Սերգեյ Եսենին|Սև մարդը

Ընկե՛ր իմ, ընկե՛ր իմ,
Ես հիվանդ, շա՜տ հիվանդ եմ,
Չգիտեմ՝ որտեղից սաստիկ ցավն էս անքուն:
Ասես հողմն է սուլում
Լերկ դաշտում, որ անշունչ, անմարդ է,
Կամ թափվող սաղարթի պես
Ալկոհոլն իմ ուղեղն է ծածկում:

Գլուխն իմ ականջներս է շարժում,
Ինչպես հավքն իր թևերը,
Չի կարող ոտք-վզին իմ
Նա ինքն իրեն տանել:
Սև մարդը,
Սևը, սևավորը,
Սև մարդը
Նստում է անկողնուս, ընկե՛ր իմ,
Սև մարդը չի թողնում
Ողջ գիշերն ինձ քնել:

Սև մարդը իր մատով
Զզվելի մի գիրք է թերթում,
Քթի մեջ դնդնում ինձ վրա՝
Տերտերի պես մեռել թաղող,
Ու ինչ-որ սրիկա, թափառիկ
Մեկի կյանքն է նա ինձ կարդում
Եվ հոգիս պարուրում թախիծով ու վախով:
Սև մարդը,
Սևը, սևավորը:

« Լսի՛ր, դե լսի՛ր,-
Քրթմնջում է նա ինձ,-
Գրքի մեջ հոյակապ
Մտքեր ու պլաններ են:
Էս մարդն ապրում էր
Մի երկրում, ուր ամենից
Նողկալի ջարդարար
Ու նենգմիտ շառլատաններ են:

Դեկտեմբերին էնտեղ
Ձյունը մաքու՜ր, առա՜տ է,
Ձյունահողմերն ուրախ
Մանում են: Եվ հիշիր՝
Բախտախնդիր էր էդ մարդը,
Բայց ամենաբարձր,
Լավագույն մակնիշի:

Նրբագեղ էր, հետն էլ
Բանաստեղծ էր անսանձ,
Թեև ոչ էդքան մեծ,
Բայց ուժ ու կրքով լի,
Եվ ինչ-որ մի կնոջ,
Էն էլ քառասունն անց,
Գեշ աղջնակ էր կոչում,
Քնքուշ ու սիրելի:

«Երջանկությունը,- ասում էր,-
Ճարպկություն է մտքի ու ձեռքի:
Բոլոր երկչոտ հոգիները
Միշտ դժբախտ են, էդպես է:
Հոգ չէ, որ պատճառ են
Տանջանքի ու վերքի
Կոտրատված և կեղծ
Շարժումներն ու ժեստերը:

Ամպրոպի, հողմի մեջ,
Կենցաղի ցրտերում,
Երբ կորուստ կա ծանր,
Երբ թվում է՝ վերջն է,
Ժպտուն և հասարակ թվալը ի վերուստ
Աշխարհի ամենից բարձրագույն արվեստն է»:

«Սև մարդ, չե՛ս հանդգնի,
Թո՛ղ միտքը քո հետին,
Ջրսուզակ չես, ախր,
Եվ քո ի՞նչ բանն է դա:
Ինչի՞ս է պետք կյանքը
Կռվազան պոետի,
Խնդրում եմ՝ ուրիշին
Դա պատմիր և կարդա»:

Սև մարդը սևեռուն
Նայում է իմ դեմքին
Եվ աչքերն են ծածկվում
Երկնագույն փսխուքով,-
Կարծես ասում է, որ
Թալանել եմ մեկին,
Անամոթ և լպիրշ
Խաբեբա եմ ու գող:
………………………………………..
Ընկեր իմ, ընկեր իմ,
Ես հիվանդ, շա՜տ հիվանդ եմ,
Չգիտեմ՝ որտեղից սաստիկ ցավն էս անքուն:
Ասես հողմն է սուլում
Լերկ դաշտում, որ անշունչ, անմարդ է,
Կամ թափվող սաղարթի պես
Ալկոհոլն իմ ուղեղն է ծածկում:

Գիշեր է ցրտաշունչ:
Խաղաղ է խաչմերուկը:
Չեմ սպասում ոչ ոքի
Եվ մենակ եմ այնպես:
Սորուն, փափուկ կիր է
Սփռված դաշտերում մեր,
Եվ ծառերն էլ այգում
Հեծյալներ են ասես:

Ինչ-որ տեղ վայում է
Չարագույժ հավքը գիշերի:
Ու փայտե հեծյալները
Սմբակով դոփյուններ են ցանում:
Եվ ահա նստում է աթոռիս
Էդ սև մարդը էլի,
Արձակում է սերթուկն իր անփույթ
Ու ցիլինդրը հանում:
«Դե լսի՛ր,- խռխռում է՝
Նայելով իմ դեմքին,
Կռանում է վրաս՝
Էնքան մոտ, էնքան մութ,-
Սրիկաների մեջ
Չեմ տեսել դեռ մեկին,
Որ անքուն տառապեր
Հենց էնպես, անօգուտ:

Ա՜խ, ասենք, սխալ եմ:
Գիշեր է, լուսնկա:
Էլ ուրիշ ի՞նչ է պետք
Պուճուրիկ աշխարհին, որ արբած է նիրհով:
Իր թմբլիկ բդերով գուցե «նա»
Քեզ թաքուն այցի գա,
Եվ կարդաս դու նրան
Շնչահատ, նվաղուն երգերը քո սիրո:

Ա՜խ, ցնդած պոետներ:
Սիրու՜մ եմ ես դրանց:
Սրտամոտ պատմություն եմ գտնում
Ես իրենց նայելով,-
Թե ոնց է ուսանող աղջկան՝
Երեսը դուրս տված,
Աշխարհներից խոսում մազն երկար անճոռնին՝
Սեռական խոնջանքից մարելով:

Չգիտեմ, չեմ հիշում՝
Մի գյուղում հասարակ,
Կալուգայում էր, թե
Ռյազանի նահանգում,
Մի տղա էր ապրում
Պարզ, գեղջուկ հարկի տակ,
Դեղնամազ մի տղա,
Աչքերով երկնագույն:

Եվ ահա մեծացավ
Ու պոետ էր անսանձ,
Թեև ոչ էդքան մեծ,
Բայց ուժ ու կրքով լի,
Եվ ինչ-որ մի կնոջ,
Էն էլ քառասունն անց,
Գեշ աղջնակ էր կոչում,
Քնքուշ ու սիրելի»:

«Սև՛ մարդ, մի գարշատիպ,
Զազրելի հյուր ես դու:
Տարածվել է վաղուց
Քո էդ փառքը հետին»:
Կատաղած, մոլեգնած՝
Ձեռնափայտս եմ նետում
Ու զարկում ողջ ուժով
Իր քիթ ու մռութին…

……………………………………………

… Լուսինը մահացավ,
Կապույտին է տալիս լուսաբացը:
Ա՜խ, գիշեր խառնակիչ,
Դա՞ էր հենց քեզ տրված:
Ես, ցիլինդրը գլխիս,
Մեն – մենակ կանգնած եմ:
Ես եմ ու…
Հայելին փշրված…

Թարգմանությունը ռուսերենից Խորեն Գասպարյանի