, մթնշաղին ես բաց պատուհանից նայեցի դաշնամուրին. նոտաներն այնպիսի տեսք ունեին, ասես մի մատի հաստության փոշի էր նստել դրանց վրա: Վարսավիրը ձանձրացած կանգնել էր իր խանութի դռանը, բացել էր մկրատը, ասես ուզում էր անձրեւի թելերը կտրել, կինոթատրոնի մուտքի դիմաց մի աղջիկ թարմացնում էր շրթներկը, իսկ երեխաները թեւերի տակ դրած աղոթագրքերով վազում էին անձրեւի միջով, ճանապարհին մի ծեր կին էլ բղավում էր ծեր մարդու հետեւից:
«Հասա, Փեդի »,- վերադարձին աղաղակում էր տարեց մարդը,- «ես ամեն ինչում արդար եմ Աստծո եւ նրա ամենաօրհնյալ մոր օգնությամբ»:
«Դուք համոզվա՞ծ եք, որ իսկապես ուզում եք գնալ Drumcliff Churchuyard»,- կամացուկ ինձ հարցրեց վարորդը:
«Ես լիովին վստահ եմ դրանում »,- ասացի ես:
Շրջապատող բլուրների վրա պառկած էր մի գունատ կին, որը ծերացած կարմրահերի թաց մազերին տեղադրված երկու մռայլ քարերի պես հսկում էր այդ փոքրիկ ծովածոցի մուտքը:
«Բենբուլբեն եւ Քնոքնարեան են »,- ասաց վարորդը` կարծես ծանոթացնելով ինձ հեռավոր, օտար մարդկանց հետ:
«Այո՛ »,- ասաց վարորդը եւ ցույց տվեց հեռուն, որտեղից` մշուշի միջից, երեւում էր եկեղեցու գմբեթը:
Եկեղեցու աշտարակի շուրջը սավառնում էին ագռավները, ագռավների երամները, որոնք հեռվում սեւ ձյան փաթիլների էին նմանվում:
«Ես կարծում եմ, որ Դուք հին մարտադաշտն եք փնտրում »,- ասաց վարորդը:
«Ոչ, ես ոչինչ չգիտեմ այդ ճակատամարտի մասին »,- ասացի ես:
«Միակ ճակատամարտը հեղինակային իրավունքի համար աշխարհում, որը երբեւէ մղվել է, տեղի է ունեցել այստեղ, 561 թվականին »,- զբոսաշրջիկներին ուղեկցողի մեղմ տոնով իրազեկեց նա:
Ես նայեցի վարորդին` տարուբերելով գլուխս:
«Հիրավի դա ճիշտ է: Սուրբ Կոլումբայի հետեւորդները պատճենել էին սուրբ Ֆինիանին պատկանող սաղմոսը, ինչի պատճառով էլ կռիվ էր ծագել սուրբ Ֆինիանի եւ սուրբ Կոլումբայի հետեւորդների միջեւ: Երեք հազար զոհ, եւ թագավորը հանգուցալուծեց վեճը »,- ասաց նա: Հետո նա հավելեց. «Ինչպես յուրաքանչյուր կով ունի հորթ, այնպես էլ յուրաքանչյուր գիրք ունի իր օրինակը: Դուք չե՞ք ցանկանում տեսնել մարտադաշտը »:
«Ոչ, ես մի փոս եմ փնտրում »,- ասացի ես:
«Ա՜խ ,- ասաց նա,- ես վստահ եմ, որ Դուք նույնպես կցանկանաք աննկատ հեռանալ »:
«Ես չգիտեմ, մի քիչ սպասեք, խնդրե՛մ »,- ասացի ես:
Ագռավները թռչում էին հին տապանաքարերի վերեւում եւ պտտվում հին եկեղեցու աշտարակի շուրջը: Յեյթսի գերեզմանը թաց էր, քարը` սառը, եւ գրությունը, որը գրել էր Յեյթսն իր տապանքարի վրա, սառն էր, ինչպես սառցե ասեղները, որոնք ինձ վրա կրակել էին Սվիֆթի գերեզմանից: Հեծյալնե՛ր, սառը եւ սթափ նայեք կյանքին, մահվանը եւ շարունակեք հեծնել: Ես հայացք նետեցի դեպի վեր. ագռավներն ասես կախարդված կարապներ լինեին: Նրանք ճղճղում էին իմ գլխավերեւում, թռչկոտում եկեղեցու աշտարակի շուրջը: Իսկ բլուրների վրա թափվել էին անձրեւից վնասված, տափակ, ժանգագույն ու թառամած պտերը: Ես մրսում էի:
«Շարունակեք »,- ասացի ես վարորդին:
«Ուրեմն Innishfree » -ից հետո՞:
«Ո՛չ, կայարանից վերադառնալուց հետո »,- ասացի ես:
Մշուշի միջից երեւում էին ժայռերը, միայնակ եկեղեցին, որի վրա սավառնում էին սեւ ագռավները, իսկ Յեյթսի գերեզմանից այն կողմ չորս հազար կիլոմետր ջուր էր հոսում:
Ոչ մի կարապ չէր երեւում:

[1]Բալլիմոտ- (իռլանդերեն` Baile an Mhota նշանակում է «բլուրի քաղաք »), շուկայական քաղաք Սլիգո կոմսության հարավում` Կոնախտ գավառում, որը գտնվում է Իռլանդիայի հյուսիս-արեւմուտքում:

[2]Կորան- համայնք` Ֆրանսիայի Օվերն մարզի Կանտալ գավառում, Փարիզից 430 կմ հարավ:

[3] Սլիգո- ծովափնյա նավահանգիստ է եւ Իռլանդիայի Սլիգո կոմսության շրջանային քաղաքը Արեւմտյան Կոնախտ գավառում: Առեւտրային եւ մշակութային կենտրոն է, որը գտնվում է Իռլանդիայի արեւմտյան ափին: Նրա շրջակա ափն ու գյուղը, ինչպես նաեւ նրա կապերը բանաստեղծ Վ. Բ. Յեյթսի հետ, այն դարձրել են զբոսաշրջության վայր:

[4]Drumdiffe Churchuard- տեսարժան վայր` Իռլանդիայում:

[5] Աթլոն (անգլ. Athlone, իռլանդերեն` Balle Atha Lucuin)- փոքր քաղաք` Իռլանդիայում, գտնվում է Ուեսմիթ (Լենսթեր եւ Կոննախտ նահանգ) եւ Ռուսքոմոն կոմսությունների սահմաններում:

[6]Գոլուեյ (անգլ.` Galway, իռլանդերեն`Gaillimhe)- քաղաք` Իռլանդիայի արեւմտյան մասում, Գոլուեյ կոմսությունում: Հիմնադրվել է 13-րդ դարում եւ մշտապես ակտիվ առեւտրի մեջ է եղել Իսպանիայի եւ Ֆրանսիայի հետ:

[7]Նյուպորտ- ամերիկյան ծովափնյա քաղաք Ռոդ Այլենդի Նյուպորտ շրջանի Աքվիդնեկ կղզում: Այն հայտնի է նրանով, որ եղել է «Ամառային Սպիտակ տների» գտնվելու վայրը նախագահներ Դուայթ Էյզենհաուերի եւ Ջոն ֆ. Քենեդիի օրոք:

[8]Ֆոքսֆորդ- (իռլանդերեն` Be’al Easa, նշանակում է «ջրվեժի բերան»), գյուղ է Բալինա քաղաքից 16 կմ հարավ` Իռլանդիայի Մայո կոմսությունում:

[9]Նեֆին Բեգի-լեռնաշղթա կամ Նեմֆինի լեռները լեռնաշղթա է Իռլանդիայի Հանրապետության Մայո կոմսությունում:

[10]Բենբուլբեն- հարթ գագաթներով մեծ ժայռային գոյացություն` Իռլանդիայի Սլիգո կոմսությունում:

[11]Քնոքնարեա- Իռլանդիայի Սլիգո կոմսությունում գտնվող Սլիգո քաղաքից դեպի արեւմուտք գտնվող մեծ նշանավոր բլուր է, որի բարձրությունը 327 մետր է:

[12]Քնոքնարեան նայում է Քերոմորի դամբարաններին եւ համարվում է, որ հին, ծիսական լանդշաֆտի մի մասն է եղել:

[13]Innishfree- (իռլանդերեն`«Հեթերի կղզի »), Իռլանդիայի հյուսիսում գտնվող Դոնեգալ կոմսության ափերի մոտ գտնվող երկու փոքրիկ կղզիներն են:

[14]Ուիլյամ Բաթլեր Յեյթս- իռլանդացի անգլալեզու բանաստեղծ եւ դրամատուրգ, 1923թ. գրականության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր:

[15]Ջոնաթան Սվիֆթ- անգլիացի գրող, երգիծաբան, հրապարակախոս, պոետ, ապրել է Դուբլինում` վարելով Սուրբ Պատրիկի տաճարի ավագ քահանայի պաշտոնը:

(«Իռլանդական օրագիր » գրքից )

Թարգմանությունը գերմաներենից՝ Թագուհի Հակոբյանի