Վախն արդյունքն է փորձի՝ մի քիչ բարդ ու ցավեցրած փորձի։ Եվ երբ այդպիսի կյանքից հետո վախը ինքնապահպանման բնազդից բացի այլ բան չի լինում, դու դուրս ես ամբոխից։ Եվ սա տարբերվելու օրհներգ չէ ամենևին, որովհետև նույն նյութից ենք բոլորս։ Սա նրա մասին է, որ ձախողումներն անցյալի վախենալու համար չէին, և մարդը հավերժ վախենալու համար չէ։ Եվ նույնիսկ մահը վախենալու համար չէ․ ապրելու համար է։
Եվ առաջին պտույտն է եղևնիների շուրջ։ Մենք, որ այստեղ ենք եկել մի սովորական քաղաքից, որտեղ ռիթմի մեջ բոլորս մեզ ենք կորցնում, իրար ենք կորցնում, ժամանակն ենք կորցնում, իսկ գտածներս՝ մի քանի լավ փաբ, մի քանի կոկտեյլ, մի երկու լավ կրուասանի տեղ, սուրճ, սիգարետ ու մի քանի մեզ պես ընկեր։ Այս խիստ արյունահեղ ռիթմի մեջ հիմնականում կորցնում ենք, մարդկանց ենք կորցնում, շների սերն ենք կորցնում և մեզ ենք կորցնում այնքան հաջող, որ կորստի մասին պախմելի հետ մոռանում ենք։
Մենք եկել ենք մի քանի հոգով և վրաններ ենք խփել մեզ ու մեր կիսավեր եսերի համար։ Վրաններից դուրս անտառային թունդ հոտն է, ագռավներն են, իրար կողք շարված եղևնիները։
Եվ մենք պտտվում ենք՝ որպես աղոթք վերադարձի, որին սպասում են հոգիները մահամերձ և հոգիները ծակծկված։
Հսկա եղևնիները ճոճվում են ուժեղ քամուց, և երբ նոր եռացրած թեյը սառչում է հաջորդ վայրկյանին, ես ուզում եմ ընկնել։ Մնացած բոլորս ուզում ենք ընկնել։ Հետո նայում եմ այս հսկա եղևնիներին, և որոշում եմ՝ չէ։ Նրանցից մեկն ասում է՝ դու հսկա եղևնի չես, իսկ ես ասում եմ՝ դու ոչինչ չգիտես, և իմ ներսում գուցե մի այսպիսի եղևնի է, որ միայն մի քիչ ճոճվում է այսպիսի քամուն։ Այդքանը։
Կորուստն իրենով միայն կորցնելու մասին չէ։ Ես, երբ կորցրի ընկերոջս 12 տարեկանում, հասկացա, որ բոլորն են գալու ու գնալու մասին։ Եվ եթե մեկը երկար է մնում, դեռ տալու ու ստանալու բան կա։ Իսկ երբ կորցրի սիրած վերարկուս, հասկացա, որ իրերին նույնպես կարելի է սիրել, և իրերը ասոցացումներն են նախ, որովհետև վերարկուս նվիրել էր մայրս, որովհետև այդ վերարկուով ես պառկում էի ձյան մեջ, որովհետև դա տան նման մի բան էր, որովհետև մայրս ինչ-որ կերպ այդ վերարկուի մեջ էր, իմ երկու ձմեռներն այդ վերարկուի մեջ էին, և ես մի քիչ այդ վերարկուի մեջ էի։
Երբ կորցրի ինձ, իսկ դա քիչ ժամանակ չէր, ես էլի բաներ գտա։ Անհաղորդ իմ եսը, որ անտարբեր էր սեփական կյանքին և քնում էր միայն, որովհետև դա ամենահարմար ապաստանն էր այդպիսի դատարկ ժամանակներում, գտել էր մահը, գտել էր բոլոր նրանց, ում չէր սիրում, և բոլոր նրանց, ում վրա թքած ուներ, գտել էր սկիզբը, որ էլի սկիզբ չէր, այդ եսը, որ օրերը ոտքով գլորում էր հեռու իրենից և ժամանակն էր գլորում նույն կերպ, որ ամեն օր ավելի ու ավելի մեռնում էր, գտավ իր սիրած վերարկուն, գտավ մորը, որ հենց ինքն էր, գտավ բոլոր նրանց, ում սեր էր պետք, որ հիշեր, որ ծնվելուց հետո հիշեր։ Որովհետև այդ կիսամեռ եսը սեր չուներ, այդ ժամանակները խորտակվելու մասին էին միայն ու երբեմն շունչ քաշելու։
Եվ ես արդեն երկրորդ պտույտն եմ անում։ Այս հիասքանչ եղևնիները կարծես փչում են դեմքիս և ասում՝ հիմա է հիշելու ժամանակը։ Հիշիր բոլոր նրանց, ում սեր էր պետք։
Եվ արդեն երրորդ պտույտին, երբ դու հեռու չես այլևս քեզնից, օտար չես քեզ այլևս, սերն ես շոշափում օդում․․․
Այնքան արժեզրկված սերը միշտ վեր է բարձրանում, որովհետև այլ ճանապարհ չունի․ երբեք նստվածք չի տալիս։
Եվ ավելի խորապես ես հասկացա սերը, երբ․․․ Ես բաց եմ թողնում բոլոր նրանց, ում տալու ոչինչ չկա այլևս։ Թե ինչ գույներ ու տրամադրություններ ունի սերը, ես քիչ գիտեմ, բայց մենք բոլորս փնտրում ու գտնում ենք, հորինում ենք, սարքում․ ինչ ասես՝ չենք անում, և շատ հաճախ մնում ենք ավելի մենակ, շատ ավելի, քան եթե խոստովանեինք, որ կարիքը չունենք ուրիշի, կարիքն ունենք մեր, իսկ ուրիշները․․․ Գալիս ու գնում են։ Գալիս ու վերցնում են։ Գալիս ու վերցնում ենք։ Այս գլխապտույտ առաջացնող ցիկլի մեջ մեկ էլ զգում ես, որ ինչ կար, վերցրել ես, ինչ կար, տվել ես, և պակաս սերը չէ բաժանվելը։
Եվ վերջին պտույտին մենք ներում ենք․ ներում ենք բոլոր նրանց, ովքեր մենակ թողեցին մեզ անծանոթ տարածություններում։
Հատկապես դժվար էր ներել մայրերին, որովհետև նրանց կարիքը միշտ է, նրանց թողած վերքերը միշտ են, նրանց թողած դատարկությունը լցվելու քիչ հնարավորություն ունի։ Ես պտտվում եմ այս հսկա եղևնիների շուրջը, և հիշում եմ՝ ինչպես էի շոյում գլուխը նրա, ինչպես էի ամեն շարժումի հետ ներում, ինչպես էի երևի լցնում իր դատարկությունը։ ԻՆչպես էր մայրս վերափոխվում հարազատ երեխայի, ով նույնպես մայր էր փնտրում։ Ուղղակի նա չգիտեր։ Նա ոչինչ չգիտեր։ Ես դեռ փնտրել ու հասկացել էի, որ չեմ գտնելու նորից, իսկ նա․․․ Նա ոչինչ չգիտեր։ Նա էլ այլ մարդկանց պես սպասում էր, նա էլ երևի մորն էր սպասում, որ չէր գալու։ Բայց ես այստեղ եմ, ես կսանրեմ մազերդ, կգրկեմ ու կներեմ քեզ, ինչպես երբեք չեն ներում իրար սիրեկանները․ որովհետև ուրիշ սիրեկանի համար տեղ միշտ կա, մոր համար՝ երբեք։
Ես դեռ պտտվում եմ այս կանաչ եղևնիների շուրջ, որ կյանքն են ձմռան մեջ, որ չեն բարակում, որ միշտ կարծես պատրաստ են գրկելու քեզ ու լինելու այն տունը, որն այնքան ուզում էիր, և մայրը, ում այդպես էլ չգտար․․․
Ես վազում եմ, և կարմրած ձեռքերս վեր են պարզվում։ Նրանք ուրվագծեր են նկարում․ նրանք նկարում են հատկապես նրանց, ովքեր տերն են այդ դատարկության, և ովքեր ներում են ի վերջո և իսկապես, որովհետև դժվար է ներել մորը, երբ նա դատարկություն է թողնում, երբ նա չի գալիս, երբ այնքան կարիքն ունես հենց իր, երբ նա անհաղորդ է կործանմանը քո, երբ նա անհաղորդ է երազանքներին և կտրում եմ քո բոլոր աճած թևերը, իսկ դու․․․ դու, որ այդքան խորն ես փորում դատարկությունը, նոր ու ավելի մեծ թևեր ես աճեցնում, դու ծնվում ես վերստին, ծնվում ես այնքան և հոգնում ես այնքան, որ ի վերջո իմանում ես մորդ, և ներում ես նրան իր չտվածի համար, որովհետև դա այն չէր, ինչ նա կարող էր տալ, և աշխարհում ոչ մի մարդ մեղավոր չէ, որ չի կարող տալ մի բան, ինչ չունի։
