Մանին նորից կանչել էր: Նորից նրա գրկում հայտնվելու միտքը ինձ արագ հանեց անկողնուց ու շպրտեց փողոց: Նրա մարմինն ու փողոցը շատ նմանություններ ունեն: Երկուսն էլ օտար են, երկուսն էլ՝ կործանող: Բայց նաև կանչող: Անիմաստ քաղաքում շրջելուց հետո, երբ աղիքներդ եռացող թեյնիկի պես սկսում են թշշալ, հասկանում ես՝ լիցքավորվելու կարիք ունես: Բայց ի՞նչ կարող ես անել դատարկ գրպանով: Երևի թե ոչինչ, կամ՝ ամեն ինչ: Նայած՝ իրականությունը որքանով է նեխել երևակայությանդ մեջ: Բայց Մանին կանչել էր: Նա ցանկանում էր: Արդեն մեկ շաբաթ է չեմ եղել նրա մոտ: Հենց այդ միտքն արդեն բավական էր դատարկ գրպաններս նրա անկողնում դատարկելու համար: Ալկոհոլը օգնում էր: Առանց ալկոհոլ անհնար է: Անհնար է դիմանալ նրա շնչակտուր համբույրների տարափին ու չզգալ արգելող պատվիրաններից մեկի մտրակային հարվածները: Բթացումը թեթևացնում է: Երբեմն, երբ հերթական հորմոնային մրցավազքից հետո, նա քրտնած դեմքով շնորհակալություն էր հայտնում, նրա մարմինը հիշեցնում էր ինձ պետական բյուջեն: Այսինքն, երբ հայտարարվում էր նրա սոցիալական ուղղվածությունը, բայց այն օգտագործվում է կավատ չունեցող մարմնավաճառի պես: Մանին անբարոյական չէր: Պարզապես նա ցտեսություն էր ասել բարոյականությանը: Ցտեսություն, այլ ոչ թե հաջողություն: Տարածված երևույթ է: Ինչևէ, նա նորից կանչել էր: Հեռախոսով ձայնը տխուր էր: Մի տեսակ ցանկություն առաջացավ անմիջապես գնալ նրա մոտ: Բայց դատարկ գրպաներով բյուջեին մոտենալ այնքան էլ սրտովս չէր: Ժամանակակից չինովնիկ չեմ ուզում դառնալ: Գունավոր քաղաքը աննկատ վերածվեց ստվերների անգույն էսքիզի: Շարժումը դանդաղեց: Կյանքը սկսեց եռալ նկուղներում: Ակումբային կյանքը քաշող հատկություն ունի: Այն լիքը գրպաններ է սիրում: Արդեն ներսում եմ: Բարձր երաժշտությունը փակել էր տեսողությունս: Մթությունը վերցրեց ինձ, մտավ գրպաններս, խուզարկեց ու արհամարհական շպրտեց ինձ բարմենի դիմաց: Դեպի նրա խմիչքների թանգարանը: Կոկտեյլով ձեռնաշարժությունը մի պահ գրավեց ինձ: Երբ ավարտեց ու դիմացս դրեց բազմագույն կոկտեյլը, գրպաններս սկսեցին ծափ տալ: Մինչ փորձում էի աչքերով համտեսել կոկտեյլը, երևակայությունս անմիջապես ներս քաշեց այն: Այնքան իրական, որ բերանիս մեջ թթվային համ զգացի: Աչքերս կոկտեյլի համից երևի փայլում էին, որովհետև թուքս կուլ տալուց հետո, բարմենի դեմքին հեգնական ժպիտ լղոզվեց: Մթությունը լցվեց աչքերիս մեջ ու տեղանքը կամաց-կամաց սկսվեց պատճենահանվել ուղեղումս: Կողքիս ինչ-որ շարժում զգացի: Թանկարժեք օծանելիքի էժանագին հոտը մի քանի շառաչուն ապտակ հասցրեց դեմքիս: Հետո խցկվեց քթիս մեջ ու քերելով առաջ անցավ: Ու դեռ կշարունակեր իր չստացված մարաթոնը, եթե թոքերս ինքնապաշտպանվելու համար չկատարեին իրենց ֆունկցիաներից մեկը: Փռշտացի: «Առողջություն»: Կանացի ձանձրալի ձայնի թրթիռները քողարկված էին արհեստական կրքոտությամբ: Շրջվեցի դեպի նա: Կամ ինձ թվաց, թե շրջվեցի: Որովհետև նրան տեսնելուց հետո, ինձ թվաց՝ դեռ գլուխս չեմ շրջել: Մի քանի անգամ գլուխս շրջեցի, նայեցի նրան ու նորից ետ շրջեցի դեպի բարմենը: Բայց հասկացա, որ հենց այդ պահին հայացքս նշանառուի պես ֆիքսել էր նրան: Նա ժպտում էր: Երևի իմ ապուշ հայացքից: Հետո գլուխը խոնարհեց ու շուրթերը մոտեցրեց կոկտեյլի մեջ խցկած ձողիկին: Եռագույն կոկտեյլը, ֆիզիկայի օրենքին անձնատուր եղած, անասելի արագությամբ քաշվեց ձողիկով: Ինչ խոսք, նրա շուրթերը ֆիզիկան լավ էին յուրացրել: Նրա շուրթերը… Վառ շրթներկով նրա սյուռեալիստական շուրթերը կարծես թափանցիկ տուփից երևացող գունավոր պահպանակի եզրեր լինեին, որոնք մի բանի համար էին միայն ստեղծվել: Այն էլ՝ ոչ միանգամյա: Մի տեսակ սարսուռ անցավ մարմնովս, երբ պատկերացրեցի՝ ինչպես են այդ շուրթերը ինձ առողջություն մաղթում: Զզվանքը նյարդային բջիջներով տարածվեց ամբողջ մարմնովս ու ստիպեց մկաններիս շրջել գլուխս: Բայց այն չէր շրջվում: Գիտակցությունս անցել էր պասիվ-ագրեսիվ վարքագծի ռեժիմին ու կլանում էր նրա երկար ոտքերի ու արհեստական կրծքերի զզվելի գեղեցկությունը: Զրույցը սկսվեց դանդաղ ու վանող: Նրա աչքերի և ձայնի տոնայնության մեջ եռում էին նրան ցանկացող տղամարդկանց լկտի ցանկությունների պատասխանները: Բոլոր պատասխանները դրական էին: Իմ դատարկ գրպանների բուռն ցանկությունները նույնպես ստացան պատասխաններ: Ցանկացած աշխատող իր կամ սարք ունի իր ժամկետը: Օրինակ ջրի ծորակը կարելի է փակել և բացել մոտ մեկ միլիոն անգամ: Հետո այն փչանում է: Հետաքրքիր է՝ նրա ոտքերը որքա՞ն անգամ էին բացել ու փակել: Արդեն առանձնասենյակում ենք: Հյուրասիրած խմիչքը մթագնել էր ուղեղս: Ակնթարթային դրվագներ էի զգում ու տեսնում: Զզվելի համբույրներ, գրգռող ու անդուր շոյանքներ: Միջանցքում, խոհանոցում, սենյակի հատակին: Որքան հասկացա՝ նա անկողին չէր սիրում: Անկողինը մերձեցնում է, սեքսուալ չէ: Ուրիշ ոչինչ չեմ հիշում: Բայց դեռ զգում եմ նրա հոտը: Նրա վրայից անբարո կույսի հոտ էր գալիս: Առավոտյան շուտ արթնացա ու հեռացա: Դատարկ գրպանով ու ճզմված շագանակագեղձով: Նորից փողոց: Առավոտյան ցուրտը խցկվեց հագուստիս մեջ ու հոդախախտ արեց ոսկորներս: Ո՞ւր գնալ: Մանին սպասում էր: Մանին ցանկանում էր: «Ո՞վ է կառավարում աշխարհը»: Թալմունդյան տեքստերից վիժած ձայնը կարծես փաթաթվեց կոկորդիս, սեղմեց ու փշրվեց ականջներիս մեջ: Ինկվիզիցիա խորհրդանշող դեմքերով երկու հոգի էին: Հոգու վերին մակարդակի հանգստությունը գիտակցած տխմար ժպիտներով: «Ո՞րն է երջանկության հասնելու ճանապարհը»: Զգացի՝ ինչպես է մարմինս վառվում հերետիկոսային խարույկի վրա: Փաստորեն տեսքս համապատասխանում է այսպիսի հարցերին: Դատարկ գրպան, ամեն ինչի վրա թքած ունենալու ցանկություն: Երբեք չէի մտածել՝ որն է երջանկության հասնելու ճանապարհը: Իսկ կա՞ արդյոք: Ասում են նույնիսկ մի քանիսը կան: Գրողը տանի, ես արդեն տրվում եմ նրանց հնարքներին: Բայց ինչո՞ւ լինել երջանիկ: Դա նույնն է, երբ ցանկանում ես լինել սեքսուալ: Ստացվելու դեպքում ոտքերդ են լայն բացելու, չստացվելու դեպքում՝ բերանդ: Մարդիկ սիրում են պատժել: Չստացված երջանկությունը ավելի վատ հետևանքներ է ունենում: Երջանկությունը քմահաճ է: Երբեմն այն անցնում է կողքովդ: Ուշադի՛ր եղիր: Միգուցե բարևո՞ւմ է: Բայց միայն բարևում: Բարևում ու անցնում: Անցնում, առանց հարցնելու՝ կարելի՞ է: Իրական երջանկությունը անկոչ հյուրի պես է, այն տանտիրոջ անկեղծ ժպիտ է նախընտրում: Մանիին այսօր չեմ երջանկացնելու: Նրա համար տարբերություն չկա, թե ով կլինի: Կարևորը, վերջում տռփանքից գոռալն է: Մտքերից ուշքի եկա: Ինչո՞ւ հենց այստեղ: Հրապարակում եմ: Հանրապետության հրապարակում: Տեսնես՝ ո՞ր մի բարբարոսն է հրապարակի անունը դրել հանրապետության: Հետո հայտնվում եմ պատկերասրահում: Նկարներ սիրում եմ: Ընդհանրապես, սիրում եմ այն, ինչն իրականության հետ կապ չունի: Ասում են՝ կյանքը, եթե հետաքրքիր լիներ, մարդն արվեստ չէր ստեղծի: Նկարիչ, երաժիշտ ու գրողներ չէին լինի: Ձանձրույթն իր դրական կողմերն էլ փաստորեն ունի: Իրականությունից փախչել, ահա՛ թե ինչ է նշանակում ստեղծագործել: Այս աշխարհից կարելի է դուրս պրծնել միայն գժված կամ վախեցած: Գժերը ստեղծագործում են, իսկ վախեցածները… Աշխարհը մի մեծ գժանոց է, որի հիվանդասենյակներում միայն առողջ մարդիկ են պառկած: Փակցված նկարները, ախտորոշելով հոգեվիճակս, ինձ սրահից սրահ էին ուղղեկցում: Մի նկարի դիմաց աղջիկ էր կանգնած: Անշարժ նայում էր նկարին: Նկար և կին: Երկու հակադիր ստեղծագործություններ: Մեկը ձանձրույթից ստեղծված, մյուսը երևի ձանձրույթից փախչող: Ստեղծագործող կնոջից առավել հրաշալի բան չկա աշխարհում: Ստեղծագործող կինը հրաշք է: Մոտենալու ու խոսելու ցանկությունը փաթաթվեց ոտքերիս ու հակառակ սպասվածի՝ մեխեց ինձ տեղում: Ի՞նչ խոսել: Մենք թյուրիմացաբար կարծում ենք, որ լեզուն մեզ տրվել է խոսելու, հաղորդակցվելու համար: Բայց սխալվում ենք: Հաղորդակցվելու համար միմիկան ու ժեստերն էլ բավարար կլինեին: Լեզուն մեզ տրվել է մտածելու համար: Մտածելը նույնպես կտրում է իրականությունից: Դուրս եկա: Դատարկ ստամոքսով վերին գաղափարների մասին փիլիսոփայելը նույնն է, երբ հոտած աղիքներով մտածում ես պետքարան գտնելու մասին: Արդեն Աբովյան փողոցում եմ: Մարդիկ են հավաքված, աղմկում են: Պա՛րզ է: Հերթական մշակութային արժեք ներկայացնող շենքերից մեկն են քանդել: Լրագրողներ են հավաքված, նկարահանում են, քննադատում: Փլուզված շենքի ֆոնի վրա մի քանի փլուզված մտավորականներ իրենց չկայացած լինելն են թաքցնում տեսախցիկների առջև: Հետաքրքիր է՝ որտե՞ղից են սրանք ծլում: Որտե՞ղ էիք մինչ այդ: Միայն նման դեպքերում են նրանք կեխտաջրի միջից բարձրանում ու կղկղանքով լի բերանները բացում: Ու՞ր էիք մինչ այդ: Թո՜ւ, զզվելի է: Միշտ էլ զզվել եմ իրավիճակային ու ամբոխահաճո մտավորականներից: Ցանկացած իրավիճակ միշտ էլ վիժում է իրեն արդարացնող սրբերի: Արագ անցնում եմ, բարձրանում փողոցով: Քանդված մշակութային շենքից հետո, որպես լույսի ճանապարհ, իմ առջև հառնեց նոր վերակառուցված Կաթողիկե եկեղեցին: Մտքերի նման պաթոսային փսխումը ինձ էլ ապշեցրեց: Ինչևէ, արդեն եկեղեցու ներսում եմ: Մի տեսակ սիրտս խառնեց, երբ հիշեցի, որ այս գիշեր անարգել եմ Մովսեսի ամենաանհասկանալի պատվիրաներից մեկը: Ի՞նչպես կարելի է մարդուց պահանջել՝ մի՛ շնանա, երբ նա շների մեջ է: Գրողը տանի, փաստորեն, Մովսեսն էլ հումորի զգացում ուներ: Սոդոմից փախած Ղովտի աղջիկները պետք է, որ հետևեին այդ պատվիրանին: Զարմանալի է, դատարկ փորը ինչպե՞ս կարող է սրտխառնոց առաջացնել: Նման սրտխառնոց զգում էր նաև Հին Կտակարանից Օնանը, երբ ամեն անգամ ստիպված կենակցում էր մահացած եղբոր կնոջ հետ: Սրտխառնոցս ավելի սաստկացավ: Հենվեցի սյուներից մեկին: Հոգևորականներից մեկը, այս դեպքում ճիշտ կլիներ ասել՝ մարմնական-հոգևորական, երևի նկատել էր, որ վատ եմ զգում: Չհասցրեցի ուղղվել, նա արդեն կողքիս էր ու իր բիբլիական ձայնով օգնություն էր առաջարկում: Սա արդեն անտանելի էր: Ամենաքիչը, ինչ կցանկանայի կյանքում, եկեղեցու մեջ հոգևորականի վրա ստամոքսս դատարկելն էր: Բայց ամեն ինչ չէ, որ քո կամքով է լինում: Օրգանիզմը հստակ մեխանիզմ է՝ իդեալական անվտանգության համակարգով: Այն անմիջապես արձագանքում է արտաքին միջավայրից եկող վտանգներին: Ստամոքսս հստակ կատարեց իր պարտականությունը: Կծկվեց մի քանի անգամ, իսկ կերակրափողս պոմպի նման մի քանի ալիքային շարժումով քաշեց ու ես որձկացի մարմնական-հոգևորականի դեմքին: Մեր օրգանիզմը որքան իդեալական, նույնքան էլ հիմար է: Ցավոք, երեկվանից ոչինիչ չէի կերել: Շնացող հոգևորականը շան բախտ ուներ: Մի պահ գիտակցությունս մթագնեց: Ահա՛, ուշքի եկա: Նստած էի խորանի առջև: Հիսուսի խաչված պատկերն էր դիմացս: Գեղեցիկ էր նկարված: Աչքերը բաց էին ու նայում էին վերև: Ինձ միշտ հետաքրքրել է՝ իրականում ինչ ասաց նա խաչի վրա, երբ ավանդում էր հոգին: Այն, որ նա չէր ուզում այդպես տանջվել ու խաչվել, ես գրեթե վստահ եմ: Հատկապես, երբ նա խաչի վրա բացականչեց. «Տե՛ր իմ, տե՛ր իմ, ինչո՞ւ լքեցիր ինձ»: Իսկապե՛ս, ինչո՞ւ լքեց: Ես մանկուց սիրել եմ Հիսուսին, միշտ հետևել նրա գաղափարներին, հաճախ արտասվել նրա դաժան վախճանով: Ու հիմա, ես վստահ եմ, որ Հիսուսին խաչին գամելը ներկայացնել որպես մարդկության փրկություն, մարդկության կողմից ամենաստոր արարքն էր՝ արդարացնելու համար նրա սպանությունը: Հատկապես հրեաների համար: «Ես եկել եմ միայն Իսրայելի տան կորած ոչխարներին փրկելու համար»: Այսպիսի մտքեր ասած մարդուն անվայել վախճան էր: Զգացի՝ մտքերիցս սրտխառնոցս նորից էր սկսվում: Դուրս եկա: Նորից նույն զգացողությունը: Դատարկ գրպաններ, դատարկ ստամոքս ու Մանիին տեսնելու ցանկություն: Գրպաններիս ու ստամոքսիս դատարկության զգացողությունը ճանկռում էր գիտակցությունս, իսկ Մանիին տեսնելու ցանկությունը լցվում էր ներսս: Հաճելիորեն տաքացնում դատարկ փորս ու ավարտվում լկտի երևակայությամբ: Մարդուն միայն լիքը ստամոքսն ու բավարարվածությունն են մղում դեպի գեղեցիկը: Իսկ դրանց բացակայությունն ու հատկապես դրանք լրացնելու մոլուցքը, բացահայտում է մեր անուղղելի լկտիությունը: Եթե այդպես է, ուրեմն ինձ անհապաղ լիցքավորվել է պետք: Միգուցե՞ ոչ: Ինքս ինձ փորձությա՞ն ենթարկեմ: Դատարկ մտքեր են: Հաղթանակս պյուռոսյան կլինի:
Փողոցը զոհին գզած գիշատիչի պես ճանկեց ինձ ու քարշ տվեց: Երաժշտության ձայնը խլեց ինձ նրանից ու հրեց մի անկյուն: Մոցարտն էր՝ իր դաշնամուրային 20-րդ կոնցերտով: Մինորային հնչյունները թևանցուկ արեցին ինձ ու տարան: Անցորդների միջով: Կեղտոտ մայթերի ու մաքուր աղբարկղների միջով: Մարդկանց դեմքերը մթության մեջ թրթռացող լույսի նման կուրացնում էին ինձ: Հետաքրքիր է՝ ի՞նչ կլիներ, եթե մարդիկ դեմք չունենային, չտարբերվեին միմյանցից: Դեմքը մեզ հարկավոր է երկու դեպքում՝ ստելու և… Երկրորդի մասին չեմ ուզում խոսել: Խաչմերուկին դաշնամուրի վերջին ակորդները հայրաբար շոյեցին դեմքս, թփթփացրին ուսիս ու հեռացան: Հայրաբար հրաժեշտը դաժան է: Հավերժական տևող հրաժեշտ է: Ինչ-որ շենքի կողքին եմ: Մտնում եմ ներս: Սյուների կամարաձև հարթության վրա մեծ տառերով գրված էր. «Այստեղ այն վայրն է, ուր մահը օգնում է կյանքին»: Առաջ անցա: Պատին գրված մտքի բովանդակությունը բացատրող հոտ սկսեցի առնել: Հիվանդանոցի հոտ չէր: Հասկացա՛: Դիահերձարան է: Առաջին պատահած սենյակում եմ արդեն: Մարմինները երկրարաչափական ճշգրտությամբ շարված են իրար կողքի: Միևնույն հեռավորության վրա: Ոմանք արդեն պատրաստ դուրս գրվելուն, ոմանք՝ դեռ անավարտ: Հոգատար տեսակավորում էր: Նրանց մեջտեղում մի կին էր նստած: Գլուխը կախ խնձոր էր ուտում: Շատ հանգիստ, դանակով կտրատում էր ու ախորժակով ուտում: Հերթը հասավ հաջորդ խնձորին: Կնոջ մահաթաթախ ձեռքերով խնձորը կտրատվեց երեք անհավասար մասերի: Հետո հերթով անհայտացան նրա դեղնած պրոթեզների արանքում: Պրոթեզների տակ ճզմվող խնձորի ձայնը մեռելային լռության մեջ չարագուշակ էր հնչում: Արձագանքվում էր, խփվում պատերին ու տարածվում: Սնահավատները ասում են, որ մեռածները որոշ ժամանակ լսում են: Անգո՛ւթ կին: Երբ քո հերթը գա այստեղ պառկելու, արևածաղկի սերմով քեզ կճանապարհեն: Հետո ձայնը կորավ: Աղմկոտ լռություն տիրեց: Աղմուկի մեջ նորից լսվեց խնձորի ճզմվող ձայնն ու շշնջոցներ: Անկանոն շշնջոցներ: Ես դա չէի լսում: Ես դա զգում էի: Գլխիս մեջ պայթող շշնջոցներ: Դուրս եկա արագ: Բայց հասցրեցի հասկանալ այդ շշնջոցները: Ինձ ասացին՝ մեռել եմ: Երևի կատակո՞ւմ էին: Ցինիկնե՛ր: Բայց կարծես՝ կատակ չէր: Կասկածանքը սկսեց հերձել ներսս: Հետո հիասթափվեցի. իսկ ինչո՞ւ ես դա չգիտեի: Փաստորեն մեռել եմ: Երբ կասկածում ես, որ մեռել ես, սկսում ես ամեն գնով ապրել: Բայց, երբ սկսում ես ապրել, ձանձրանում ես: Ձանձրանում ես, որովհետև ապրելու փոխարեն ձգտում ես չմեռնել: «Մեռնելն ավելի հետաքրքիր է»,- շշնջում էր աղմուկը: Հատկապես, երբ քեզ հուշում են դրա մասին: Դաժան անակնկալ է: Միևնույն ժամանակ տհաճ: Ինչո՞ւ: Որովհետև դրա մասին քեզ հուշում են վաղուց մեռածները: ՇՇնջում են ականջիդ: Ամեն օր, ամեն վայրկյան: «Մարդու ամենակեղծավոր նպատակն ապրելն է: Որովհետև դա անկախ նրա կամքից է սկսվում ու միշտ էլ ավարտվում նրանից անկախ: Գրեթե միշտ»: Ինչ-որ աղմուկ լսվեց միջանցքից: Գրողը տանի, դեռ դուրս չե՞մ եկել այս մղձավանջից: Մութ միջանցքից քայլեր լսվեցին: Մոտեցող քայլեր: Բժշկական սպիտակ խալաթ նշմարվեց: Իսկ հետո մթությունը