Կայ, նորից եկա՞ր: Որտեղի՞ց: Պահարանո՞ւմ էիր: Չէ՛, քեզ արկղի մեջ էին պահում, հաստա՛տ արկղի մեջ: Ո՞նց ես ուրեմն փախել. դու քայլել չգիտեիր, ու քո կարմիր մաշիկները…ըըը… չէ՜, սև, սև մաշիկներդ կպած էին իրարից: Մի ժամանակ էր, որ մենք միասին փախչում էինք դարպասի մոտ կամ գնում տնից տուն: Դրանից հետո դու երկար՜ փակված ես մնացել արկղի մեջ ու հաստատ, հաստատ քայլելը մոռացել ես: Դու անունդ էլ ես երևի մոռացել:
Ի՞նչ: Հա՜, ասում ես՝ անձրև է թափում: Դրսում միշտ է անձրև, Կայ: Փայլն ինչ շատ է, չէ՞, ջրափոսերում… անձրևից հետո, երբ դիմացի շենքի երրորդ… կամ… գրողը տանի, ի՞նչ մի կարևոր է, թե որ հարկի լույսը… լույսերն ընկնում են ցեխաջրի վրա: Դու չե՞ս կարողանում բարձրանալ. պատուհանագոգին նստելու արվեստը միայն մեծերը գիտեն ու էն էլ՝ մեծավարի, Կա՜յ. ես էլ երկար ժամանակ փորձում էի սովորել: Հա, ուրեմն պատուհանագոգին միայն մեծերն են նստում: Վերցնում են սիգար կամ սիգարետ… ըըը, հա՜, մինչև հիմա չեմ հասկանում դրանց տարբերությունը, մի խոսքով, վերցնում են դրանից, դեմքներին լուրջ արտահայտություն տված՝ քաշում դառնահամ ծուխը՝ ոնց որ ես փոքր տուփիկի կարմիր ժելեն է՜, հիշո՞ւմ ես, հետո ծուխը դուրս են փչում ինչ որ ցինիկությամբ ( չգիտեմ ինչի՝ բայց հաստատ էդ պահին իրենց դեմքը հեգնանք է արտահայտում, Կայ) ու նստում… մեծավարի: Հասկացար, չէ՞, ոնց: Հետո նայում են պատուհանից դուրս ու ցած՝ ջրափոսերի մեջ: Աղջիկները սովորաբար իրենց քիթիկները պինդ կպցնում են ապակուն ու գոլորշուց քրտնած տեղերում ինչ-որ բաներ են նկարում, հետո նոր են նայում ջրափոսերին: Իսկ անձրևից հետո էլ արցունքահոտ են առնում. էդ զգալու համար երևի սուր հոտոտելիք է պետք:
Քեզ հեքիաթ պատմե՞մ: Էն մամաների պես է՜, էն որ հեքիաթի արքայազն կամ արքայադուստր դարձնում են իրենց երեխային, ու վերջում հաղթում է բարին: Իսկ բարին միշտ էլ պիտի հաղթի, Կայ, հասկանո՞ւմ ես: Եթե բարին չհաղթի, յոթ օր յոթ գիշեր հարսանիք չեն անի, երկիրն էլ կմնա անարքա: Անարքա երկրներում, Կայ, նախագահ են ընտրում, ինչը հեչ «ժողովրդավարություն» չէ. փոքրամասնությունը անտեսվում է: Թու՛հ, էս քաղաքականությունը: Մի ուժեղ ու աշխատող ուղեղի ձախ կիսագունդ երբևէ մտմտացել էր, չէ՞, Կայ, նա ով հայհոյեց առաջինը, դրեց քաղաքականության սկիզբը:
***
Կայ, քեզ բերին էն ժամանակ, երբ ես դեռ «ագուգու» էի կանչում: Դու կհիշես՝ առավոտից իրիկուն պտտվելով մենախոսում էի, այսինքն՝ քեզ համար դրանք ինչ-որ հնչույթներ էին, որոնք չէիր հասկանում. դու սովորել էիր միայն մարդիկների լեզուն:
Հա, ուրեմն, Կայ, էդ ժամանակ ես քեզ համար պատմություններ էի հնարում:
Սկզբում ուզում էի, որ կաբոկլո լինես, որովհետև սիրուն ծղոտե ցիլինդր ունեիր ու իմ թաթիկների համեմատ անսովոր սև մաշկ: Կայ, կաբոկլոները Ամազոնիայում ապրող մետիսներն են: Հա, ուզում էի, որ դու կաբոկլո լինես: Փաստորեն դեռ էն ժամանակ իմ երևակայությունը լավը չէր, որ ասենք վիկինգ կամ ացտեկ լինեիր: Մի երկու տարի հետո, երբ սկսել էի խոսել, ու տեսքդ էլ ինձ հեչ դուր չէր գալիս, որոշեցի, որ դու էլ կաբոկլո չես: Նախ անհետ կորցրի քո սիրուն ծղոտե ցիլինդրը ու այտերդ ներկեցի կարմիր, որ պարզ երևա քո նոր ծննդավայրի՝ Իսլանդիայի «ցրտությունը»: Ա՜հ, Կայ, մոռացա. դու կաբոկլո ժամանակ անուն չունեիր:
Իսկ երբ որ ես սկսեցի մտածել, թե դու Իսլանդիայից ես, ավելի ճիշտ՝ Գլիմուր ջրվեժի մոտերքի անտառներից,քեզ Կայ կոչեցի, որովհետև էդպես կարճ հեշտ է քեզ կանչել, հետո էլ կհիշես՝ բառերն էլ էի կիսատած ասում: Ազգանվանդ մասին չէի մտահոգվում, որովհետև իսլանդացիները ազգանուն չեն ունենում: Կայ, քարտեզի վրա Գլիմուրը Խվալֆելլ հրաբխի վրա է նշած ու սկիզբ է առնում Հալվատըն լճից սկիզբ առնող Բոտընս գետից. ամեն ինչ ինչ-որ բանից պիտի սկիզբ առնի:
Կայ, սկզբում ես զարմանում էի, թե ինչու դու չես մեծանում ինձ հավասար: Հետո սկսեցի վախենալ: Հետո դարձավ սովորական:
***
Դու հավանաբար հիշում ես նաև,թե ինչպես էինք փախչում տնից: Դու ինձ հանդիմանում էիր: Չէ՛, դու ոչինչ չէիր ասում, բայց ես դա կարդում էի աչքերիդ արտահայտությունից, որ հեչ էլ սառած ու մշտապես էլ նույնը չէր:
Բայց, Կայ, ես հո քեզնից չէի նեղանում. դու պարզապես մի փոքրիկ իսլանդացի էիր, որ ընտանիք չուներ ու… Գիտե՞ս՝ մտքովս անցավ ասել «փառք աստծո», բայց գուցե թե ինձ սխալ հասկանաս: Ես մինչև հիմա էլ չեմ հասկացել՝ «փառք աստծո», թե՞ «ցավոք»:
Էդ ժամանակ ես քեզնից բողոքելու ոչինչ չունեի. դու առանց տրտնջալու միշտ գալիս էիր… Հեռու չէինք գնում, որովհետև վախենում էինք, իսկ վախենում էինք, որովհետև փոքր էինք: Մենք հասնում էինք ցանկապատին ու փակում մեր ականջները: Չէ՛, Կայ, դու չէիր փակում. դու ինչքան էլ փոքր էիր, միևնույն է, աղմուկից ու գոռոցներից չէիր վախենում: Նույնիսկ էն ժամանակ, երբ ես սարսափած լացում էի… դու նորից չէիր փակում քո ականջները: Մի երկու անգամ ես էլ փորձեցի չփակել: Հետո էլ ընդհանրապես չէի փակում, բայց մենք, մեկ է, փախչում էինք ցանկապատի մոտ: Ես չէի փակում ականջներս, բայց լացում էի, Կայ, իսկ հետո էլ չէի լացում: Տե՛ս, սկզբում փախչում էինք ցանկապատի մոտ, սկզբում փակում էի ականջներս ու սկզբում լացում էի: Հետո դադարեցի լացել:
Հետո նույնիսկ գոռոցների տակ կարդում էի ու գրում:
Հետո իրենք բաժանվեցին ու գոռոցները կտրեցին:
Էլ չէինք փախչում ցանկապատի մոտ, չէի փակում ականջներս, չէի լացում: Դրա փոխարեն տասը օրը մեկ, Կայ, մենք դասավորում էինք մեր իրերը ու քանդում… դասավորում ու քանդում: Քեզ համար դա անելը դժվար չէր. դու ունեիր ընդամենը երկու շապիկ ու մի տաբատ, իսկ սիրուն ծղոտե ցիլինդրդ ես վաղուց կորցրել էի:
Հաճախ երկու տների ճանապարհին ես մտածում էի քեզ յանկի դարձնելու մասին: Չէ՛, Կայ, բոլորի ճանաչած յանկիներից չէ: Դու կլինեիր Նոր Անգլիայից գաղթած յանկի: Ես քեզ կհագցնեի նեղ փողքերով տաբատ: Բայց ես ընդամենը էդպես մտածում էի, Կայ: Հետո երկու տներին էլ երկու անգամ ինը ամիսը մեկ ինչ-որ երեխաներ հյուր եկան, քեզնից էլ փոքր, նույնիսկ իմ այն չափից փոքր, երբ ես էի քեզ նվեր ստացել: Ու ես ստիպված էի լինում քեզ անընդհատ թաքցնել, որ այդ լացկանները իմ փոքրիկ իսլանդացուն վնաս չտան: Քեզ պահում էի իմ հին պայուսակի մեջ, որ ինձ գնել էին առաջին դասարանում: Հասկանում ես, չէ՞, Կայ. դու իմ միակ ընկերն էիր, մինչդեռ նրանք ունեին ամբողջ երեք բեռնատար չափվող խաղալիք… երկու տներն էլ:
Մի անգամ նույնիսկ ստիպված էի խաբել, թե դու իմը չես, թե ես քեզ գտել եմ հարևանի բակում ու պատրաստվում եմ ետ տալ:
Իսկ մի անգամ էլ հայրիկի տանը… ըըը… լացկաններից մեկին հրեցի… արյուն էր գալիս…. հրեցի, որ քեզ խլեմ, Կայ: Դե, նա փոքր էր: Գոռոցը չէր կտրվում: Հայրիկը խփեց ու ասաց… որ ես իր մեծագույն սխալն եմ էն պոռնիկի հետ միասին:
Այ սրա համար էի ասում, Կայ, որ դեռ չեմ հասկանում՝ «փառք աստծո» է, թե՞ «ցավոք», որ դու՝ իսլանդացի անցիլինդր թզուկդ, ընտանիք չունես: Խփելուց հետո զանգեց մայրիկին ու խնդրեց ինձ տանել իր տնից ու էլ երբեք հետ չբերել: Հասկանո՞ւմ ես: Հասկանու՛մ ես, Կայ:
Իսկ երբ ես նորից մտածում էի քեզ յանկի դարձնելու ու նեղ փողքերով տաբատ հագցնելու մասին, մայրիկի հետ ապրող օտար ու մորուքով մարդը որոշեց, որ ես արդեն մեծ աղջիկ եմ ու խաղալիքներով խաղալու փոխարեն կարող եմ տունը մաքրել: Դրա համար էլ, Կայ, նա մի մեծ տուփի մեջ լցրեց իմ բազմագույն լեգոներն ու քեզ…ըըը… նաև քո երկու շապիկն ու մի տաբատը: Դե քո սիրուն ծղոտե ցիլինդրը ես վաղուց կորցրել էի, իսկ յանկիի նեղ փողքերով տաբատ դու չունեցար, որովհետև չհասցրի քեզ յանկի դարձնել:
Տե՛ս, Կայ, սկզբում տասն օրը մեկ մենք գնում էինք տնից տուն, հետո դադարեցինք դա անել, իսկ հետո քեզ փակեցին արկղի մեջ:
Էդ օրը ես ամենաշատը լացեցի: Կայ, էդքան ես նույնիսկ չէի լացում, երբ գոռոցներից փախչում էինք ցանկապատի տակ, երբ տնից տուն գնալիս անընդհատ սիրտս խառնում էր, երբ երկու տներն էլ ուրիշ՝ ինձնից գեղեցիկ երեխաներ եկան, երբ ճաշի ժամանակ մայրիկն ինձ մոռանում էր ապուր լցնել, իսկ քնելիս դադարեց ճակատս համբուրել, երբ հայրիկին տեսնելիս վազում էի գրկելու, իսկ ինքը քիթն էր բարձրացնում ու միայն ձեռքս բռնելով՝ բարևում…
Էդքան ես նույնիսկ չեմ լացում հիմա, երբ լա՜վ հասկանում եմ, որ պարզապես ողբերգականությամբ փայլող մի բիծ էի երկու ճակատագրերի խաչմերուկում, հիմա, երբ… երբ ինձնից քերծելով տարել են իմ անցալը, որոնցում դու էլ կաս…
Կայ, ես մեծացել եմ ու մարդիկների պես բաներ եմ ասում հիմա… ըըը… նստած պատուհանի գոգին, մեծավարի ու սիգար կամ սիգարետ ծխելով (տարբերությունը, մեկ է, չեմ հասկանում)…
Կայ, բայց… բայց դու ինձ հասկանում ես, չէ՞, դու՝ սիրուն ծղոտե ցիլինդրով նախկին կաբոկլո ու ապագայի նեղ փողքերով յանկի… Ի դեպ, բարև, Կայ… ես կարել եմ քո տաբատը:
