Մրրկացող, համառ ու կատաղի քամին պար էր բռնել մերկացած ծառի շուրջբոլորը, որ նրանից պոկի իր վերջին տերևները: Ազարն՝ աշնան վերջին ամիսը: Մարիամը աստիճանների հետևից նայեց: Աղջիկը դեռ նստած էր գրականության մասնաշենքի աստիճաններին: Աշնանային քամին թափված տերևներն էր պտտում օդում:
Մարիամն անփութորեն վեր կացավ, վերցրեց գրքերով ու թղթերով լի պայուսակը: Գնաց ծառի տակ, ձեռքը երկարեց, բռնեց մի չոր տերև, ափի մեջ այն սեղմեց՝ լսելով նրա փշուր-փշուր լինելը: Ծիծաղեց: Գրականության ֆակուլտետի աստիճանների մոտ քայլեց, լսեց զանգի մարող ձայնը, և մի հուզում նրա մարմինը սողոսկեց: Մտավ բակ:
Աղջիկն անօգնական ու վարանումով վեր էր կենում աստիճանների վրայից: Պատերին՝ թատրոնի հնացած ազդագրեր: Հայացքը սահեց պատկերների վրայով, և միջանցքի խորքում տեսավ մի տղամարդու, որ գալիս էր՝ պայուսակը ձեռքին: Հագին կապտավուն, վանդակավոր մի վերնաշապիկ կար: Թափված մազերը ձգվում էին մինչև ուսերը: Առանց ուշադրություն դարձնելու իր մոտ հասած աղջկան՝ քայլում էր: Աղջիկը ձեռքերն էր տարուբերում, այտերը սրբելով՝ հետևում տղամարդուն:
Շրջվեց մի ազդագրի կողմը. երեք ամսվա ազդագիր էր… կարդաց անվանացանը… բեմադրիչներ ու դերասաններ… դերասանուհիներ…: Ձեռքն անհանգիստ տարավ պայուսակը, գրքերի ու թղթերի արանքից մի գիրք հանեց, գլուխը շարժեց, փակեց պայուսակն ու շրջվեց միջանցքի կողմը:
Ֆակուլտետի միջանցքը դեռ աղմկոտ էր: Տղամարդը դուրս էր պրծնում մարդկանց արանքներից, աղջիկն էլ՝ մի փոքր հեռավորության վրա նրան հետևում: Ձեռքը բերանին էր դրել, թնկթնկում էր:
Նրան հասնելով՝ տղամարդը ժպտաց, բարձր շունչ քաշեց ու ասաց.
– Ուշացել եք:
Երբ դուրս էին գալիս գրականության մասնաշենքից, տեսավ պատին հենված մի աղջկա՝ դեմքը ձեռքերի մեջ առած: Տղամարդն ինչպես միշտ թեքվեց աջ՝ Հաֆեզիեի կողմը: Հևաց. թվում էր՝ հոգնել է:
– Չի կարող խաղալ… հարյուր անգամ էլ իրեն ասել եմ:
– Նախորդ գործում ուներ դեր…
– Հա, բայց հո մենակ սիրունությունը չէ. էս գործի համար մի ձայն է պետք, մի պարզ ձայն…
Ձգվեց, ժպտաց, բացեց պայուսակն ու գիրքը դուրս հանեց:
– Բոլոր երկխոսությունները անգիր սովորել եմ:
– Թո՛ղ հետո… երբ նստենք:
Հաֆեզիեի դռանն էին հասել: Տղամարդը ձեռքն իր շեկ մորուքի կողմը տարավ, կանգնեց այգու աստիճանների հետևում. քամին վերջին ծաղկաթերթերն էր ցիրուցան անում: – Ի՜նչ եղանակ է: Էս ինչ հող ու փոշի է…
Տղամարդը հոգնած էր: Ծանր ու ընդհատ էր խոսում: Սովորականից տարբերվում էր. չէր նայում նրան:
– Տունս մոտ է, թեյն էլ տաք է: Մեկ-երկու տեսարան կարող ես էնտեղ բեմադրել…
***
– Պիեսի մասին խոսե՞նք:
Տղամարդը, դիրքը փոխելով, հոգնած ասած.