կարծես վիժեց նրան դեպի ինձ: Ակումբի աղջիկն էր: Մազերը խնամքով հավաքած: Դեմքին արհեստական լրջություն էր քամված: Փաստորեն այստեղ է աշխատում: Դժվար չէր անցած գիշեր գուշակել նրա մասնագիտությունը: Անակնկալ հանդիպումից դեռ ուշքի չէի եկել, երբ զգացի, որ ինձ քարշ է տալիս միջանցքով: Ընթացքում շնչահեղծ լինելով՝ արձակում էր կոճակներս, պատռում շորերս: Խփվում էինք միջանցքի պատերին, զգում էի եղունգների սրությունը: Բախվեցինք մի դռան, որը աղմուկով բացվեց ու գլորվեցինք հատակին: Նա ինձ վրա էր: Սպիտակ խալաթը արձակված էր: Նրա անգույն պտուկները, որոնք երբեք մանկան շրթունքների հպում չէին զգալու, կախվել էին դեմքիս վրա: Դիակների փորոտիքը հանել-թափելու վարժ շարժումով նա արդեն մերկացրել էր իրեն անհրաժեշտ մարմնիս մասը: Տռփանքից դուրս թռած նրա տնքոցից հասկացա, որ նա ամբողջությամբ կլանեց ատելությունս: Ամեն շարժումից ատելությունս անտանելի էր դառնում: Միգուցե վերջում ատելությո՞ւնս թողնեմ նրա մեջ: Բայց սկսեցի ատել նաև ինձ: Ատելություն ու զզվանք: Ձեռքերս, որոնք պիտի շոյեին նրա ֆարմալինով ներծծված մարմինը, սեղմվել էին գլխիս: Փակել ականջներս: Ատելությունը խորն էր, իսկ նրա ձայները՝ անտանելի: Ավարտը նմնան էր հերձված դիակը պարզաջրելուն: Ամեն ինչ զզվելի էր, թաց ու լպրծուն: Ատո՜ւմ եմ: Ատո՛ւմ: Երբ բացեցի աչքերս, նրա լղոզված դեմքն էր առջևս: Շրջեցի գլուխս: Զզվելի էր: Օտար կնոջ հետ երբեմն հաճելի է կենակցել, բայց զզվելի է ավարտից հետո նրա կողքին մնալ: Մովսեսը երևի այդ զգացումից է ուզեցել ազատել մեզ: Մթության մեջ ինչ-որ կետ էի փնտրում: Ապրումներից շեղվելու համար: Ու գտա… Տակա՛նք: Չզգացի՝ ինչպես վեր թռա տեղիցս: Ատելությունը ներսիցս կաթիլ առ կաթիլ քամող զզվանքին շպրտեցի մի կողմ ու գոռացի: Անմարդկային: Սենյակում դիակներ էին: Բացված փորոտիքով: Բոլորը բաց աչքերով: Հայացքները դեպի ինձ: Ծիծաղի ձայն: Հիվանդագին ծիծաղի ձայն, որը լցվեց ուղեղիս մեջ ու սկսեց քերել: Տականքն էր ծիծաղում: Ծիծաղում էր ու ցնցվում: Դուրս վազեցի: Փախչե՛լ: Արա՛գ: Մանի՜: Մանին կօգնի ինձ: Խախտված գիտակցությունս ինձ տարավ Մանիի մոտ: Ահա՛, շենքի մոտ եմ: Արագ բարձրանում եմ աստիճաններով: Նրա բնակարնի դուռը: Վերջին ուժերով խփվում եմ դռանը…
Դռան ետևից լսվող անկողնու զսպանակների ճռճռոցը լցվեց գիտակցությանս մեջ: Անսպասելի հարվածները շատ մեղմ են լինում: Բարակ ասեղով կենսական կարևոր օրգանին հասցված հարված: Ընդամենը մեկ հարված: Ցավը, որը սկսվեց որովայնից, օձաձև պտույտներով փաթաթվեց, բարձրացավ ու կուտակվեց կոկորդումս: Մանին միայն ցանկանում էր: Վազի՛ր: Փախի՛ր: Մենք միշտ փախչում ենք այնտեղից, որտեղ հայտնվում ենք փախչելիս: Մենք ինքներս ենք մեզանից հեռացնում մեր երազանքները: Չպայքարող մարդկանց երազանքները միշտ էլ ավարտվում են ժանգոտած զսպանակների ճռճռոցով: Փախի՛ր:
Էնտրոպիա: Երևույթ, որից խուսափելն անհնար է: Ամեն ինչ ձգտում է դեպի քաոս: Քաոսը ամեն ինչի բնական վիճակն է: Կայունություն գոյություն չունի: Եթե անգամ ինչ-որ տեղ կա կայունություն, արհեստական է՝ մարդածին: Հենց այդ արհեստական կայունությունն էլ ստեղծում է քաոսը: Սկիզբ է դնում էնտրոպիային: Քանի որ քաոս, որպես այդպիսին, գոյություն չունի: Քաոսը կայունության ստեղծման արդյունք է: Մարդն հենց սկզբից ձգտում է կայունության, դրանով իսկ սկիզբ դնելով մի մեծ գործընթացի՝ կայունությունից դեպի քաոս: Ոմանք դա կյանք են անվանում: Իսկ կյանքը գիլյոտին է՝ միշտ կախված մեր պարանոցին: Անսարք գիլյոտին, որը երբեք չի աշխատել: Ցավոք, երբեք էլ չի աշխատելու: Դա արդեն ազատություն է: Ապրելու ազատություն: Ազատություն զուրկ որևէ հիմնավորումից: Քանի որ ցանկացած հիմնավորում ընտրության արդյունք է: Իսկ ընտրությունն էլ իր հերթին արդյունք է չհիմնավորված ազատության: Բազում ընտրություններից կազմված լաբիրինթոս: Լաբիրինթոս առանց Արիադնեի կծիկի: Ընտրությունը երբեք չունի հիմնավորում: Այն ունի միայն արդարացում: Ու արդարացվում է միայն մարդկային փառասիրությամբ: Ցանկացա՞ր լինել Աստծո կողմից ստեղծված: Ստացվե՛ց: Ցանկացա՞ր լինել էվոլյուցիայի արդյունք՝ կապիկից առաջացած: Ստացվե՛ց: Ցանկացա՞ր լինել Աստծո որդի: Ստացվե՞ց:
Փողոցը գլուխս դրել էր մթության ուսին, գրկել ու տանում էր: Կամուրջը առավ ինձ նրա գրկից ու կոպտորեն շպրտեց մայթին: Քամին շոյեց մարմինս ու հրեց ինձ դեպի կամրջի ճաղավանդակները: Ճաղավանդակները սիրով ընդունեցին ինձ ու բարձրացրին իրենց վրա: Մթությունը իր գիրկն էր բացել ներքևում, քամին անհանգիստ հրում էր ներքև: Ու լսվում էր մի մեղեդի: Կեղծ նոտաներով մեղեդի: Զսպանակի ճռճռոցին նմանվող: Վե՛րջ: Դեպի քաոս, դեպի ավարտ:
Աքցանի պես կոպիտ հպում զգացի մարմնիս: Գրկեցին ու լցրեցին ինձ ասֆալտին: Թողե՛ք ինձ: Երկու հոգի էին, իրենց արածից գոհ ու վախեցած ինձ էին նայում:
-Մի վայրկյան էլ ու չէինք հասցնի:
-Հիմա՛ր, դու չգիտե՞ս, որ քո արածն էլ մարդասպանություն է:
-Աստված թող քեզ ների:
Լռեցի: Միայն ժպտացի: Աստված շատ քիչ է ուշադրություն դարձնում ինձ պես հիմարների վրա:
Նորից արհեստական կայունություն, նորից երկար ճանապարհ դեպի քաոս…