– Հիմա՞ , թող հետո:
Փողոցից ձայն չէր լսվում: Քամին անձրևի կաթիլներն էր զարկում ապակիներին: Մարիամը նայեց, նայեց նրա ոսկեշող մազերին, քրտնած ճակատին ու իր կողքին պառկած ճերմակ, մերկ մարմնին: Տղամարդու աչքերը փակ էին: Մարիամը, ձեռքը ճակատին տանելով, ասաց.
– Քո կարծիքով՝ ես կարո՞ղ եմ:
– Ի՞նչն ես կարող,- ասաց տղամարդը նույն դիրքով ու փակ աչքերով:
– Խաղալ Անտիգոնեի դերը:
– Հա՜, հա… դու էլ…,- քնաթաթախ մռթմռթաց տղամարդը:
Եվ լսվեց խռմփոցի ձայնը: Մարիամը սպասումով նայեց նրան, տղամարդու խռմփոցի ձայներն առավել կանոնավոր դարձան: Մարիամը կամացուկ ասաց.
– Քնեցի՞ր:
Եվ վերմակը գցեց տղամարդու մերկ մարմնին, որից ամաչում էր հիմա: Երեսը շրջեց: Փոքր ու մոխրագույն մի սենյակ էր, գրքերը՝ ցաքուցրիվ այստեղ-այնտեղ, սենյակի հատակին: Պատին՝ այծի մորուքով, ակնոցավոր մի ծերունու լուսանկար: Մարիամը տղամարդուց մի փոքր հեռացավ, մի գիրք վերցրեց ու բաց արեց. «Ես սիրում եմ քեզ այն բոլոր կանանց չափ, ում չեմ ճանաչում, քո որովայնը…» :
Գիրքն անփութորեն փակեց, պառկեց փորի վրա՝ ձեռքը դնչի տակ դնելով: Պատուհանից անդին երկինքն էր թխպել: Մեղմ անձրևում էր: Սրտնեղած նայեց տղամարդուն, իր բարակ ու երկարավուն երկու մատով վեր բարձրացրեց տղամարդու կոպը, տեսավ նրա սառն ու կապույտ բիբը: Տղամարդը չշարժվեց: Մարիամը ձեռքը հետ քաշեց, կրկին նայեց ակնոցավոր մարդուն ու գրքերին: Անտրամադիր նստեց ու բարձրաձայն ասաց. – Լավ…
Եվ աչքերն ուրախությամբ պատին հառեց: Մի մրջյուն էր պատը բարձրանում: Մատով փակեց մրջյունի ճանապարհը:
– Ո՞նց ես: Ո՞ւր ես գնում: Արի խոսենք իրար հետ, չէ՛, մի՛ փախիր, քեզ վնաս չեմ տա: Միայն կխոսենք: Դո՞ւ էլ ես գնացել թատրոն: Չես գնացե՞լ: Երևի թե պտտվել ես աթոռների արանքներում: Եթե չես գնացել, պիտի իմանաս, որ ես… խաղում եմ, էս քնած պարոնն էլ բեմադրիչն է… ո՞ւր ես գնում, կուզե՞ս՝ գիրքը ցույց տամ քեզ… կուզե՞ս՝ կարդամ քեզ համար… լսիր… հա՜, իմ վշտից ո՛չ ահս վեր կելնի երկինք, ո՛չ էլ արցունքներս հողին կթափվեն… կանգնիր, Աստված վկա, քեզ մատով չեմ դիպչի: Հա, հիմա… էսօր ընկերացանք իրար հետ… ախր էս ամեն ինչին շատ էլ լուրջ պետք չէ վերաբերել… գիտե՞ս՝ ասում է, թե ես կարող եմ խաղալ… ինքն է ասել… դո՞ւ ինչ կասես, հը՞ն: Դու էլ… դու ինչպիսի՞ն ես, վախենո՞ւմ ես խռմփոցի ձայնից, նրա խռմփոցի ձայնից… կա՛նգ առ… կանգնի՛ր՝ գիրքը ցույց տամ քեզ…
Մրջյունը փախչում էր… Անձրևում էր, իսկ տղամարդը՝ խռմփացնում:
Թարգմանությունը պարսկերենից՝ Արեգ Բագրատյանի
